Tái chế thức ăn thừa để cải thiện cơ cấu lao động và bảo vệ môi trường nông nghiệp tại Việt Nam

Tác giả Lê Thị Thanh, đang công tác tại Khoa Sư phạm Ngoại ngữ - Trường Đại học Vinh gửi tới cuộc thi bài viết "Tái chế thức ăn thừa để cải thiện cơ cấu lao động và bảo vệ môi trường nông nghiệp tại Việt Nam":

Thực phẩm dư thừa đang trở thành một trong những vấn đề nhức nhối trên toàn cầu, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Theo một báo gần đây "trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Việt Nam hiện đang xếp vị trí thứ hai (sau Trung Quốc) với hơn 8 triệu tấn thực phẩm bị thất thoát hay vứt bỏ mỗi năm, gây tổn hại khoảng 3,9 tỷ USD, chiếm gần 2% GDP hiện nay".

Không chỉ gây áp lực cho môi trường do lượng rác thải thực phẩm gia tăng, vấn đề này còn ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn tài nguyên nông nghiệp, vốn đã bị giảm sút bởi sự suy giảm lực lượng lao động trong lĩnh vực này.

Để giải quyết hai thách thức này, sáng kiến "Tái chế thức ăn thừa thành nguồn dinh dưỡng cho nông nghiệp" được đề xuất nhằm không chỉ giảm thiểu lãng phí thực phẩm mà còn tái sử dụng nguồn dinh dưỡng quý giá, tạo ra môi trường làm việc mới và cải thiện cơ cấu lao động trong nông nghiệp.

Lý do ra đời

Lãng phí thực phẩm và tác động môi trường:

Thức ăn thừa từ các nhà hàng, khách sạn, và hộ gia đình đang trở thành một gánh nặng đối với các bãi rác và hệ thống xử lý rác thải tại Việt Nam. Thực phẩm phân hủy không chỉ tạo ra mùi hôi thối mà còn thải ra khí methane, một loại khí gây hiệu ứng nhà kính nguy hiểm. Theo thống kê, lượng rác thải thực phẩm ở Việt Nam chiếm tới 50-80% tổng lượng rác thải sinh hoạt, tạo áp lực lớn lên môi trường và quỹ đất dùng để chôn lấp.

Cơ cấu lao động nông nghiệp suy giảm:

Cơ cấu lao động nông nghiệp tại Việt Nam đang suy giảm nghiêm trọng do người trẻ rời bỏ nông thôn để tìm kiếm công việc tại các khu vực thành thị. Trong khi đó, người lao động trong nông nghiệp, đa số là người lớn tuổi, không đủ sức để duy trì sản xuất quy mô lớn. Sự thiếu hụt lao động không chỉ ảnh hưởng đến năng suất mà còn làm giảm chất lượng sản phẩm, gây khó khăn trong việc cạnh tranh với thị trường quốc tế.

Tiềm năng từ tái chế thực phẩm:

Thay vì lãng phí, thức ăn thừa có thể trở thành nguồn tài nguyên quý giá cho ngành nông nghiệp. Khi được xử lý và tái chế đúng cách, thức ăn thừa có thể biến thành phân bón hữu cơ chất lượng cao, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm sự phụ thuộc vào phân bón hóa học. Không chỉ vậy, quy trình tái chế này còn có thể tạo ra nhiều việc làm mới trong ngành nông nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý và vận hành công nghệ xử lý chất thải thực phẩm.

Sáng kiến: Tái chế thức ăn thừa thành phân bón hữu cơ

Sáng kiến "Tái chế thức ăn thừa thành nguồn dinh dưỡng cho nông nghiệp" nhằm mục tiêu tạo ra một hệ thống tái chế thực phẩm hiệu quả, đồng thời thúc đẩy việc tạo ra một môi trường làm việc mới cho lao động nông nghiệp. Dưới đây là chi tiết về cách thức vận hành sáng kiến này.

Cách thức vận hành

Thu gom thức ăn thừa

Thức ăn thừa từ các nhà hàng, khách sạn, và hộ gia đình sẽ được thu gom và phân loại. Các nhà cung cấp dịch vụ thực phẩm sẽ được khuyến khích tham gia vào hệ thống thu gom thực phẩm thừa thông qua các chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương. Đồng thời, các hộ gia đình cũng sẽ được khuyến khích tham gia bằng cách cung cấp các thùng chứa phân loại thức ăn thừa và hướng dẫn cụ thể về cách thu gom và xử lý tại nguồn.

Xử lý thức ăn thừa

Thức ăn thừa sau khi được thu gom sẽ được chuyển đến các nhà máy xử lý chất thải thực phẩm. Tại đây, thông qua quy trình công nghệ sinh học tiên tiến, thức ăn thừa sẽ được xử lý và chuyển đổi thành phân bón hữu cơ hoặc khí sinh học. Các quy trình bao gồm:

- Quy trình phân hủy sinh học: Các vi sinh vật tự nhiên sẽ được sử dụng để phân hủy thức ăn thừa thành phân bón hữu cơ. Quy trình này không chỉ giúp giữ lại dinh dưỡng từ thức ăn thừa mà còn giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

- Sản xuất khí sinh học: Bên cạnh phân bón hữu cơ, quá trình phân hủy cũng tạo ra khí sinh học, có thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các hệ thống nhà máy hoặc nông trại.

Phân phối và sử dụng phân bón hữu cơ

Phân bón hữu cơ từ thức ăn thừa sau khi được sản xuất sẽ được phân phối cho các nông trại và hợp tác xã nông nghiệp. Những nông trại này sẽ được khuyến khích sử dụng phân bón hữu cơ thay cho phân bón hóa học để cải thiện chất lượng đất, nâng cao năng suất cây trồng, và bảo vệ môi trường.

Tạo cơ hội việc làm mới

Quá trình tái chế thức ăn thừa sẽ tạo ra nhiều việc làm mới cho lao động trong ngành nông nghiệp. Các công việc bao gồm thu gom, xử lý và phân phối thức ăn thừa, quản lý quy trình sản xuất phân bón hữu cơ, và vận hành các nhà máy tái chế. Đặc biệt, lao động trẻ sẽ được đào tạo về kỹ thuật tái chế và xử lý chất thải thực phẩm, mở ra cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp và bảo vệ môi trường.

Kết quả đạt được khi ứng dụng sáng kiến

Giảm lãng phí thực phẩm và ô nhiễm môi trường

Sáng kiến "Tái chế thức ăn thừa thành nguồn dinh dưỡng cho nông nghiệp" sẽ giúp giảm đáng kể lượng thức ăn thừa bị lãng phí và giảm lượng rác thải chôn lấp tại các bãi rác. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn giảm thiểu lượng khí thải nhà kính từ việc phân hủy thực phẩm, góp phần vào nỗ lực chống biến đổi khí hậu của Việt Nam.

Nâng cao hiệu quả nông nghiệp

Việc sử dụng phân bón hữu cơ từ thức ăn thừa sẽ giúp cải thiện chất lượng đất trồng, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Đồng thời, phân bón hữu cơ cũng giúp giảm thiểu việc sử dụng phân bón hóa học, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người.

Tạo việc làm và cải thiện cơ cấu lao động

Sáng kiến tái chế thức ăn thừa sẽ tạo ra một loạt công việc mới trong ngành nông nghiệp, từ khâu thu gom, xử lý cho đến phân phối phân bón hữu cơ. Điều này không chỉ giúp giữ chân lao động tại các vùng nông thôn mà còn mở ra cơ hội cho lao động trẻ tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp hiện đại. Bằng cách này, cơ cấu lao động nông nghiệp có thể được cải thiện, tránh tình trạng giảm sút lao động như hiện nay.

Xây dựng hệ sinh thái bền vững

Sáng kiến này không chỉ giải quyết vấn đề rác thải thực phẩm mà còn tạo ra một hệ sinh thái bền vững giữa ngành nông nghiệp và công nghệ xử lý chất thải. Người nông dân có thể hưởng lợi từ việc sử dụng phân bón hữu cơ, trong khi các doanh nghiệp và tổ chức có thể hợp tác để tạo ra các quy trình tái chế hiệu quả, thân thiện với môi trường.

Khả năng nhân rộng và phát triển

Sáng kiến "Tái chế thức ăn thừa thành nguồn dinh dưỡng cho nông nghiệp" có tiềm năng nhân rộng ra toàn quốc. Các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng có thể triển khai các dự án thí điểm, từ đó mở rộng quy mô ra các tỉnh thành khác. Chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, và doanh nghiệp tư nhân có thể hợp tác để phát triển các nhà máy xử lý thức ăn thừa và hỗ trợ người nông dân trong việc sử dụng phân bón hữu cơ.

Đồng thời, các chương trình giáo dục và đào tạo về quản lý chất thải thực phẩm và nông nghiệp bền vững cần được triển khai để nâng cao nhận thức và kỹ năng của người dân. Nếu được triển khai trên diện rộng, sáng kiến này hứa hẹn sẽ mang lại những thay đổi tích cực cho môi trường và ngành nông nghiệp Việt Nam.

Kết luận

Sáng kiến "Tái chế thức ăn thừa thành nguồn dinh dưỡng cho nông nghiệp" không chỉ giúp giảm thiểu lãng phí thực phẩm mà còn tạo ra giá trị kinh tế và môi trường thông qua việc sản xuất phân bón hữu cơ. Điều này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, cải thiện cơ cấu lao động và bảo vệ môi trường. Đây là một giải pháp bền vững, phù hợp với bối cảnh và điều kiện thực tiễn của Việt Nam, hướng tới một tương lai nông nghiệp hiện đại, bền vững và phát triển.