Chân dung Franck Muller - Nghệ nhân đồng hồ chẳng giống ai

Nghệ nhân Franck Muller sinh năm 1958 tại La Chaux-de-Fonds, thủ phủ đồng hồ của Thuỵ Sĩ mang trong mình hai dòng máu Thuỵ Sĩ và Ý. Có lẽ đó là lý do tại sao ông tuy theo đuổi ngành chế tác đồng hồ nổi tiếng nhưng lại có phong thái như một tay chơi thứ thiệt do chất Ý chảy trong người.

Thuở nhỏ Franck Muller học văn hoá không giỏi nhưng lại có sự yêu thích đặc biệt với nghệ thuật cơ khí và kỹ thuật, vì vậy bắt đầu từ 15 tuổi gia đình đã gửi ông vào học trường dạy nghề làm đồng hồ. Với khiếu thiên bẩm, Franck Muller tốt nghiệp với chương trình học được rút ngắn và tấm bằng xuất sắc khi mới 19 tuổi. Món quà ngày tốt nghiệp dành cho Franck Muller là một chiếc Rolex mà ông đã quyết định tự cải biên nó thành đồng hồ lịch vạn niên với vạch chỉ retrograde, thêm cả chức năng báo ngày/đêm, bộ hiển thị năng lượng dữ trữ và tự kí tên “Rolex và Franck Muller”. Chiếc đồng hồ này sau đó đạt kỉ lục đồng hồ bằng thép đắt nhất lúc bấy giờ khi một nhà phân phối người Ý tại Monaco đã mua lại nó với giá 400,000 CHF.

Franck Muller cũng sớm được biết đến với tài nghệ sửa và phục chế những chiếc đồng hồ bỏ túi trị giá lớn, ông làm việc cùng với nghệ nhân độc lập Svend Andersen, phục chế nhiều chiếc đồng hồ siêu phức tạp cho các nhà sưu tầm và bảo tàng cho tới khi muốn thành lập một xưởng riêng.

Năm 1986, Franck Muller lúc đó mới 28 tuổi đã gây chấn động thế giới đồng hồ tại Baselworld khi ra mắt chiếc đồng hồ Tourbillon mà không cần đến bộ phận Oscillation (bộ phận điều hòa dao động), sở hữu mặt số regulator (giờ, phút và giây nằm ở những mặt số phụ khác nhau), trong đó giờ được hiển thị bằng cơ chế jumping hour, hoàn toàn do tự thay Franck thiết kế và phát triển. Phải nói rằng vào những năm 80 thì những thương hiệu có khả năng làm những chiếc đồng hồ siêu phức tạp như vậy chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ngay cả ngày nay với sự hỗ trợ của máy móc và các phần mềm tính toán, đây vẫn là một công trình siêu phức tạp còn Franck Muller làm được điều này một mình, bằng những tính toán thủ công khi mà ngành đồng hồ nhen nhóm hồi phục sau cơn càn quét khủng hoảng Quarzt và chả có mấy người chế tạo tourbillon trong hàng chục năm trời. Các nhà sưu tầm rủ nhau tìm đến đặt hàng Franck Muller và xưởng của ông ngày một lớn mạnh. Thương hiệu Franck Muller chính thức ra đời năm 1991 với những chiếc đồng hồ siêu phức tạp nổi danh tại Châu Âu và Mĩ, tới nay thương hiệu có tới 5 xưởng sản xuất lớn tại Thuỵ Sĩ và 570 nhà bán lẻ trên toàn thế giới.

Trong một cuộc phỏng vấn của Elton John vài năm trước về bộ sưu tập đồng hồ của mình đã từng chia sẻ rằng: “Những thiết kế đồng hồ đeo tay của nam giới thập niên 90 tuy có đẹp nhưng rất nhàm chán rồi đột nhiên Franck xuất hiện và mọi thứ trở nên thật thú vị. Tất cả mọi người đều biết Franck là một thiên tài về kỹ thuật nhưng không chỉ có vậy, phong cách mà anh ấy đem lại, từ dáng vỏ cho tới màu sắc trên đồng hồ, chúng thực sự khác biệt. Tôi đã từng tham dự một cuộc phỏng vấn với Franck vài năm trước cho tạp chí Interview, và tôi đã gọi anh ấy là Picasso của đồng hồ, người đầu tiên mang tới những gì thật khác biệt cho đồng hồ nam. Franck đã châm ngòi một cuộc cách mạng, mở đường cho rất nhiều người khác tạo ra một thế giới đồng hồ thú vị hơn. Tôi nhớ là bỗng dưng rất nhiều thương hiệu bắt đầu chế tạo những chiếc đồng hồ hay ho, và tôi tin rằng Franck chính là người đi đầu cho trào lưu đó.”

Đúng là phong cách của Franck Muller không rụt rè nhút nhát, ít nói như những nhà làm đồng hồ thuần tuý. Những nghệ nhân thường dậy rất sớm và đến xưởng làm việc từ khoảng 5h sáng khi mặt trời bắt đầu lên. Xưởng của họ rất yên tĩnh và cách biệt. Mỗi người tập trung vào chiếc đồng hồ mình đang chế tác và thường bàn làm việc của họ khá gọn gang, trước mặt là cửa sổ lớn để dễ dàng phóng tầm mắt ra núi non xung quanh để thư giãn. Họ rời xưởng vào xế chiều và dành buổi tối bên gia đình. Những ngôi làng có 70% dân số là nghệ nhân làm đồng hồ sinh sống như La Chaux-des-fond thường tĩnh lặng như phong cách của chính họ. Có như vậy mới thấy Franck Muller khác biệt tới mức nào, và năng lượng của ông ảnh hưởng từ lối sống cá nhân vào những chiếc đồng hồ đã khiến chúng có sức sống hơn rất nhiều.

Fracnk Muller có lẽ là nghệ nhân đồng hồ kì lạ nhất khi được chào đón như những minh tinh hay người nổi tiếng trong giới giải trí, bởi vẻ ngoài của ông tựa như một tay chơi thực thụ, có lẽ đó là chất ngông của nghệ nhân biết rõ tài năng của mình. Thập niên 90, ông thường lui tới những sự kiện đình đám như chuỗi đấu giá từ thiện Famous Faces ở New York, và tên tuổi ông sánh đôi với tên tuổi danh hài Bob Hope hay tài tử Harrison Ford. Bên cạnh chiếc Seiko gắn liền với chiến tranh vùng vịnh của Đại tướng Norman Schwarzkopf, đạo diễn James Cameron và chiếc Rolex Submariner ông đeo trong quá trinh làm phim Titanic là những chiếc Franck Muller của nghệ nhân đồng hồ xuất sắc nhất vào thời bấy giờ. Vợ chồng Bruce Willis và Demi Moore mời ông tham dự những bữa tiệc private tại căn biệt thự ở Aspen cùng toàn những ngôi sao Hollywood. Franck Muller cũng chế tạo theo đơn đặt riêng những chiếc đồng hồ cho nhà mốt lừng danh Gianni Versace sau khi ông này tới mua một lúc tới 20 chiếc tại một cửa hàng. Kể cả đại tỉ phú Steve Wynn lừng danh trong giới Casino Las Vegas cũng đặt Fracnk những mẫu đồng hồ lấy cảm hứng từ vòng quay roulette cho riêng lĩnh vực của mình.

Tài năng đưa ông đến với những người bạn nổi tiếng có số má trong các lĩnh vực càng khiến Fracnk Muller tách mình ra khỏi thế giới của những nghệ nhân truyền thống. Thay vì áo trắng và kính lúp, Franck Muller thường xuất hiện với áo khoác da, sơ mi rực rỡ và niềm đam mê tốc độ với những chiếc Jaguar, Aston Martin và Harley Davidson. Đã từng có một đội đua của riêng Franck Muller tranh tài ở giải Le Mans vào năm 1996 với chiếc Maclaren F1. Với lối sống phong lưu và ưa thích tiệc tùng, đã có lúc Watchland của Franck được ví với biệt thự Playboy. Cùng với cộng sự Vartan Sirmakes, Franck Muller và thương hiệu cùng tên đã trở thành một thế lực mới của thế giới đồng hồ kể từ năm 1991, cùng những tên tuổi khác thách thức lại khủng hoảng Quartz, mang giá trị trở về với đồng hồ cơ học Thụy Sỹ.

Điều mà Franck Muller đã mang tới thế giới đồng hồ chính là sự khác biệt mà những người thợ đơn thuần khác không có được, ông tin rằng sau khi chinh phục những yếu tố kĩ thuật rồi thì những chiếc đồng hồ cần có sức sống và thẩm mĩ, lấy cảm hứng từ cuộc sống đương đại và hoà nhập được vào dòng chảy đó. Mặt số đồng hồ cổ điển được Franck Muller trẻ hoá bằng nghệ thuật enamel sử dụng các màu sáng đầy táo bạo, tạo thành nét riêng mà bất kì ai từ phía xa cũng có thể nhận ra. Thiết kế dáng thùng rượu chính là một đặc trưng được Franck Muller khai thác, làm sống lại và đẩy lên thành biểu tượng đương đại thông qua bộ Cintree Curvex. Rất nhiều những yếu tốt thẩm mĩ mang hơi hướng Art Décor, là ranh giới hài hoà giữa nét thanh lịch, tinh thần thời thượng và sự hoa lệ quyến rũ. Tất cả những thiết kế của nghệ nhân Franck Muller từ khi ông bắt đầu gây dựng đế chế của mình đều có một chút chất “Charlie và nhà máy Chocolate” hay “Alice và xứ sở thần tiên” trong đó – kì lạ, có một chút “ngông” và đặc biệt khó có thể rời mắt.

Cuộc sống thú vị của Franck Muller đem ông tới với những cảm hứng mới trong thiết kế đồng hồ. Ví dụ như năm 2003, trong một kì nghỉ tại quốc đảo xinh đẹp Mauritius, khách sạn nơi Franck nghỉ dưỡng yêu cầu mặc suits và cà vạt đen trong toàn bộ những bữa tối, mà ông thì không mang bất kì trang phục lịch sự nào. Franck đã ứng biến bằng một chiếc áo khoác đen, lấy đai của chiếc áo choàng phòng tắm buộc lên cổ như bow-tie và đã làm náo loạn nhà hàng ngày hôm đó. Sau khi bị ban quản lý mời ra ngoài, Franck tiến về phía bể bơi giữa hàng loạt những cô gái xinh đẹp và thả vào cơn say của mình. Lúc đó Franck nhận ra mình ghét cay ghét đắng những luật lệ, rồi ngẫm lại và thấy bản thân thời gian và những quy tắc thường có trên chiếc đồng hồ cũng như vậy, đối với ông chúng quá nhàm chán. Đó là lúc concept “Crazy Hours” ra đời và trở thành 1 cách xem giờ độc đáo, chưa từng có tiền lệ. Yếu tố “Crazy” chất nằm ở một mô-đun cơ học được cấp bằng sáng chế của Franck Muller, dựa trên nền tảng cơ chế Jumping Hour – một trong những kĩ thuật mà Franck vô cùng am hiểu và thích thú. Cứ mỗi 60 phút, mô-đun này sẽ đưa kim giờ nhảy cách 5 vị trí trên mặt số, và nếu để ý, người đeo có thể nhận ra thứ tự tiếp theo của một số trên Crazy Hours đều được đặt cách 4 số. Tương tự như vậy, làng đồng hồ đã nhiều thế kỉ sáng tác trên dáng tròn kinh điển, khi tiếp cận và làm mới biểu tượng này, Franck Muller đã đưa nghệ thuật kim hoàn đẳng cấp vào Double Mystery, dù ngắm từ xa hay gần, hơn 500 viên kim cương dáng cắt baguette xa xỉ, hay những viên ruby lung linh nạm tràn bề mặt một cách tài tình, không để lộ khoảng cách hay gọng đỡ, tạo thành dải sáng miên man đầy cuốn hút. Đó là cách mà Franck Muller làm mới biểu tượng này theo lăng kính cuộc sống của ông.

Giờ đây, tuy đã nghỉ hưu lui về ở ẩn và chỉ xuất hiện trong những dịp kỉ niệm lớn của thương hiệu nhưng ảnh hưởng của Franck Muller vẫn còn rất rõ trong thế giới đồng hồ đương đại. “Nếu như không có Franck Muller, thế giới đồng hồ có lẽ đã không gắn kết chặt chẽ với đời sống văn hóa như ngày hôm nay” – lời khẳng định đến từ nghệ nhân huyền thoại Phillipe Dufour. Quả đúng như vậy, chính sự cải tiến và sức ảnh hưởng từ phong cách của người nghệ nhân khác biệt Fracnk Muller mà những chiếc đồng hồ đeo tay mang tên ông đi thực sự có thể theo chủ nhân hoà vào những dịp đặc biệt, thú vị và cuốn hút như chính cách ông sống cuộc sống của mình, một rocker trong làng đồng hồ thế giới.

The Hour Glass S&S là nhà phân phối chính hãng các sản phẩm của thương hiệu Franck Muler tại Việt Nam.