Sự thật xấu xí về filter làm đẹp trên mạng xã hội

Bộ lọc thực tế tăng cường (AR Filter) trên TikTok, Instagram và Snapchat từ lâu đã không còn xa lạ với người dùng của các nền tảng xã hội này. Chúng đã phát triển từ các kiểu ghép mặt buồn cười, tai thỏ hay các tính năng phóng to thu nhỏ hài hước thành những hiệu ứng làm đẹp tinh tế hơn trên khuôn mặt người dùng.

Ngoài việc bổ sung lớp trang điểm, nhiều filter cũng thay đổi tỷ lệ gương mặt để phù hợp với tiêu chuẩn vẻ đẹp của phụ nữ, như là khuôn mặt thon gọn hơn, mũi nhỏ hơn, đôi môi căng mọng hồng hào hơn.

Tờ The Guardian chia sẻ câu chuyện của Mia, một TikToker bắt đầu sử dụng các filter làm đẹp sau khi một video TikTok của cô bất ngờ có số lượng khán giả tăng vọt. Khi video đạt hơn 1 triệu lượt xem, cô bắt đầu nhận được những bình luận ghét bỏ ngoại hình hơn 100 kg của mình. Cảm thấy sợ hãi, cô phải nhờ đến sự trợ giúp của các filter làm đẹp. "Chúng rất mượt mà và hoàn hảo, nhiều khi tôi cảm giác không giống như đang dùng filter. Vì vậy, tôi thấy dễ chịu hơn nhiều khi sử dụng chúng".

Sau một thời gian, việc sử dụng filter gần như trở thành bản năng của Mia mỗi khi cô quay video. Cho đến một ngày, cô nhìn thấy mình trong gương và giật mình khi không còn nhận ra khuôn mặt của chính mình nữa.

"Khi bạn luôn dùng filter, bạn sẽ dần tách rời gương mặt trong video với hiện thực, bởi trong lòng bạn mong muốn bản thân trông xinh đẹp như vậy. Sau đó, khi bạn không dùng chúng nữa, những suy nghĩ tồi tệ về bản thân bắt đầu len lỏi vào tâm trí. Thành thật mà nói, giờ đây khi nhìn lại, gương mặt đó thậm chí còn chẳng có gì giống tôi".

"Tôi đã nằm trên giường khóc nhiều đêm về việc bản thân trông xấu xí như thế nào. Và tôi đã gần 30 tuổi rồi. Việc này thật trẻ con làm sao, và nó cũng thật đáng sợ", Mia buồn rầu nói.

Hiện tại, chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về những tác động đến tâm lý người dùng của các filter này. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ, chuyên gia thể hình Jasmine Fardouly ở Đại học New South Wales, những tiêu chuẩn làm đẹp càng xa rời thực tế thì chúng càng có hại đối với người dùng. Cô cho biết, liên tục chỉnh sửa ảnh rất có thể sẽ làm giảm lòng tự trọng của người dùng, khi họ nhìn vào những hình mẫu "lý tưởng" và so sánh với bản thân của thực tại.

"Thực sự thì không phải do bạn không thể đạt được những hình mẫu "chuẩn" đó, mà là không ai có thể đạt được chúng. Mỗi người chúng ta sinh ra với một khuôn mặt khác nhau", Tiến sĩ Fardouly nói.

Vậy nhưng, nếu không nhận thức được điều này thì hậu quả của những cảm giác không hài lòng về ngoại hình sẽ là chứng rối loạn ăn uống, trầm cảm, và thậm chí là ngày càng muốn phẫu thuật thẩm mỹ.

Amy Hall-Hanson, một người dùng 29 tuổi đã trực tiếp trải nghiệm những hệ quả trên, chia sẻ rằng cô đã phải vật lộn với chứng rối loạn cơ thể trong nhiều năm. Tình hình tồi tệ hơn khi cô bắt đầu sử dụng các filter làm đẹp để sửa môi cho mọi bức ảnh đăng lên Snapchat và Instagram.

"Có vài filter giúp đôi môi mỏng của tôi trông đẹp hơn rất nhiều, và điều đó khiến tôi ám ảnh với việc muốn làm chúng cũng trở nên thật hoàn hảo ngoài đời thực. Nhưng trước đây khi chụp ảnh tôi chưa bao giờ gặp vấn đề này, chưa bao giờ suy nghĩ nhiều như vậy", cô nói.

Để giải quyết tình hình này là không đơn giản, tuy nhiên có những biện pháp mà các nền tảng xã hội có thể thực hiện để giảm bớt tác hại tiềm ẩn của filter. "Tôi nghĩ việc mọi người có thể dễ dàng sử dụng filter là một vấn đề. Vì vậy các nền tảng có thể cập nhật các thuật toán để kiểm soát tần suất xuất hiện của filter, hoặc thậm chí xóa bỏ chúng ra khỏi nền tảng", Tiến sĩ Fardouly nêu ý kiến.

Instagram và công ty mẹ Meta (tên cũ Facebook) đã có một số động thái nhằm hạn chế người dùng sử dụng các hiệu ứng "thay đổi khuôn mặt". Người phát ngôn của Facebook cho biết: "Các hiệu ứng trực tiếp khuyến khích phẫu thuật thẩm mỹ sẽ không được phép xuất hiện trên Instagram. Chúng tôi mong muốn công nghệ thực tế tăng cường (AR) sẽ mang lại những trải nghiệm tích cực và an toàn cho người dùng."

Snapchat cũng đã có những thông báo giải thích về cách vận hành filter trên nền tảng. Trong khi đó, TikTok từ chối bình luận. Một số filter làm đẹp như "tàn nhang giả" hay "hiệu ứng phát sáng" đã gây ra tranh luận gay gắt giữa những người dùng của nền tảng này.

Mặt khác, theo Tiến sĩ Fardouly, không nên đổ hết mọi tội lỗi lên mạng xã hội về tác hại do các hình mẫu không thực tế gây ra. "Một phần là do bản chất con người. Những vấn đề này xuất phát từ mong muốn thể hiện bản thân một cách tích cực trước người khác. Điều này không có gì là mới cả. Chỉ có điều mạng xã hội ngày nay cung cấp cho chúng ta những công cụ để thiết lập hình ảnh sao cho ưng ý nhất, làm chúng ta mất nhiều thời gian và cũng là nguồn cơn gây ra tác hại", cô nói.

Quay trở lại với TikToker Mia, sau khi nhìn hồi lâu vào khuôn mặt kỳ lạ, không hoàn hảo của mình trong gương, cô chợt nhận ra rằng mình đã không còn sống đúng với thông điệp ban đầu mà cô muốn truyền tải qua TikTok.

"Một phần nội dung các video của tôi nói về việc chúng ta nên biết chấp nhận và yêu quý bản thân, dù cho ngoại hình như thế nào. Nhưng rồi tôi nhận ra tất cả sẽ chỉ là dối trá chừng nào tôi còn sử dụng filter. Điều đó khiến tôi tự nhủ sẽ không đăng bất kỳ nội dung nào đã qua chỉnh sửa hình ảnh nữa. Nhưng sự thật là tôi vẫn chưa làm được. Thực sự rất khó khăn", Mia thú nhận.