CZ - ông trùm tiền số đầy tai tiếng

Đòn giáng mạnh vào ông trùm tiền số

Những tháng qua, sóng gió liên tục ập đến với Binance, sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới, khi sàn này liên tục bị cơ quan chức năng khắp châu Âu và Mỹ điều tra với các cáo buộc khác nhau như thao túng thị trường, thiếu tuân thủ luật pháp, tiếp tay cho hành vi rửa tiền.

Mới đây, tỷ phú CZ, nhà sáng lập Binance, đã nhận tội vi phạm rửa tiền và từ chức giám đốc điều hành. Động thái này là một đòn giáng mạnh vào nhân vật quyền lực và có ảnh hưởng nhất trong ngành tiền điện tử.

"Hôm nay, tôi từ chức giám đốc điều hành Binance. Việc này không dễ dàng nhưng đó là điều đúng đắn. Tôi đã phạm sai lầm và tôi phải chịu trách nhiệm. Đây là điều tốt nhất cho cộng đồng, Binance và cho chính tôi", CZ thông báo trong một bài đăng trên X.

CZ cũng đã trình diện trước tòa án Seattle (Mỹ) và nhận tội không tuân thủ quy định chống rửa tiền và vi phạm lệnh trừng phạt do Bộ Tư pháp Mỹ đưa ra. Sàn giao dịch cũng phải cấp phép cho Bộ Tài chính quyền truy cập vào sổ sách và hồ sơ của Binance theo điều khoản giám sát 5 năm.

Binance cũng đã đồng ý nộp phạt 4,3 tỷ USD để giải quyết cáo buộc liên quan. Thỏa thuận này sẽ chấm dứt các cuộc điều tra kéo dài đối với sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới.

"Với những sai phạm gây ra, Binance đã trở thành sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới. Giờ đây, Binance đã phải trả một trong những khoản phạt doanh nghiệp lớn nhất trong lịch sử Mỹ", Merrick Garland, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cho biết.

Trước đó, hồi cuối tháng 3, Binance và CZ đã bị Ủy ban giao dịch hàng hóa tương lai điều tra với cáo buộc vi phạm 8 điều khoản trong Đạo luật trao đổi hàng hóa của Mỹ, bao gồm luật yêu cầu về biện pháp ngăn chặn và phát hiện hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Theo Bloomberg, đây là động thái pháp lý lớn nhất của cơ quan quản lý Mỹ với Binance từ trước đến nay. CNBC cũng đánh giá điều này có thể làm đảo lộn hoạt động của Binance, nhưng mới chỉ là bước đầu trong chuỗi hoạt động nhằm kiểm soát sàn giao dịch tiền số lớn nhất thế giới.

Dù không còn vai trò điều hành, CZ vẫn sẽ giữ lại phần lớn quyền sở hữu công ty. Richard Teng, cựu giám đốc thị trường khu vực toàn cầu của Binance, sẽ được bổ nhiệm trở thành tân giám đốc điều hành Binance.

Theo tỷ phú CZ, Richard là nhà lãnh đạo có trình độ cao và với hơn 3 thập kỷ kinh nghiệm về dịch vụ tài chính và quản lý, Richard sẽ đảm bảo Binance thực hiện giai đoạn tiếp theo về bảo mật, minh bạch, tuân thủ và tăng trưởng.

CZ là ai?

Như nhiều tỷ phú công nghệ trên thế giới, trước khi trở thành ông trùm tiền số, CZ cũng từng là một kỹ sư lập trình. Tuy nhiên, khác với Elon Musk hay Bill Gates đạt được những thành quả ngay từ giai đoạn đầu sự nghiệp, CZ gặp rất nhiều khó khăn thời trẻ.

CZ sinh năm 1977 là người Canada gốc Trung Quốc với cha mẹ đều là giáo viên. Cuối thập niên 1980, cả gia đình ông chuyển đến Vancouver (Canada). Để phụ giúp gia đình, CZ phải làm thêm tại cửa hàng McDonald's và trạm xăng vào ban đêm nhằm trang trải các chi phí.

Thời gian này, CZ mới lần đầu có cơ hội tiếp xúc với chiếc máy tính được mua bằng tiền tiết kiệm của gia đình. Chiếc máy tính PC 286 được bố ông mua với giá 7.000 USD bắt đầu dẫn cậu bé Zhao đến niềm yêu thích lập trình.

Tuy nhiên, niềm đam mê ấy bị lấn át bởi áp lực tài chính đối với một gia đình nhập cư. Nhiều năm sau, ông học chuyên ngành Khoa học Máy tính tại Đại học McGill (Canada), hiện thực hóa niềm đam mê từ bé. 

Năm thứ ba đại học, ông có kỳ thực tập tại Tokyo (Nhật Bản). Tại đây, ông làm việc cho công ty chuyên gia công phần mềm với đối tác là Sở giao dịch chứng khoán Tokyo. Nắm bắt cơ hội được tiếp xúc với hệ thống giao dịch tài chính, ông nhanh chóng bộc lộ năng khiếu trong lĩnh vực giao dịch hợp đồng tương lai cũng như thị trường chứng khoán. Những hiểu biết này đã giúp ông chủ của Binance rất nhiều trong quá trình lập nghiệp.

Sau khi tốt nghiệp, ông vẫn duy trì công việc xây dựng hệ thống khớp lệnh giao dịch trên Sở Giao dịch Chứng khoán Tokyo. Đồng thời lấn sân vào ngành công nghệ tài chính với công việc tại ứng dụng công nghệ Tradebook của Bloomberg. 

Tại đây, ông giữ vị trí chuyên phát triển phần mềm giao dịch tương lai. Đáng chú ý, ông đã được thăng chức 3 lần trong chưa đầy 2 năm, trở thành quản lý các chi nhánh ở New Jersey, London và Tokyo. 

Trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg ông cũng thừa nhận chàng trai trẻ CZ khi ấy đã bị thu hút bởi lượng tiền khổng lồ chảy qua những hệ thống giao dịch tài chính.

"Ở Tokyo, tôi nhanh chóng nhận ra có rất nhiều tiền chảy qua hệ thống này. Đó là một lượng tiền khổng lồ. Vì vậy tôi không bao giờ rời ngành này", CZ kể lại.

Tuy nhiên vị trí trong mơ với một kỹ sư 27 tuổi khi ấy chưa thể thỏa mãn mong muốn phát triển sự nghiệp của ông.

Đến năm 2005, ông nghỉ việc tại Bloomberg và bắt đầu khởi nghiệp. Công ty Fusion Systems do ông sáng lập hoạt động trong lĩnh vực phát triển phần mềm và cung cấp các dịch vụ công nghệ cho các tổ chức tài chính. Công ty này đã xây dựng và triển khai nhiều giải pháp công nghệ cho các ngân hàng, sàn giao dịch và tổ chức tài chính lớn trên toàn thế giới.

Bước ngoặt lịch sử mang tên bitcoin

Bước ngoặt đến với CZ vào năm 2013 khi ông 36 tuổi, sau một cuộc trò chuyện cùng hai người bạn là giám đốc điều hành của sàn giao dịch BTCC Trung Quốc Bobby Lee và nhà đầu tư Ron Cao.

Cả 2 người bạn này nhắc đến một loại tài sản số có tên bitcoin và khuyến khích CZ thử đầu tư 10% tài sản vào chúng.

"Họ nói rằng có một khả năng nhỏ là nó sẽ về 0 và cậu sẽ mất 10% đó. Còn khả năng cao là nó sẽ tăng gấp 10 lần, và sau đó cậu sẽ có thể nhân đôi giá trị tài sản của mình. Tôi nghĩ đó là một lời đề nghị khá nghiêm túc", CZ chia sẻ lại trong một buổi phỏng vấn.

Thay vì 10% như lời khuyên của 2 người bạn, ông đánh cược toàn bộ tài sản và công việc vào bitcoin. Căn hộ trị giá 1 triệu USD tại Thượng Hải được rao bán. Công việc ở Fusion Systems cũng được chuyển giao để dành thời gian cho loại tài sản mà ông mới được khai sáng.

Năm 2013, CZ đã thành lập ví tiền điện tử Blockchain.info cùng Ben Reeves và Nic Cary. Một năm sau, khi đạt được những thành quả nhất định, CZ tiếp tục thử thách bản thân với vai trò giám đốc công nghệ của OKcoin, một trong những sàn mua bán bitcoin lớn trên thế giới bấy giờ. Nhưng CZ cũng không gắn bó với OKCoin quá lâu vì bất đồng về các ý tưởng mở rộng kinh doanh với ban lãnh đạo.

Năm 2014, ông thậm chí còn bán nhà để dồn toàn bộ tài sản vào bitcoin. Không may, khi ấy bitcoin giảm từ 600 USD xuống 200 USD, khiến ông mất 2/3 giá trị ngôi nhà trong vòng 2 năm. Nhắc lại về sự kiện này, CZ không khuyến khích những ai đang trả nợ mua nhà hoặc chưa đủ vững chắc về tài chính liều lĩnh như mình. 

Ông vẫn luôn nuôi ước mơ xây dựng một nền tảng trao đổi tài sản mã hóa từ sau khi biết đến bitcoin. Với tài năng và kinh nghiệm sẵn có trong việc xây dựng hệ thống giao dịch tài chính, CZ nhanh chóng nhìn thấy những hạn chế của các nền tảng giao dịch tiền mã hóa lúc bấy giờ. Các nền tảng này đa số hỗ trợ người dùng đổi tiền sang bitcoin nhưng giao diện khó sử dụng và chịu tải kém.

"Khi giá bitcoin tăng, tất cả các trang giao dịch đều sập. Dù có hàng trăm sàn giao dịch mới mỗi ngày, họ chỉ đang sao chép lẫn nhau. Không ai thực sự tạo ra những cải tiến đáng kể", CZ chia sẻ. Ông tin mình có thể khắc phục những nhược điểm này.

CZ đã khắc phục những bất cập đang tồn tại bằng việc tạo ra một sàn giao dịch mới mang tên Binance với giao diện đơn giản, phí giao dịch thấp, hỗ trợ đa nền tảng và tập trung vào trải nghiệm của khách hàng.

Sau đó, CZ chính thức tung ra Binance bằng sự kiện phát hành đồng BNB, thu về 15 triệu USD thông qua 200 triệu đồng BNB được bán ra vào giữa năm 2017. Nền tảng này khi ấy được đánh giá cao nhờ giao diện tiện dụng, tối ưu cho di động, dịch vụ chăm sóc 24/24...

6 tháng sau khi ra mắt, Binance vươn lên thành sàn giao dịch tiền điện tử có khối lượng lớn nhất trên thế giới và tiếp tục duy trì thứ hạng này đến nay.

CZ cũng nhanh chóng trở thành tỷ phú chỉ sau một năm với khối tài sản ước tính là lên đến 1,2 tỷ USD. Theo Forbes, hầu hết số tài sản này được tính dựa trên giá trị của các đồng tiền số mà ông nắm giữ như BNB và bitcoin trước đó.

Tuy vậy, ở vị trí sàn giao dịch hàng đầu thế giới, Binance cũng đối mặt hàng loạt thách thức do chính sách quản lý tại các quốc gia, cũng như khả năng mở rộng phục vụ hàng triệu người dùng và khả năng quản trị bộ máy phân tán khắp thế giới.