Thế hệ kiệt sức, ra đi đáng tiếc ở Nhật Bản

Khi chiếc cáng Kei Sato đang nằm được nâng lên xe cứu thương, anh bỗng cảm thấy thật nhẹ nhõm. Sau hơn một năm làm việc cật lực bằng 3 người tại một công ty Nhật Bản, Sato hiểu rằng, tâm trí và cơ thể của mình cuối cùng cũng "biểu tình".

"Tôi vừa báo cáo công việc xong thì đột nhiên cảm thấy kiệt sức. Trước đây, tôi từng bị sỏi thận nên nghĩ bệnh tái phát, nhưng cơn đau nhanh chóng trở nên tồi tệ hơn nên tôi phải gọi xe cấp cứu", anh nhớ lại.

Sato được bác sĩ yêu cầu phẫu thuật thận ngay lập tức và phải nằm viện ít nhất 10 ngày.

"Tôi chắc chắn tình trạng của mình là do căng thẳng trong công việc gây ra. Tôi bị cấp trên giao quá nhiều việc mà không có đồng nghiệp nào hỗ trợ. Đó thực sự là cơn ác mộng", anh nói.

Làm việc quá sức

Trước khi đổ bệnh, Kei Sato thường xuyên có mặt ở văn phòng trước 8h sáng và không về nhà cho đến 11h đêm. Những gì anh trải qua không có gì là bất thường tại Nhật Bản.

Ngày 13/10, Bộ Y tế Nhật Bản công bố sách trắng (bản báo cáo hoặc hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền nhằm cung cấp thông tin cho cộng đồng) hàng năm về thời gian làm việc kéo dài tàn nhẫn và mối liên hệ của nó với chứng trầm cảm, karoshi (thuật ngữ chỉ những cái chết do làm việc quá sức).

Tổng cộng có 2.968 người ở Nhật Bản tử vong vì liên quan tới karoshi vào năm ngoái, tăng từ 1.935 trường hợp vào năm 2021, theo SCMP.

Sách trắng của Bộ Y tế Nhật Bản cho thấy mối liên hệ giữa karoshi và số giờ làm việc. Trong đó, 10,1% nam giới làm việc ít nhất 60 giờ/tuần và 4,2% phụ nữ làm việc trên 60 giờ/tuần.

Karoshi có thể xảy ra do sức khỏe kém, với 803 người nộp đơn xin chính phủ bồi thường vào năm ngoái vì các bệnh về não hoặc tim do căng thẳng trong công việc gây ra. Con số đó tăng từ 753 trường hợp vào năm 2021, từ mức cao nhất là 938 trường hợp kể từ năm 2000.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, những trường hợp được báo cáo với cơ quan y tế có thể chỉ là một phần nhỏ so với con số thực tế. Họ cũng lo ngại về sự gia tăng đột ngột số vụ tự tử vì áp lực công việc vào năm ngoái, đảo ngược sự sụt giảm trong một thập kỷ.

Khối lượng công việc đặc biệt khó khăn đối với nam giới ở độ tuổi 40 và phụ nữ ở độ tuổi 20. Cụ thể, khoảng 13,2% nam giới ở độ tuổi 40 và 4,9% phụ nữ ở độ tuổi 20 làm việc ít nhất 60 giờ/tuần.

Con số này cao hơn ở những người tự kinh doanh, với 15,4% nam giới và 7,8% phụ nữ tự kinh doanh làm việc ít nhất 60 giờ.

Nghiên cứu cũng tìm thấy mối tương quan giữa số giờ làm việc và chứng trầm cảm. Có 26,8% nam giới và phụ nữ làm việc hơn 60 giờ/tuần tin rằng, họ đang mắc một dạng trầm cảm hoặc lo lắng nào đó.

Cần thay đổi

Bill Cleary - giám đốc lâm sàng của tổ chức tư vấn TELL Lifeline có trụ sở tại Tokyo, Nhật Bản - thừa nhận, ông cảm thấy có phần bất lực trước tình trạng các chính trị gia, công ty và người lao động đều biết vấn đề nghiêm trọng từ giữa những năm 1980 nhưng vẫn chưa thực hiện được các giải pháp hiệu quả.

"Tôi có cảm giác rằng, phần lớn điều này xoay quanh đại dịch Covid-19, khi mọi người trở nên cô lập về mặt xã hội và ít có khả năng gắn kết tình bạn cũng như các mối quan hệ hơn.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các tương tác xã hội làm giảm tình trạng huyết áp cao và bệnh tim… Nếu chúng ta bị cô lập cùng lúc với khối lượng công việc tăng lên, có thể thấy số trường hợp karoshi sẽ nhiều hơn", ông nói thêm.

Theo ông Cleary, tác động của đại dịch xuất phát từ thái độ không khoan nhượng của Nhật Bản đối với công việc. Nhiều khách hàng của ông cho biết, họ luôn sẵn sàng dốc sức vì công ty, gia đình chỉ là ưu tiên thứ hai.

Makoto Watanabe - giáo sư truyền thông tại Đại học Hokkaido Bunkyo ở Eniwa, Nhật Bản - cho biết, có quá ít thay đổi tại nơi làm việc tại xứ sở hoa anh đào và nhiều công ty đang mắc kẹt trong "kỷ nguyên bong bóng" những năm 1980.

"Tôi đến từ "thế hệ băng hà" - những người bắt đầu tìm kiếm việc làm vào đầu những năm 1980, ngay sau khi bong bóng kinh tế vỡ tung và mọi thứ trở nên ảm đạm.

Cấp trên của chúng tôi đã tận hưởng sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong những năm 1970, 1980 và không muốn thay đổi bất cứ điều gì. Nhưng thực tế, tiền lương ngày càng trì trệ và có ít lao động hơn nên mọi người phải làm việc chăm chỉ, lâu hơn", ông nói.

Hơn 30 năm kể từ khi bong bóng vỡ vào đầu những năm 1980, ông Cleary tin rằng, người lao động Nhật Bản cần tìm lại sự cân bằng và giữ gìn sức khỏe tinh thần. Ông khuyến cáo mọi người tránh xa tin tức tiêu cực trên mạng xã hội, tập thể dục thường xuyên, ngủ ngon giấc và trò chuyện với gia đình, bạn bè.

"Nhật Bản cần sự thay đổi trong môi trường công việc để thắp lên hy vọng. Nếu không, người lao động có thể rơi vào tuyệt vọng", ông nói.