Gợi ý đáp án môn Ngữ Văn lớp 10 THPT Hà Nội

GỢI Ý ĐÁP ÁN ĐỀ THI VÀO 10 THPT  - MÔN NGỮ VĂN

Phần 1: 4 điểm

Cho đoạn văn sau:

(...) "Gian khổ nhất là lần ghi và báo về lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy. Nửa đêm đang nằm trong chăn, nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi. Chui ra khỏi chăn, ngọn đèn bão vặn to đến cỡ não vẫn thấy là không đủ sáng. Xách đèn ra vườn, gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chỉ chực đợi mình ra là ào ào xô tới. Cái lặng im lúc đó mới thật dễ sợ: nó như bị gió chặt ra từng khúc, mà gió thì giống những nhát chổi lớn muốn quét đi tất cả, ném vứt lung tung" (...)

(Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long - Sách Ngữ văn 9, tập 1)

1. Đoạn văn trên là lời của nhân vật nào, được nói ra trong hoàn cảnh nào? Những lời tâm sự đó giúp em hiểu gì về hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật? Ngoài khó khăn được nói đến trong đoạn trích trên, hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật còn có điều gì đặc biệt?

- Lời của anh thanh nhiên ở trạm khí tượng thủy văn

Được nói ra trong hoàn cảnh: anh đang kể cho ông họa sĩ về công việc của mình.

- Hoàn cảnh sống và làm việc của anh thanh niên: nhiều khó khăn

+ Sống: một mình trên đỉnh núi cao (cả mưa tuyết, gió tuyết)

+ Công việc: “nửa đêm phải chui ra khỏi chăn, xách đèn ra vườn” để lấy những con số đo mưa, đo nắng, đo gió… phục vụ công việc dự báo thời tiết.

-> Sống trong nỗi cô đơn và hoàn cảnh khắc nghiệt của cuộc sống.

-> Công việc vất vả, nhiều gian khổ.

- Điểm đặc biệt trong hoàn cảnh sống và làm việc cuả anh thanh niên:

+ Hoàn cảnh sống: Cô độc, một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 m. Sống trong nỗi cô đơn thường trực nên lúc nào anh cũng có cảm giác thèm người.

+ Công việc: đòi hỏi lòng kiên trì, tinh thần trách nhiệm, sự tỉ mỉ và chính xác.

2. Bằng hiểu biết của em về tác phẩm, hãy cho biết: trong hoàn cảnh ấy, điều gì đã giúp nhân vật trên sống yêu đời và hoàn thành tốt nhiệm vụ?

- Điều giúp anh thanh niên sống yêu đời và hoàn thành tốt nhiệm vụ:

+ Biết làm chủ mình sống có ích cho đời:

• Nhờ anh phát hiện một đám mây khô mà không quân của ta hạ được bao nhiêu phản lực “Từ hôm ấy cháu sống thật hạnh phúc”.

• Anh đã vượt qua cái mà con người ta không dễ vượt qua: đang sức ăn sức ngủ mà phải thức dậy đúng lúc một giờ sáng thì chỉ muốn với tay tắt đồng hồ báo thức đi.

• Tạo một thứ thiên đường cho hoàn cảnh sống: nơi ăn ở ngăn nắp gọn gàng, có vườn hoa, nuôi gà…

+ Ý thức sâu sắc về công việc mình làm, say mê yêu nghề, tìm được niềm vui trong công việc:

“Khi ta làm việc ta với công việc là đôi…huống chi việc của cháu gắn liền với bao anh em đồng chí dưới kia”

“Công việc của cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó đi cháu buồn chết mất”

-> Mỗi suy nghĩ của con người trẻ tuổi ấy đều thấm đẫm tình yêu con người, cuộc sống, yêu mến và tự hào mảnh đất mình đang sống.

->Anh thanh niên cán bộ khí tượng thuỷ văn tiểu biểu cho vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam những năm đầu miền Bắc nước ta vừa sản xuất vừa chống chiến tranh phá hoại của giặc Mĩ.

3. Chỉ ra một câu có sự dụng phép nhân hóa trong đoạn văn trên.

Xách đèn ra vườn, gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chỉ chực đợi mình ra là ào ào xô tới

Phần 2 (6 điểm):

Hình ảnh mùa xuân được khắc họa thật đẹp trong đoạn thơ sau:

"Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng."

1. Đoạn thơ trên nằm trong tác phẩm nào, của ai? Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ấy?

- Đoạn thơ trên nằm trong tác phẩm “Mùa xuân nho nhỏ” – Thanh Hải.

- Hoàn cảnh ra đời: bài thơ được viết vào 11- 1980, không bao lâu trước khi nhà thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến thiết tha cuộc sống đất nước và ước nguyện của tác giả.

2. Dựa vào đoạn thơ trên, em hãy viết một đoạn văn khoảng 10-12 câu thơ theo cách lập luận tổng hợp - phân tích - tổng hợp, trong đó có sử dụng phép nối và một câu chứa thành phần tình thái với chủ đề: vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp ấy. (Gạch dưới thành phần tình thái và những từ ngữ dùng làm phép nối).

* Hs cần nêu được các ý sau:

- Vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên:

+ Bức tranh xuân hiện lên với rất ít chi tiết nhưng mang vẻ đẹp hoàn thiện: màu sắc, âm thanh, đường nét.

+ Màu sắc: Dòng sông xanh biếc, hiền hòa thơ mộng; màu tím của hoa gợi vẻ mộng mơ.

Nghệ thuật đảo từ “mọc”.

+ Âm thanh của tiếng chim chiền chiện hót vang trên trời cao. Tiếng hót trong trẻo ngân nga, rộn ràng, có độ lan tỏa không dứt. Không khí mùa xuân trở nên náo nức lạ thường.

- Cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp ấy:

+ Nhà thơ lặng ngắm, lắng nghe với vẻ say mê ngây ngất và tấm lòng tràn đầy cảm xúc thanh cao, trong sáng.

+ Phát huy mọi giác quan để đón nhận tín hiệu của mùa xuân: thính giác (hót) -> thị giác (giọt) -> xúc giác (hứng)

Âm thanh mượt mà, trong vắt của tiếng chim như chuỗi ngọc long lanh đọng lại thành từng giọt niềm vui

* Chú ý: trên đây là các ý chính. Hs linh họat trong bài viết. Chú ý đủ số câu 10 -> 12 (không thừa, không thiếu), đúng hình thức triển khai: tổng hợp – phân tích – tổng hợp.

3. Cũng trong bài thơ trên có câu:

Mùa xuân người cầm súng

Lộc dắt đầy trên lưng

Trong câu thơ trên, từ lộc được hiểu như thế nào? Theo em, vì sao hình ảnh người cầm súng lại được tác giả miêu tả: Lộc giắt đầy trên lưng?

- Từ “lộc”

+ Lộc: lộc cây, mầm non trên cành lá ngụy trang giắt quanh lưng người chiến sĩ.

- Người lính như mang theo mùa xuân ra trận. Họ đi đến đâu đều như mang lại mùa xuân, mang lại sức sống cho đất nước, cho dân tộc.