Ăn chay giả mặn như ăn cơm chấm cơm
Ăn chay thế nào để phát huy được các lợi ich vốn có của nó? Có nên ăn các loại thực phẩm chay giả mặn, chế biến kiểu công nghiệp? BS Nguyễn Thanh Danh, khoa Dinh dưỡng lâm sàng, trung tâm Dinh dưỡng TPHCM trả lời phóng viên về vấn đề này dưới góc độ dinh dưỡng.
Hiện có rất nhiều các món chay giả mặn chế biến sẵn. Các món này có cɵng cấp đủ chất dinh dưỡng như các món mặn hay không?
Có một số điều đáng lưu ý là đa số các món chay giả mặn đều làm từ chất bột đường như khoai sọ, khoai mì, bột mì, bột bắp, bột gạo…
Những chất này dễ làmȠngười sử dụng hiểu lầm một cách tai hại rằng rằng mình ăn đủ chất đạm. Nhưng thực tế, phần lớn các thực phẩm trên được làm từ nhóm bột đường chứ không phải là nhóm cung cấp đạm nên không thể thay thế cho nhóm đạm trong khẩu phần.
Vˬ thế, ăn các thức ăn giả mặn như “tôm, ốc, gan, thịt…” thay cho nhóm đạm không thể đáp ứng cho nhu cầu đạm của cơ thể. Giống như hiện tượng “cơm chấm cơm, bột chấm bột”, khi ăn chỉ làm tăng chất bột đường, gây mất cân đối thiếu các chất đạm, dư chất bộɴ đường, không lợi cho sức khoẻ nhất là những người trường chay.
Mặt khác, những món chế biến này thường dùng các chất phụ gia, phẩm màu và các chất bảo quản nên khó tránh gây độc khi ăn với lượng nhiều và thời gian dài. Khi ăn cácȠmón chay giả mặn thì nên ăn bớt cơm, bún lại và ăn thêm các thực phẩm chay giàu đạm làm từ đậu, mè, nấm, tảo…
Ăn chay như thế nào để đảm bảo sức khoẻ?
Cần có chế độ ăn chay hợp lý, khẩu phần chay phải cunɧ cấp đủ bốn nhóm chất một cách cân bằng cho cơ thể như chất đạm, chất béo, bột đường và rau quả.
Ở người trưởng thành, chất bột đường để cung cấp năng lượng chính cho cơ thể hoạt động, chiếm 60 – 65% năng lượng. Chất béo (dầu và các hạt có dầu) vừa cung cấp năng lượng vừa xây dựng cơ thể chiếm 20 – 25% năng lượng. Chất đạm là chất xây dựng và tái tạo lại các tế bào bị hao mòn của cơ thể chiếm 13 – 15% năng lượng. Rau quả cung cấp vitamin, chất khoáng, chấŴ xơ và các chất chống oxy hoá, cứ 1.000 kcal cần ăn 100 – 120g rau các loại.
Trong ăn chay, việc cung cấp nhóm đạm thường không hợp lý do nhiều người chỉ sử dụng đơn điệu các thực phẩm chế biến từ đậu nành như một thói quen cố hữuĠlàm lấn áp các loại đậu khác.
Ăn chay đủ chất đạm một cách hợp lý thì phải ăn như thế nào thưa bác sĩ?
Phải tôn trọng nguyên tắc ăn đa dạng các thực phẩm cung cấp chất đạm khác nhau từ nhiều loại đậu như đậu phộng, các loại đậu khác, mè, hạt điều, nấm, rong, tảo chứa nhiều đạm.
Không nên ăn đơn điệu các sản phẩm chế biến từ đậu nành như tương, chao, tàu hủ… vì dù đậu nành có tốt đến đâu cũng không thể cung cấp đầy đủ các axít amin ţần thiết cho cơ thể bằng ăn đa dạng các loại thức ăn thực vật giàu đạm nêu trên.
Mặt khác, cũng trên tránh dùng nhiều phụ gia tạo ngọt trong chế biến đồ chay mà nên thay bằng nước rau củ. Nên sử dụng các thực phẩm tươi, thiên nhiêŮ, khoai củ, ngũ cốc nguyên cám, gạo lức, rau quả tươi, trái cây tươi, hạn chế ăn các thức ăn qua nhiều khâu chế biến và nhiều chất phụ gia.