Bàn thức ăn xa xỉ của Hoàng đế nhà Thanh: Mỗi bữa 120 món, đồ thừa la liệt

Những bữa ăn xa hoa phải đủ 120 món sơn hào hải vị

Trong xã hội phong kiến Trung Quốc, Hoàng đế là biểu tượng của quyền lực cao nhất. Dù tự xưng là Thiên Tử (con trời) nhưng Hoàng đế cũng chỉ là một con người, đều có nhu cầu ăn uống, nghỉ ngơi. Nhưng đương nhiên, với vị trí "một người trên vạn người", phục vụ nhu cầu ẩm thực cho Hoàng đế phải khác người thường.

Ở mỗi triều đại, các vị vua đều có khẩu vị ăn uống khác nhau và sự phong phú của những món ăn cũng nhiều khác biệt.

Nhà Thanh là triều đại phong kiến gần nhất với thời hiện đại nên có rất nhiều tư liệu cổ được lưu lại. Qua đó, hậu thế phần nào hiểu được cuộc sống các vị Hoàng đế qua từng thời kỳ ra sao.

Trong cuốn hồi ký nổi tiếng "Nửa đời trước của ta" của Vua Phổ Nghi - vị Hoàng đế cuối cùng của triều nhà Thanh có tiết lộ những sự thực "giật mình". Số ngân lượng chỉ chi cho việc ăn uống của Phổ Nghi trong quãng thời gian ông còn tại vị lên tới gần 15.000 lượng bạc mỗi năm.

Trong khi đó, vào thời kỳ đỉnh cao của triều Thanh dưới thời vua Càn Long, bình quân thu nhập thường dân chỉ khoảng 2-3 lượng bạc/tháng. Sự chênh lệch quá lớn cho thấy mức độ xa xỉ và tốn kém dành cho người đứng đầu Hoàng tộc nhà Thanh.

Sở dĩ tốn kém như vậy bởi thời nhà Thanh đặt ra nhiều quy tắc cho các bữa ăn. Cụ thể, bàn ăn dành cho Hoàng đế phải đủ 120 món, Hoàng hậu gồm 96 món và Hoàng phi là 64 món.

Được biết, Hoàng thất nhà Thanh là dân tộc Mãn thuộc vùng Đông Bắc. Khi lập triều đại này, họ vẫn giữ tập quán thói quen dùng bữa truyền từ thời tổ tiên. Đó là, Hoàng đế nhà Thanh chỉ ăn ngày hai bữa chính gồm bữa sáng và bữa chiều. Ngoài ra sẽ có các bữa phụ, bữa điểm tâm.

Thông thường, Ngự Thiện Phòng của Hoàng đế gồm hơn 100 người phục vụ. Họ đều là những đầu bếp bậc thầy trên khắp cả nước, được đào tạo các kỹ năng nấu nướng đủ sơn hào hải vị.

Dù nhà Thanh quy định bữa ăn của Hoàng đế phải đủ 120 món, nhưng một số Hoàng đế như Khang Hy, Ung Chính đã chủ động giảm số lượng các món trong một bữa để tiết kiệm ngân khố. Nhưng tới khi Từ Hy thái hậu lên nắm quyền, mỗi bữa ăn 120 món sẽ không được giảm món nào.

Dù số lượng món ăn lên tới cả trăm, nhưng Hoàng đế dùng bữa luôn theo nguyên tắc tuyệt đối không ăn quá 3 miếng mỗi món. Khi dùng bữa, một thái giám thân cận sẽ đứng cạnh hầu hạ Hoàng đế. Người này có nhiệm vụ gắp từng món do Hoàng đế chỉ định.

Với một món đã gắp tới lần thứ 3 trong một bữa sẽ bị mang ra ngoài ngay lập tức. Trong vòng nửa tháng, món ăn này không được phép xuất hiện trên bàn ăn nữa.

Quy tắc này được nhà Thanh đưa ra nhằm tránh để sở thích của Thiên Tử bị lọt ra ngoài, từ đó phòng ngừa kẻ gian có mưu đồ xấu hạ độc vào đồ ăn. Ngoài ra, việc ăn không quá 3 lần một món còn thể hiện quyền thế của một vị đế vương.

Phần ăn thừa của Hoàng đế được xử lý thế nào?

Với số lượng món ăn quá nhiều trong một bữa, Hoàng đế không thể dùng hết. Bởi vậy, những món chưa dùng tới sẽ dùng để ban thưởng cho các phi tần, đại thần, thái giám... Ở triều đại phong kiến, việc người nhận được Hoàng đế ban tặng đồ ăn xem như một phúc phận lớn. Khi được ban thưởng, người nhận sẽ đứng ở một bàn đặc biệt rồi thưởng thức luôn, đồng thời chứng tỏ đó là món ăn ngon nếu không sẽ phạm tội bất kính với Hoàng đế và bị trừng phạt.

Trong trường hợp nếu Hoàng đế không ban tặng đồ thừa cho ai, các thái giám phải mang trộn lẫn với nhau rồi vứt bỏ. Đây là cách làm nhằm loại trừ khả năng kẻ gian bên ngoài biết được những món người đứng đầu vương triều từng ăn, tránh nguy cơ bị ám sát.