Nhà máy Đạm Ninh Bình thua lỗ ngàn tỷ vì đâu?

Theo Bộ Công Thương, Tập đoàn Hoá chất Việt Nam (Vinachem) và Ban quản lý dự án Nhà máy Đạm Ninh Bình và Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình chưa kịp thời xử lý những thay đổi phát sinh, còn một số thiếu sót trong chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện dự án dẫn đến chi phí tăng cao.

Trong đó, chi phí lãi vay phát sinh do chậm tiến độ thi công đưa nhà máy vào hoạt động hơn 527 tỷ đồng. Việc chủ đầu tư cấp than chạy thử cho nhà thầu vượt so với Hợp đồng EPC hơn 251 nghìn tấn cũng là khiến chi phí tăng cao.

Bên cạnh đó, lực lượng lao động lớn, thực tế tại thời điểm ngày 31/12/2015 là 997 người trong khi theo Báo cáo nghiên cứu khả thi chỉ 603 người đã làm tăng chi phí đầu vào trong khi trình độ kĩ thuật và kinh nghiệm vận hành nhà máy còn yếu, chưa làm chủ được khoa học công nghệ.

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, công tác quản lý, điều hành còn hạn chế, chưa chặt chẽ dẫn đến chênh lệch tại nhiều thời điểm về tồn kho, chênh lệch số lượng nhập xuất vật tư tiêu hao theo thống kê của các xưởng, phòng. Bên cạnh đó còn thiếu sự quản lý trong công tác vật tư thu hồi dẫn đến hệ thống thống kê, hạch toán kế toán không phản ánh đúng, đầy đủ giá trị tài sản, chi phí tiêu hao đồng thời giảm hiệu quả công tác quản lý giá thành, giảm lợi ích có thể thu hồi cho công ty.

Dây chuyền công nghệ cũng được chỉ ra là hoạt động không ổn định, không đảm bảo công suất thiết kế, nhiều chỉ tiêu tiêu hao vật tư không đạt, phải dừng máy nhiều ngày (từ năm 2013 dừng 152 ngày, năm 2014 dừng 87 ngày, năm 2015 dừng 83 ngày). Ngoài một số yếu tố ảnh hưởng về thời tiết như mưa, độ ẩm không khí và độ ẩm than vượt thiết kế thì các đợt dừng máy do yếu tố thiết bị, đo lường và đường ống chiếm tỷ lệ cao.

Việc xác định, quản lý các yếu tố đầu vào phục vụ sản xuất, kinh doanh cũng như giá bán sản phẩm không chính xác với thực tế, giá trị và cơ cấu chi phí thực tế chênh lệch nhiều so với Báo cáo nghiên cứu khả thi. Nguyên nhân là do công tác dự báo còn hạn chế, chưa dự báo được giá nguyên liệu, nhiên liệu, nhu cầu, giá phân đạm và các yếu tố khác thuộc giai đoạn chuẩn bị đầu tư.

Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng đánh giá, thị trường tiêu thụ còn khó khăn, tình hình biến động giá nguyên liệu, vật liệu ảnh hưởng tới giá bán sản phẩm đạm thành phẩm, sản phẩm sản xuất ra chậm tiêu thụ, tồn kho lớn.

Nguồn vốn lưu động cho sản xuất kinh doanh còn thiếu, hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu dựa trên cơ sở vốn vay dẫn kến chi phí tài chính tăng cao…

Nhà máy Đạm Ninh Bình liên tục rơi vào tình trạng thua lỗ từ năm 2012 đến năm 2015. Theo Báo cáo nghiên cứu khả thi lỗ kế hoạch được đặt ra trong 3 năm đầu là 47.910.220 USD tương đương với 1.025 tỷ đồng (quy đổi theo tỷ giá ngày 31/12/2014). Trên thực tế, tổng lỗ lũy kế từ khi Nhà máy đi vào sản xuất năm 2012 đến ngày 31/12/2014 theo báo cáo tài chính ghi nhận là 1.719 tỷ đồng, vượt so với số lỗ kế hoạch là 694 tỷ đồng.

Cũng theo Báo cáo nghiên cứu khả thi, từ năm thứ 4 trở đi nhà máy sẽ có lãi nhưng thực tế năm 2015 (năm thứ 4) Công ty lỗ 364 tỷ đồng. Như vậy, đến thời điểm hiện tại, Dự án không có hiệu quả về kinh tế, dẫn đến tình trạng tạm dừng sản xuất, người lao động thực hiện nghỉ luân phiên, không đảm bảo hiệu quả về mặt xã hội.

Từ tháng 7/2016 đến nay, nhà máy Đạm Ninh Bình phải tạm ngừng hoạt động do ảnh hưởng của cơn bão số 1 - Mirinae gây ra thiệt hại trang thiết bị nhà máy ước tính khoảng 19 tỷ đồng; tiêu thụ khó khăn, giá bán thấp, lượng ure tồn kho lớn; và đặc biệt là khó khăn về tài chính, thiếu vốn cho sản xuất.

Một báo cáo hồi đầu năm nay gửi lên Bộ Công Thương, Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình cho biết, nếu dừng chạy máy toàn bộ, Nhà máy đạm Ninh Bình sẽ lỗ khoảng 1.200 tỷ đồng trong năm 2017 do vẫn phải trả các chi phí liên quan. Tuy nhiên, nếu sản xuất 290.000 tấn ure, số lỗ có thể giảm đi 250 tỷ đồng.

Phương án sản xuất của năm 2017 cũng đã được Công ty TNHH MTV Đạm Ninh Bình trình lên và Tập đoàn Hoá chất Việt Nam (Vinachem) đã phê duyệt. Việc vẫn tiếp tục sản xuất đạm ure thay vì dừng máy hoàn toàn có yếu tố là sản phẩm hoá chất, nếu không chạy máy, thiết bị sẽ bị ăn mòn, hậu quả thậm chí khó lường.

Để tiếp tục hoạt động, Công ty đã kiến nghị Chính phủ, cho phép kéo dài thời hạn trả nợ vay cho các hợp đồng của VDB thành 20 năm, điều chỉnh lãi suất cho vay thành 3% trong thời gian 2017-202, còn từ năm 2022 trở đi mức lãi suất nào cao hơn 8,55% sẽ được điều chỉnh về mức lãi suất được Bộ Tài chính công bố hàng năm; nợ lãi chưa trả đến 31/12/2016 được trả dần trong 5 năm 2017-2021; giãn mức trích khấu hao tài sản trong giai đoạn 2017-2021 với mức 50% như đã áp dụng trong năm 2016….

Phương Dung