Triển lãm "Nét son" - bản hòa ca sắc màu của sơn mài Việt Nam

40 tác phẩm trưng bày tôn vinh vẻ đẹp truyền thống qua sắc son huyền ảo chính là hành trình nghệ thuật đầy đam mê và khát khao của nữ họa sĩ.

Hành trình 20 năm lưu giữ nét son truyền thống

Sinh năm 1981 tại Nam Định, từ nhỏ Phạm Ngọc Mỵ đã sớm bộc lộ năng khiếu và niềm đam mê hội họa. Con đường nghệ thuật đến với chị một cách tự nhiên nhưng đầy thử thách.

Sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Nghệ thuật Nam Định năm 2003, chị tiếp tục theo đuổi chuyên ngành hội họa tại Đại học Mỹ thuật Việt Nam, nơi đã đặt nền tảng vững chắc cho phong cách sáng tác sau này.

Không dừng lại ở đó, chị tiếp tục học cao học tại Đại học Mỹ thuật Việt Nam, hoàn thành chương trình vào năm 2012, trở thành một trong số ít họa sĩ nữ có trình độ chuyên môn cao về sơn mài.

Song song với sáng tác, Phạm Ngọc Mỵ còn có một sự nghiệp giảng dạy mỹ thuật đáng nể. Từ năm 2007 đến năm 2010, chị giảng dạy tại Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội, sau đó tiếp tục công tác tại Đại học Hòa Bình từ năm 2012 đến năm 2017.

Hiện nay, chị là giảng viên tại Đại học Mở Hà Nội, nơi chị truyền cảm hứng về sơn mài cho các thế hệ học trò. Chính quá trình giảng dạy và nghiên cứu chuyên sâu này đã giúp chị thêm hiểu và trân trọng giá trị của sơn mài truyền thống.

Được đào tạo bài bản về mỹ thuật nhưng con đường đến với sơn mài của Phạm Ngọc Mỵ không hề dễ dàng. Trong suốt những năm học tập, chị luôn bị cuốn hút bởi sự huyền ảo của sơn mài - một chất liệu đặc biệt với khả năng tạo ra những sắc độ phong phú mà không một dòng tranh nào có được.

Bước ngoặt lớn nhất trong sự nghiệp của chị chính là khi thực hiện khóa luận tốt nghiệp với đề tài Khai thác tính năng của chất liệu trong các thể loại hội họa dưới sự hướng dẫn của giáo sư Phạm Công Thành.

Chính từ đề tài này, chị nhận ra rằng sơn mài không chỉ là một hình thức nghệ thuật mà còn là một kho báu văn hóa của dân tộc. Trong thời điểm mà nhiều họa sĩ trẻ lựa chọn chất liệu dễ tiếp cận hơn như sơn dầu hay acrylic, chị quyết định dấn thân vào con đường đầy thử thách với sơn mài.

Không chỉ đam mê về kỹ thuật, họa sĩ Phạm Ngọc Mỵ còn bị thu hút bởi sắc son, gam màu đặc trưng trong sơn mài truyền thống.

Son được tạo nên từ khoáng chất tự nhiên chu sa, qua quá trình chế tác tỉ mỉ để cho ra son trai, son tươi, son thắm, son nhì - mỗi sắc độ lại mang một vẻ đẹp riêng. Cùng một chất liệu, cùng một công thức nhưng mỗi lần chế tác lại cho ra những sắc độ khác nhau, và chính điều đó làm nên sức hút khó cưỡng của sơn mài.

Theo đuổi sơn mài là một hành trình gian nan, đặc biệt đối với một nữ họa sĩ. Khác với những chất liệu hội họa thông thường, sơn mài đòi hỏi sự kỳ công qua hàng chục công đoạn: Vẽ, phủ sơn, ủ tranh, mài lớp, gắn vỏ trứng, vỏ trai, dát vàng, bạc… Tất cả đều cần sự kiên trì, tỉ mỉ và cả một nền tảng thể lực bền bỉ.

Bên cạnh đó, theo đuổi sơn mài cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận một thị trường kén người mua. Trong thời đại mà tranh sơn dầu, tranh đương đại lên ngôi, sơn mài vẫn là một dòng tranh mang tính chuyên biệt, chỉ dành cho những người thực sự yêu và hiểu giá trị của nó. Song, chính điều đó càng khiến chị trân trọng hơn con đường mình đã chọn.

Bản hòa ca của sắc màu và cảm xúc

Sau hơn 20 năm miệt mài sáng tác, họa sĩ Phạm Ngọc Mỵ lần đầu tiên giới thiệu tới công chúng triển lãm cá nhân Nét son - một không gian nghệ thuật tôn vinh vẻ đẹp của sơn mài truyền thống.

Với 40 tác phẩm được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, triển lãm không chỉ phản ánh hành trình sáng tạo của chị mà còn thể hiện tinh thần bền bỉ trong việc lưu giữ và phát triển một loại hình hội họa đặc trưng của dân tộc.

Triển lãm không bó hẹp trong một chủ đề nhất định mà mở ra nhiều không gian sáng tạo, từ phong cảnh thiên nhiên, cuộc sống miền biển, miền núi, cho đến chân dung và tranh nude nghệ thuật.

Ở đó, người xem có thể cảm nhận được bình minh rực rỡ trong Biển Tĩnh Gia, thấy được hơi thở của núi rừng trong Bản Mòn, Bản Thẳm, hay cảm nhận sự bình yên mộc mạc của Nếp nhà. Mỗi tác phẩm đều mang một câu chuyện riêng, một lát cắt của cuộc sống được ghi lại qua lăng kính nghệ thuật đầy tinh tế.

Dù trung thành với chất liệu truyền thống, họa sĩ Phạm Ngọc Mỵ không đóng khung mình trong lối biểu đạt cũ. Nét son không chỉ tôn vinh vẻ đẹp cổ điển của sơn mài mà còn thể hiện sự tìm tòi, đổi mới trong cách xử lý bố cục, màu sắc và đường nét.

Đặc biệt, những tác phẩm chân dung và tranh nude trong triển lãm mang đến một góc nhìn đầy nghệ thuật về vẻ đẹp của con người. Từ Tắm, Sắc duyên, Nổi loạn đến Thanh xuân, người xem có thể cảm nhận được sự mềm mại, uyển chuyển nhưng vẫn đầy nội lực trong từng đường nét.

Bên cạnh đó, Khởi sinh lại mang đến một cảm giác thiêng liêng về tình mẫu tử, với những mảng màu đan xen gợi lên sự ấm áp và gắn kết giữa mẹ và con.

Chính sự đa dạng về chủ đề, cách thể hiện cùng kỹ thuật sơn mài điêu luyện đã làm nên Nét son - một triển lãm vừa mang đậm dấu ấn cá nhân vừa có chiều sâu về nghệ thuật.

Không chỉ đơn thuần là một cuộc trưng bày, Nét son còn mang một ý nghĩa lớn hơn - đó là lời nhắn gửi về giá trị bền vững của nghệ thuật truyền thống. Trong thời đại mà các chất liệu hiện đại lên ngôi, sơn mài vẫn có chỗ đứng riêng, nhưng chỉ khi có những người nghệ sĩ tâm huyết như Phạm Ngọc Mỵ, giá trị ấy mới có thể trường tồn.

Nữ họa sĩ chia sẻ: "Tôi muốn gửi đến người xem những 'đứa con tinh thần' mà tôi đã vẽ bằng tất cả cảm xúc, sự thăng hoa. Qua đó, tôi mong muốn lan tỏa tình yêu sơn mài đến mọi người, đặc biệt là các bạn trẻ. Văn hóa truyền thống tuy nhọc nhằn nhưng bền vững với thời gian".

Triển lãm không chỉ diễn ra trực tiếp tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam mà còn được giới thiệu trực tuyến trên nền tảng triển lãm số của bảo tàng, giúp công chúng có thể tiếp cận và thưởng thức nghệ thuật từ bất cứ đâu.

Với Nét son, họa sĩ Phạm Ngọc Mỵ không chỉ kể chuyện bằng sắc màu mà còn viết tiếp hành trình của sơn mài trong dòng chảy nghệ thuật Việt Nam.

Một số tác phẩm được trưng bày tại triển lãm: