GS Phan Hữu Dật - Nhà Dân tộc học đầu ngành của Việt Nam qua đời

GS.TS.NGND Phan Hữu Dật, sinh ngày 01 tháng 06 năm 1928 (Mậu Thìn) ở làng Thanh Lương, xã Hương Xuân, huyện  Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế.

GS Phan Hữu Dật tốt nghiệp đại học chuyên ngành Dân tộc học, tại Khoa Lịch sử, Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva mang tên M. V. Lomonosov , Liên bang Nga (MGU) năm 1961. Ông nhận bằng Tiến sĩ Sử học tại Khoa Lịch sử (MGU) năm 1963 và được công nhận chức danh Giáo sư năm 1996, được tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân năm 2008.

GS. Phan Hữu Dật, từng giữ các chức vụ, Chủ nhiệm Khoa Lịch sử (1970-1975), Hiệu trưởng Trường Đại học Văn Khoa Sài Gòn (1975-1977), Hiệu trưởng Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (1985-1988), Ủy viên Hội đồng Quốc gia Chỉ đạo Biên soạn Từ điển Bách khoa Việt Nam, Phó Tổng biên tập kiêm Trưởng ban chuyên ngành Dân tộc học Từ điển Bách khoa Việt Nam từ năm 1994 cho đến khi nghỉ hưu.

Ông nguyên là Giáo sư Danh dự Đại học Tổng hợp Lô-mô-nô-xốp (Liên Xô), Đại học Paris VII (Cộng hòa Pháp), Nguyên Chủ tịch Hội Dân tộc học Việt Nam (1998-2003), Nguyên Chủ tịch Hội Cựu giáo chức Đại học Quốc gia Hà Nội khóa I.

Người Việt Nam đầu tiên soạn giáo trình “Cơ sở Dân tộc học” 

Trên nửa thế kỷ tham gia giảng dạy và nghiên cứu khoa học, GS. Phan Hữu dật đã trở thành một trong những giáo sư đầu ngành về Nhân học.  Trên 100 công trình nghiên cứu đã được công bố của ông đều đề cập đến các vấn đề cốt lõi trong nghiên cứu Dân tộc học.

Với tư cách là một trong những nhà Dân tộc học đầu ngành, những vấn đề nghiên cứu của ông đã đặt nền tảng cho sự phát triển của nền Dân tộc học Việt Nam.

Ông là người Việt Nam đầu tiên soạn giáo trình “Cơ sở Dân tộc học” (1973) phục vụ cho việc nghiên cứu và giảng dạy. Trong thập kỷ 90 của thế kỷ XX, nhiều công trình nghiên cứu của ông đã tiếp tục đề cập đến những yêu cầu nghiên cứu Dân tộc học theo hướng Nhân học trên cơ sở những thành tựu nghiên cứu và nhận thức mới trước yêu cầu phát triển của đất nước, hội nhập khu vực và quốc tế.

GS Phan Hữu Dật cũng là người đầu tiên khái quát một cách đầy đủ nhất về những đặc điểm chủ yếu của cộng đồng các dân tộc ở nước ta.

Ông đã công bố trên 100 công trình nghiên cứu, trong đó có 9 sách chuyên khảo, đáng chú ý như: “Văn hóa lễ hội của các dân tộc ở Đông Nam Á” (Chủ biên, 1992); “Lễ cầu mùa của các dân tộc ở Việt Nam” (Chủ biên, 1994); “Văn hóa Thái Việt Nam” (viết chung với Cầm Trọng, 1995); “Phương sách dùng người của cha ông ta trong lịch sử” (Chủ biên, 1998); “Một số vấn đề về Dân tộc học Việt Nam” (1998); “Góp phần nghiên cứu Dân tộc học Việt Nam” (2003)... Nhiều luận văn nghiên cứu của ông đã được công bố trong các chuyên san và tạp chí khoa học quốc tế có uy tín như: Dân tộc học Xô-viết (1961); ASEMI (1978), các kỷ yếu hội thảo quốc tế... bằng nhiều thứ tiếng như Anh, Pháp, Nga. Năm 2005, Giáo sư vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ với công trình "Một số vấn đề về Dân tộc học Việt Nam" (1998).

Phát biểu tại buổi lễ mừng sinh nhật lần thứ 90 tuổi của GS. Phan Hữu Dật, Giám đốc ĐHQGHN Nguyễn Kim Sơn khẳng định: Những đóng góp to lớn về học thuật, về giảng dạy của GS. Phan Hữu Dật, không chỉ cho Đại học Quốc gia Hà Nội mà còn cả ở tầm quốc gia. Với cương vị là Hiệu trưởng Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội GS Dật đã có những đóng góp lớn dẫn dắt sự phát triển của Nhà trường trong một giai đoạn quan trọng.

"Thầy luôn nhận được sự kính trọng và yêu mến của các thế hệ học trò - đó là phần thưởng quý giá nhất đối với một nhà giáo. Với những đóng góp đó, lãnh đạo ĐHQGHN luôn xem những nhà giáo như Thầy là chỗ dựa quan trọng, là nguồn động viên cổ vũ và là tài sản quý của ĐHQGHN. Mãi mãi trong sự phát triển của Trường ĐHTH Hà Nội, của ngành Nhân học và của ĐHQGHN, Thầy luôn có một vị trí xứng đáng với tên tuổi và những đóng góp của mình" - Giám đốc Nguyễn Kim Sơn bày tỏ.

Hồng Hạnh