Không gian ngầm đô thị: “Mỏ vàng” dưới lòng đất

Theo TS. Lê Khắc Hiệp, không gian ngầm đô thị hiện nay tại Việt Nam chỉ có những công trình mang tính hạ tầng kỹ thuật thuần túy như hệ thống đường dây, đường ống, sắp tới sẽ có thêm các tuyến metro, hầm đường bộ, bãi đậu xe…

Nhưng không gian ngầm không chỉ có thế mà phải phát triển theo hướng những công trình ngầm đa chức năng, là tổ hợp gồm trung tâm thương mại, sinh hoạt công cộng, vui chơi giải trí… Có như vậy mới phát huy hết hiệu năng kinh tế của không gian ngầm đô thị.

Vì hiện nay, giá đất tại trung tâm TPHCM, Hà Nội thuộc loại đắt nhất trên thế giới, nếu tận dụng cả không gian ngầm thì lợi ích kinh tế rất lớn.

Giáo sư Nguyễn Văn Quảng, cố vấn cao cấp của Công ty Apave Việt Nam và Đông Nam Á, cho biết: tại thủ đô Moscow (Nga), việc phát triển không gian ngầm đã giúp tiết kiệm hàng ngàn ha đất đô thị, trong khi nhà nước nếu muốn giải phóng mặt bằng một diện tích như trên phải cần một số tiền cực kỳ khủng khiếp.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho là nước ta chưa đánh giá đúng tầm quan trọng của không gian ngầm đô thị. Do vậy có nhiều chính sách khiến không gian ngầm đô thị khó phát triển, chẳng hạn như: thuế không gian ngầm bằng 50% thuế mặt đất, chính sách thiếu nhất quán khiến các chủ đầu tư lo lắng…

Nhiều ý kiến cho là chúng ta chưa đủ kỹ thuật xây dựng công trình ngầm, địa chất TPHCM yếu kém… khi xây dựng công trình ngầm dễ xảy ra sự cố. Ngoài ra, còn có thể tạo thêm sự phức tạp cho hệ thống giao thông TP. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đó chỉ phản ánh trình độ quản lý yếu kém và thiếu chuyên nghiệp.

Hệ quả là hàng loạt công trình ngầm của TP suốt nhiều năm nay vẫn chỉ là dự án trên giấy; các công trình lớn như dự án Cải thiện môi trường nước, dự án Cải thiện môi trường đô thị cứ đào là đụng phải công trình ngầm mà ngay cơ quan quản lý cũng không biết là ở đâu ra hay dự án ngầm quy mô như Thủ thiêm thì cũng bị sự cố nứt đốt hầm tai hại…

Do vậy, để phát triển không gian ngầm đô thị, bài toán cần giải quyết của Việt Nam hiện nay vấn đề trình độ nhân lực (cả thiết kế, thi công, giám sát và quản lý nhà nước) của lĩnh vực này và quan điểm của chính phủ. Có giải quyết hai vấn đề này thì không gian ngầm của các đô thị Việt Nam mới có cơ may khởi sắc, góp phần giải quyết bài toán thiếu quỹ đất tại các đô thị.

Tùng Nguyên