Giám định tâm thần đối với người đã chết

Kiện phòng công chứng

Theo hồ sơ, bà Nguyễn Thị Huệ T. (sinh năm 1969, ngụ TP Vũng Tàu) là con nuôi của bà Nguyễn Thị H. (sinh năm 1928). Bà H. không có chồng con nên sau khi bà H. mất, bà T. đi làm các thủ tục khai nhận di sản. Lúc này bà T. mới biết bà H. đã tặng cho và di chúc để lại tài sản cho cháu.

Cụ thể, vào ngày 8/7/2015, bà H. đã yêu cầu Phòng Công chứng số 3 tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu công chứng hợp đồng tặng cho với nội dung bà H. cho bà Lê Thị Bé A. (cháu bà H.) quyền sử dụng đất và tài sản trên đất tại số 81 (nay là 55 Trần Hưng Đạo), phường 1, TP Vũng Tàu. Cùng ngày, phòng công chứng trên công chứng di chúc của bà H. với nội dung để lại nhà tại số 83 Đinh Tiên Hoàng, phường 2, TP Vũng Tàu cho bà A. và ông Nguyễn C..

Khi biết việc này, bà T. khởi kiện, yêu cầu TAND TP Vũng Tàu tuyên bố hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản liền với đất và di chúc của bà H. do Phòng Công chứng số 3 tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu công chứng là vô hiệu.

Bà T. cho rằng nhà đất số 81 Trần Hưng Đạo có một phần công sức tôn tạo của bà. Do đó, cần xem xét lại phần đóng góp của bà T.. Còn đối với nhà đất số 83 Đinh Tiên Hoàng thì bà T. cho rằng có nguồn gốc từ bà N.T.T.. Sau khi bà này mất không để lại di chúc và bà H. không phải là người thừa kế duy nhất. Vì vậy, việc bà H. di chúc tài sản này cho bà A. và ông C. là trái pháp luật. Đồng thời, bà T. cho rằng thời điểm xác lập di chúc và hợp đồng cho tặng thì bà H. bị di chứng của tai biến, đi lại khó khăn, tinh thần không minh mẫn.

Phía bị đơn, Phòng Công chứng số 3 tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho rằng đã làm đúng quy trình, quy định. Thời điểm bà H. tới văn phòng để công chứng hợp đồng cho tặng và di chúc thì công chứng viên đã hỏi tình trạng sức khỏe và ý chí tự nguyện của bà H. mới công chứng. Đồng thời, để chắc chắn thì còn có người làm chứng nên việc bà T. cho rằng bà H. không minh mẫn là không có căn cứ.

Tham gia tố tụng với tư cách là người liên quan, bà A. đồng ý với quan điểm của bị đơn. Ngoài ra, bà cho rằng hồ sơ bệnh án mà nguyên đơn cung cấp là có trước năm 2014 còn thời điểm công chứng thì sức khỏe của bà H. đảm bảo. Từ đó, bà A. đề nghị HĐXX bác toàn bộ đơn khởi kiện của nguyên đơn.

Giám định tâm thần trên hồ sơ

HĐXX nhận định không đủ căn cứ xác định tại thời điểm xác lập hợp đồng cho tặng và di chúc bà H. không minh mẫn. Mặt khác phía nguyên đơn không yêu cầu tòa xác minh, thu thập chứng cứ về việc bà H. điều trị tại bệnh viện ảnh dẫn đến tinh thần không minh mẫn, không cung cấp được chứng cứ chứng minh việc bà H. điều trị hóa trị ảnh hưởng tới nhận thức. Tại các hợp đồng cho tặng và di chúc thì bà H. tự ký, tự điểm chỉ.

Từ đó, HĐXX chấp nhận một phần đơn khởi kiện của nguyên đơn tuyên bố di chúc  bà H. để lại nhà tại số 83 Đinh Tiên Hoàng, phường 2, TP Vũng Tàu cho bà A. và ông Nguyễn C. là vô hiệu. Bởi, nhà đất này có nguồn gốc từ bà N.T.T., bà H. không phải là người thừa kế duy nhất nên việc bà H. di chúc nhà đất này ảnh hưởng tới các thừa kế. Không chấp nhận yêu cầu tuyên bố hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất với nội dung bà H. cho bà Lê Thị Bé A. quyền sử dụng đất và tài sản trên đất tại số 81, phường 1, TP Vũng Tàu vô hiệu.

Tiếp đó, bà T. yêu cầu tòa trưng cầu giám định đối với bà H. để làm rõ thời điểm xác lập hợp đồng cho tặng và di chúc bà H. có minh mẫn hay không.  Năm 2017, sau khi bà H. chết 2 năm, Viện pháp y tâm thần trung ương Biên Hòa đã giám định trên hồ sơ bệnh án của bà Huệ và kết luận bà Huệ không có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Sau đó, năm 2019, Viện pháp y tâm thần trung ương giám định tâm thần lại và kết luận tại thời điểm tặng cho tài sản và làm di chúc bà Huệ không bị tâm thần, đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi.

Đến năm 2020, Trung tâm pháp y tâm thần khu vực TPHCM giám định lần 2 theo trưng cầu của tòa án cũng kết luận tại thời điểm tặng cho và làm di chúc tâm thần bà Huệ bình thường.