Hiểu đúng về phương pháp giáo dục kỹ năng sống

Nhiều nhà tuyển dụng cũng thường đặt câu hỏi với các ứng viên: “Anh/ Chị có biết KNS nào không?”….  

Vậy KNS bao gồm những kỹ năng nào và cần được truyền dạy như thế nào cho hiệu quả? Tích hợp giáo dục KNS vào chương trình giáo dục từ năm học 2006-2007, Trường Tiểu học, THCS & THPT Thái Bình Dương - PHS chia sẻ một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động phát triển kỹ năng của trường như sau.

Cần phân biệt kỹ năng và kiến thức

Những kỹ năng nào được gọi là KNS?

Thật sự đến nay chưa có một danh sách cụ thể nào liệt kê đầy đủ các KNS. Các kỹ năng tự phục vụ, tự chăm sóc bản thân, tự bảo vệ được coi là những KNS cơ bản nhất cần được rèn luyện từng bước từ lứa tuổi mầm non. 

Tài liệu của Unicef về các KNS đưa ra ba nhóm kỹ năng lớn thuộc về tâm lý và tương tác cá nhân: Các kỹ năng giao tiếp và tương tác cá nhân, các kỹ năng ra quyết định và tư duy phê phán, các kỹ năng mô phỏng và quản lý bản thân. Trong mỗi nhóm lại gồm khoảng 10 kỹ năng khác nhau từ xác định mục tiêu, tư duy tích cực…đến quản lý bản thân, đối phó với thất bại, mất mát… (tham khảo chi tiết tại www.phs.edu.vn).

Tổ chức rèn luyện KNS như thế nào?

Với sự đa dạng của các KNS, các hình thức tổ chức rèn luyện cũng cần phải phong phú và xuyên suốt các hoạt động của trường học và cả gia đình. Hoạt động ngoại khoá giúp các em thực hành rất nhiều kỹ năng, nhưng một tiết học bất kỳ cũng cho các em điều kiện thực hành kỹ năng tư duy tích cực, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề… Có hai điểm mấu chốt trong cách dạy KNS: Thứ nhất là luôn luôn thực hành và thứ hai là mỗi học sinh đều phải có cơ hội thực hành nên không tổ chức lớp quá đông (dưới 18 em /lớp là hợp lý). Ngoài ra, đối với học sinh phổ thông, các kỹ năng cần được rèn luyện thường xuyên và có tính hệ thống, không thể chia ra lớp 3 học kỹ năng giao tiếp, lớp 8 học kỹ năng đàm phán. Tuy nhiên các hoạt động phát triển kỹ năng cần được áp dụng phù hợp với từng lứa tuổi. Tại PHS, từ cuối năm lớp 2 học sinh đã bắt đầu sử dụng sơ đồ tư duy để phát triển ý tưởng. Và tất nhiên so với các anh chị lớp 12 thì sơ đồ của các em đơn giản hơn nhiều.

Đừng quên dạy các giá trị sống.

PHS đã hợp tác với LVEP (Living values education programe) Việt Nam đưa chương trình giáo dục các giá trị sống vào hoạt động. Cô Trish Summerfield – Giám đốc chương trình đã từng phát biểu tại PHS “Khủng hoảng kinh tế, chiến tranh… các vấn đề của thế giới ngày nay xảy ra không phải do thiếu các kỹ năng mà chính là thiếu các giá trị trong từng hành động của con người”. Rất nhiều học sinh giỏi các kỹ năng sống nhưng lại là người ích kỷ, chăm sóc bản thân tốt nhưng lại thiếu quan tâm đến những người xung quanh kế cả cha mẹ hay anh chị em của mình. Đó chính là vì các em chưa có các giá trị sống yêu thương, tôn trọng, trách nhiệm… 12 giá trị sống (tham khảo tại www.phs.edu.vn hoặc www.giatricuocsong.org) được học sinh PHS sinh hoạt thường xuyên bằng các hình thức đa dạng như các vở kịch vui, sáng tác nhạc… và được thể hiện trong mọi hoạt động của các em.