Trẻ bị lạm dụng tình dục: Phụ huynh vô tình tiếp tay cho "quỷ ấu dâm"?

Nhiều vụ án rùng mình

Mới đây, TAND TP.HCM tuyên phạt bị cáo Nguyễn Công Trường (39 tuổi, quê Bến Tre) mức án 14 năm tù về tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Nạn nhân là bé L.A.V. (sinh năm 2010) ở với mẹ và cha dượng cùng dãy trọ với Trường. Trước đó, vào năm 2020, lợi dụng lúc cháu V. sang phòng trọ mình chơi khi vắng người, đối tượng đã nhiều lần giở trò đồi bại với cháu bé.

Tuy nhiên, xâm hại trẻ em không phải vấn đề đến giờ mới được đề cập. Thực tế, đã có không ít những vụ xâm hại khiến dư luận xôn xao.

Tháng 10/2021, hình ảnh bé Nguyễn Hải B. (12 tuổi) bị cha dượng là Phạm Thanh Tùng (31 tuổi, trú tại Vạn Phúc, Hà Đông) xâm hại khiến nhiều người quặn thắt tim gan.

Theo cáo trạng, từ tháng 5/2020 đến tháng 1/2021, Tùng đã nhiều lần ép cháu B. quan hệ tình dục với mình. Nếu nạn nhân không đồng ý, Tùng đe dọa, đánh đập và ép buộc cháu bé. Bên cạnh nỗi đau bị cha dượng hành hạ, bé gái này còn phải chịu đựng vô vàn trận đòn roi trong những năm tháng sống cùng chính người mẹ ruột của mình.

Trước đó, vụ cháu P.N.Q.N. (5 tuổi, trú tại phường Long Tâm, TP Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) bị sát hại, hiếp dâm cũng gây phẫn nộ dư luận. Đáng chú ý, đối tượng sát hại, xâm hại cháu bé là Phạm Văn Dũng - hàng xóm của bé N; người được đánh giá là hiền lành, tử tế, chưa từng có mâu thuẫn với ai.

Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, từ tháng 6/2019 đến tháng 6/2021, cả nước có hơn 4.000 trẻ em bị xâm hại. Như vậy, nếu tính trung bình một ngày sẽ ghi nhận hơn 5 trường hợp là trẻ bị xâm hại. Đáng quan tâm hơn khi số liệu cũng chỉ ra từ tháng 6/2019 - 6/2020 là 1.700 trường hợp, còn từ tháng 6/2020 đến tháng 6/2021 là hơn 2.200 trường hợp.

Trao đổi với Dân trí, PGS.TS Trần Thành Nam (ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội) cho biết thêm: "Chúng ta thường hay giật mình khi có một vụ việc nào đó nổi lên. Nhưng chỉ dừng lại ở căm phẫn, lên án nhưng chưa nhiều người chuyển thành hành động thực tế. Các nghiên cứu thống kê cho thấy có khoảng 20% trẻ gái và 8% trẻ trai bị xâm hại tình dục trước tuổi 18. Có đến 84% các vụ thực hiện xâm hại trẻ dưới 12 tuổi xảy ra trong một ngôi nhà.

Những kẻ mắc chứng ấu dâm (pedophilia) trung bình gạ gẫm và xâm hại khoảng 148 trẻ cho đến khi bị bắt. 73% nạn nhân không kể về tội ác trong 1 năm; 45% tiếp tục giữ kín trong vòng 5 năm; 10% không bao giờ kể. 81% nạn nhân xâm hại tình dục khi còn trẻ phải nhập viện tâm thần điều trị trong cuộc đời".

Trước những con số "biết nói" trên, Chuyên viên tâm lý Đào Lê Tâm An (Nghiên cứu sinh ngành Tâm lý học, trường ĐH Sư phạm TP.HCM) cho hay: "Có thể nói, thực trạng xâm hại trẻ em có chiều hướng gia tăng; hoặc chúng ta đang dần khám phá ra phần chìm của "tảng băng" và bóc tách được những vụ việc chưa được phát hiện".

Xâm hại tình dục trẻ em: Hiểu sao cho đúng?

Là một người mẹ, đồng thời là một nhà giáo, cô Trần Thùy (giáo viên môn Sinh học tại Hải Phòng) chia sẻ, cô rất đau lòng và phẫn nộ khi đọc những thông tin liên quan đến trẻ bị xâm hại.

"Xâm hại trẻ em không phải là câu chuyện mới, và những năm gần đây, thực trạng này ngày càng gia tăng và dần trở thành vấn nạn. Tôi cũng đã từng nghe, thậm chí chứng kiến nhiều vụ việc đau lòng về vấn nạn dâm ô trẻ em.

Có những chuyện được đưa ra ánh sáng, có những trẻ may mắn khi được kịp thời phát hiện; nhưng không ít vụ việc cứ ẩn nấp trong bóng tối, khiến nạn nhân phải chịu đựng nỗi đau".

Tuy nhiên, theo cô Thùy, tại Việt Nam, nhiều phụ huynh chưa có nhận thức đúng đắn hay hiểu sai về khái niệm xâm hại tình dục. Thậm chí, vấn đề này còn bị chính phụ huynh ngó lơ, coi nhẹ.

Theo chuyên viên tâm lý Đào Lê Tâm An, để hiểu đúng về "Xâm hại tình dục trẻ em", cần xem xét trên khía cạnh pháp luật và khoa học xã hội. Theo "Luật Trẻ em", xâm hại tình dục trẻ em là việc dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ trẻ em tham gia vào các hành vi liên quan đến tình dục, bao gồm hiếp dâm, cưỡng dâm, giao cấu, dâm ô với trẻ em và sử dụng trẻ em vào mục đích mại dâm, khiêu dâm dưới mọi hình thức.

Đặt trong bối cảnh về sự phát triển tâm sinh lý, trẻ em chưa đủ khả năng nhận thức đầy đủ về hoạt động có liên quan đến tình dục. Do đó, việc trẻ tham gia vào bất kỳ hành vi tình dục nào, dù trẻ có đồng ý, cũng là hành vi trái pháp luật và được xem là "xâm hại tình dục trẻ em".

Đồng quan điểm, PGS.TS Trần Thành Nam chia sẻ: "Những hành vi quấy rối tình dục có thể nói là "muôn hình vạn trạng". Đó có thể là động chạm thể chất đến thái độ, cử chỉ, thậm chí là những hành vi trên mạng xã hội như: Đùa giỡn, bình luận về một bộ phận cơ thể hay có những cử chỉ nhạy cảm đối với một ai đó; Thêu dệt một tin đồn (bằng lời nói trực tiếp, tin nhắn hay trên mạng); Viết thông tin liên lạc của người khác ở những nơi công cộng với ý đồ xấu; Cho ai đó thấy những hình ảnh hoặc video không thích hợp; Yêu cầu ai đó gửi hình ảnh khỏa thân; Đăng những bình luận, hình ảnh và video về tình dục trên mạng xã hội hoặc gửi những tin nhắn có nội dung không phù hợp; Đưa ra những bình luận hoặc yêu cầu về tình dục khi giả vờ là một người khác trên mạng Internet; Sờ, nắm hay cấu véo ai đó theo cách sàm sỡ, khiếm nhã một cách có chủ đích; Kéo quần/áo của ai đó và cố tình chạm vào cơ thể họ một cách khiếm nhã; Ép ai đó hẹn hò với mình hết lần này đến lần khác cho dù người đó đã từ chối…

Hành vi nhìn chỗ kín (thị dâm), nói chuyện về vấn đề liên quan đến hoạt động tình dục, bộ phận sinh dục (khẩu dâm), nghe, động chạm, ôm đều có thể được xem là xâm hại tình dục. Khái niệm xâm hại tình dục được hiểu rất rộng chứ không chỉ là có hành vi quan hệ tình dục như nhiều người vẫn nghĩ" - chuyên gia cho biết.

Nhiều phụ huynh vô tư để lộ… bộ phận nhạy cảm của trẻ nơi công cộng

Nêu quan điểm về vấn đề này, chuyên gia tâm lý Vũ Thu Hà (Viện trưởng Viện nghiên cứu đào tạo và can thiệp tâm lý Việt Nam - VPIT) cho biết, xâm hại tình dục trẻ em được coi là vấn nạn không thể chấp nhận, đặc biệt trong xã hội văn minh, hiện đại ngày nay.

"Nguồn cơn" của vấn nạn này phần lớn xuất phát từ trực tiếp các đối tượng gây ra nạn xâm hại trẻ - những người trưởng thành có xu hướng về quan hệ tình dục, nhưng lại khao khát với trẻ dưới tuổi vị thành niên. "Đây được xem là sự lệch lạc trong nhận thức cũng như cách hành xử. Bên cạnh vấn đề về sinh lý, những đối tượng này còn gặp vấn đề nghiêm trọng về nhận thức, tư duy".

Tuy nhiên, bên cạnh sự lệch lạc trong nhận thức và hành xử của một số đối tượng, chuyên gia Vũ Thu Hà cũng chỉ ra một thực tế đáng báo động là nhiều bậc cha mẹ có hành vi vô tình khơi gợi bản năng lệch lạc, thú tính của những kẻ ấu dâm. Đó là những hành vi cưng nựng của bố mẹ đối với con trẻ bằng cách sờ mó vùng kín của chúng, đặc biệt là với bé trai. Nhiều người thậm chí còn coi đó là sự trêu đùa, một cách thể hiện tình cảm con trẻ.

"Bên cạnh việc trêu đùa, nhiều ông bố, bà mẹ còn vô tư có những hành động như: cho trẻ đi vệ sinh trên vỉa hè một cách thoải mái, dù ở nơi đông người cũng có thể lộ bộ phận nhạy cảm của con…

Tôi cho rằng, đây không phải là cách thức thể hiện sự yêu thương hay bảo vệ con trẻ. Thực tế, chính người lớn chúng ta phải có trách nhiệm dạy trẻ biết yêu thương và trân trọng cơ thể. Bởi nếu trẻ không có thái độ nâng niu, trân trọng cơ thể mình, thì khi bị người khác đụng chạm vào cơ thể, trẻ sẽ không để tâm. Điều này vô tình tiếp tay cho hành vi xâm hại của những kẻ ấu dâm, biến thái".

"Lỗ hổng" trong giáo dục giới tính

Chuyên gia tâm lý Vũ Thu Hà bày tỏ, nạn xâm hại tình dục trẻ em ngày càng có xu hướng gia tăng như một hồi chuông cảnh báo: công tác giáo dục giới tính cho trẻ ở gia đình, nhà trường còn quá nhiều "lỗ hổng".

"Một thực tế mà ta có thể dễ dàng nhìn nhận, đó là tại nhà trường, chương trình học tập mới chỉ xoay quanh các kiến thức về văn hóa, nhưng lại chưa có một chương trình ngoại khóa liên quan đến sức khỏe, giới dục giới tính một cách thống nhất cho trẻ.

Trong khi đó, yêu cầu bắt buộc của một đứa trẻ đang trong lứa tuổi dậy thì là phải được học về sức khỏe vị thành niên, nghĩa là sự thay đổi về cơ thể, tình bạn, tình yêu, cách để từ chối một mối quan hệ có nguy cơ bị lạm dụng, cách nhận ra những người lạ có khả năng làm cho cuộc sống của mình không an toàn. Nhưng những điều này, trẻ lại chưa được học".

Cũng theo chuyên gia, không chỉ nhà trường, mà nhiều các bậc phụ huynh - những người luôn gắn bó và sát sao với trẻ, lại chưa có đủ kiến thức, kỹ năng, thậm chí e ngại khi đề cập đến các vấn đề về giới tính, sức khỏe sinh sản.

Bước vào lứa tuổi dậy thì, trẻ thường có xu hướng tò mò, nhất là những vấn đề liên quan đến tình dục, tình yêu, hay sự phát triển của cơ thể. Tuy nhiên, do không được người lớn hướng dẫn một cách cụ thể, trẻ đã tìm kiếm thông tin trên mạng. Như "con dao hai lưỡi", việc tìm thông tin trên internet có nhiều lợi ích, song cũng tồn tại nhiều rủi ro.

"Hiện nay, trên mạng xuất hiện rất nhiều trang web, hội nhóm dành cho 18+. Mặc dù gắn mác 18+ nhưng trẻ vị thành niên vẫn có thể dễ dàng tìm kiếm, tham gia hoặc tìm hiểu về những vấn đề như quan hệ tình dục, làm thế nào để quan hệ tình dục…

Tham gia các nhóm kín với nội dung độc hại trên mạng, trẻ sẽ dễ bị lôi kéo. Mới đầu sẽ chỉ là đơn thuần trò chuyện, trao đổi, nhưng sau trẻ sẽ bị dụ dỗ, thậm chí gặp mặt và bị lạm dụng".

Do đó, chuyên gia cho rằng, để giúp trẻ tránh khỏi nguy cơ bị xâm hại, điều cần nhất là người lớn phải thay đổi tư duy, nhận thức về việc giáo dục giới tính cho các con. Điều này có thể bắt đầu ngay từ khi trẻ bước vào độ tuổi mầm non, và trau dồi, hướng dẫn trẻ trong suốt quá trình trẻ trưởng thành.

"Điều tôi mong muốn nhất chính là việc thiết lập một chương trình giáo dục giới tính cho học sinh, được đưa vào giảng dạy một cách thống nhất tại các trường học. Ở đó, trẻ được giãi bày những vấn đề liên quan đến tâm sinh lý, được thầy cô, cha mẹ lắng nghe và định hướng giải quyết một cách triệt để.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần có sự giáo dục khác hơn ở gia đình cũng như nhà trường, để cho trẻ hiểu thế nào là một môi trường an toàn, thế nào là một gia đình yêu thương, để nếu không may trẻ vướng phải một môi trường độc hại, trẻ có thể nhận thức và lên tiếng với sự hỗ trợ của các cấp ngành liên quan và toàn thể xã hội.

Tôi đề cập đến vấn đề này là bởi hiện nay, trong các vụ ấu dâm, phần lớn trẻ bị xâm hại bởi chính hàng xóm, cha/mẹ dượng, thầy giáo - những người thân thiết với trẻ nhất, và ở những nơi tưởng chừng như là an toàn nhất" - chuyên gia Vũ Thu Hà trăn trở.