Xông hơi, tắm thuốc người Dao xuống phố Sapa

Tiếng thơm về các bài tắm thuốc bay xa, du khách nườm nượp tìm đến hưởng thụ sản vật bí truyền của người Dao. Vượt qua những đèo dốc miền cao, giờ đến Sapa không tắm lá thuốc người Dao đỏ, cũng có thể coi như chưa biết Sapa…

Đã nhiều dịp chiêm ngưỡng Sapa, khám phá Sapa từ phong tục tập quán đến ẩm thực ngon, lạ của đồng bào các dân tộc Mông, Dao, Giáy..., song lần này cái háo hức thúc đẩy tôi vượt một chặng đường dài từ Hà Nội lên Sapa lại là cảm giác lâng lâng khi được thả mình trong bồn tắm với hàng chục thứ lá thuốc trị liệu của người Dao Đỏ.

Mấy năm gần đây, thay vì phải vào tận bản của người Dao như Tả Phìn, nay du khách đã được phục vụ tại nhiều nơi trong khách sạn, nhà nghỉ ở thị trấn Sapa.

Theo một HDV bản địa ở đây, một ngày các cửa hàng tắm thuốc tại thị trấn Sa Pa tiêu thụ hết cả tấn lá thuốc là chuyện bình thường. Chính vì thế, ở Sapa bây giờ người ta không còn lạ với hình ảnh hàng tuần, người Dao Đỏ từ bản làng lại địu nguyên liệu thuốc xuống cung cấp cho các cơ sở này, giúp cho dịch vụ tắm lá thuốc tại thị trấn nhỏ xinh này.

Chính vì thế đã có những lo ngại rằng, việc thương mại hóa cộng với sự suy giảm diện tích rừng nên nhiều loài cây thuốc tắm đang đứng trước nguy cơ bị biến mất. Để bài thuốc tắm có tác dụng thì phải cần khoảng 60 - 80 loài cây thuốc, do vậy nếu không đủ thì giá trị của bài thuốc này sẽ giảm đi thậm chí bị mai một trong nay mai.

Theo người dân bản địa, bài thuốc tắm của người Dao đỏ ở Sa Pa bao gồm nhiều loại cây hơn so với bài thuốc của các nhóm người Dao khác. Có thể là do kinh nghiệm sử dụng cây cỏ của họ phong phú hơn và thiên nhiên ở nơi cư trú của họ cũng có nhiều loại cây thuốc hơn. Số cây thuốc trong một bài thuốc tắm thường rất lớn thuộc nhiều họ thực vật và dạng sống khác nhau. Trong đó, có khoảng 5-10 cây thuốc được coi là quan trọng nhất. Nhưng với mô hình tắm thuốc người Dao tràn lan ở Sapa, có ai dám chắc rằng trong bồn tắm của họ có đầy đủ những vị thuốc như thế.

Theo truyền thống, người Dao đóng thùng tắm hình tròn cho người tắm, họ phải ngồi bó gối mà ngâm nước thảo dược. Nhưng nay mở dịch vụ, làm như vậy khách phải chịu cảnh gò bó nếu ngồi ngâm lâu; thế nên ở Sapa hầu như tất cả các điểm tắm thuốc người Dao đều được trang bị bồn tắm hình bầu dục đóng bằng gỗ pơmu thông hoặc kháo (vốn có nhiều dầu thơm nên khi chứa nước thuốc nóng, dầu thơm tiết ra, quyện với mùi thảo dược thành mùi hương quyến rũ).

Phòng tắm lá thuốc có hai loại: đơn và đôi dành cho những cặp tình nhân hoặc vợ chồng tắm chung. Theo các nhân viên phục vụ ở các dịch vụ này, nếu tắm người khỏe chỉ cần ngâm chừng 30-35 phút; người yếu thì chỉ nên ngâm 20-25 phút, nếu không sẽ bị say thuốc.

Cùng với massage sau khi tắm thuốc, thuốc tắm người Dao còn được bán dưới dạng nguyên liệu. Một số khách sạn mua các câythuốc riêng lẻ từ Tả Phìn, Tả Van sau đó chế thành dạng bột khô, đóng gói dưới dạng nhúng, mỗi gói 200g bán cho khách. Tại chợ Sapa hiện cũng có khoảng 10 quầy thuốc tại cũng tham gia kinh doanh thuốc tắm quí giá này.

Minh Phan