Xóm bánh ú 50 năm tuổi ở TPHCM tất bật ngày đêm dịp Tết Đoan Ngọ

Những ngày này, hàng chục hộ gia đình trong các hẻm nhỏ trên đường Phạm Thế Hiển (quận 8, TPHCM) quây quần bên nhau để gói bánh ú lá tre - một loại bánh đặc trưng không thể thiếu trong dịp Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5 Âm lịch) của người miền Nam.

Có mặt tại một con hẻm nhỏ trên đường Phạm Thế Hiển (quận 8), từ đầu hẻm đã nghe tiếng nói cười của người già, trẻ nhỏ.

Người dân trong xóm cho biết, nghề làm bánh ú lá tre có từ trước năm 1975, ngày xưa cả con hẻm dài nhà nào cũng làm nhưng hiện tại chỉ còn khoảng 20 hộ giữ nghề. Hàng năm, dịp Tết Đoan Ngọ, cả xóm lại tất bật ngâm gạo, rửa lá, luộc bánh... mấy ngày liền. 

Những "nghệ nhân" trong nghề này đã có kinh nghiệm từ 30 - 40 năm, nhiều người kể từ khi lên 7, lên 10 tuổi đã phụ gia đình làm bánh.

Nguyên liệu chính để làm ra món bánh ú lá tre là gạo nếp ngâm lá dứa, nhân đậu xanh, lá tre. Nhân bánh làm bằng đậu xanh đã nấu chín, có gia đình sẽ cho thêm mứt dừa, mứt bí đao vào nhân cho đậm đà.

Bà Mai Lan (quận 8) cho biết, đã có kinh nghiệm gói bánh hơn 40 năm, trước đây nhà bà gói rất nhiều cho dịp Tết Đoan Ngọ, nhưng năm nay chỉ làm vừa đủ. 

"Nhà tôi giờ không có người làm nữa nên tôi chỉ nhận làm cho hàng xóm, tính công theo sản phẩm. Một ngày tôi có thể gói hơn 1.000 chiếc bánh, làm quen tay, khoảng 1 phút là xong một cái", bà Lan nói.

Hàng năm cứ đến dịp Tết Đoan Ngọ, ở xóm bánh ú, nhà nào làm ít cũng vài trăm ký gạo nếp, đậu xanh.

Sau khi gói xong, bánh được cho vào nồi luộc trong 4 giờ thì vớt ra. Ở xóm bánh ú quận 8, người dân vẫn giữ truyền thống luộc bánh bằng bếp củi, không luộc bằng bếp gas vì để giữ được hương vị đặc trưng của bánh.

Sau khi bánh chín sẽ được vớt ra ngâm qua với nước lạnh và để nguội. Đây là những công đoạn cuối cùng để có những xâu bánh ú thành phẩm.

Hàng năm, dịp Tết Đoan Ngọ là cả xóm nhộn nhịp, mọi người tập trung làm bánh từ khoảng mùng 2 tới mùng 4/5 Âm lịch.

Theo người dân, bánh ú ngon là khi cắt ra bên trong có màu vàng ươm của nhân đậu xanh, lớp vỏ gạo trong, bánh có vị thơm nhẹ mùi lá tre, ngọt vừa và dẻo.

Bánh thành phẩm sẽ được người dân mang ra bán ở chợ, bỏ sỉ cho các tiểu thương hoặc bày bán trước các con hẻm nhỏ trên đường Phạm Thế Hiển (quận 8).

Anh Nguyễn Văn Hậu (quận 8) tới các lò bánh để mua về bán lại. Anh Hậu cho hay, hàng năm dịp này anh đều mua lượng lớn bánh ú lá tre về bán cho người dân khu vực gần nhà và một số khách quen.

"Giá bánh nhập vào khoảng 360.000 đồng/chùm (60 bánh), mang về bán lại từ 80.000 - 90.000 đồng/10 bánh. Năm nào tôi cũng qua xóm bánh ú đặt hàng từ sớm, muộn là người khác mua hết" anh Hậu nói.

Tết Đoan Ngọ còn được gọi là "Tết giết sâu bọ", là dịp để người dân cầu mong sự bình an và mùa màng bội thu. Theo người dân, bánh ú là món ăn thanh lọc cơ thể, giải nhiệt và xua đuổi những điều không may. Vì thế bên cạnh những món như xôi, chè, thịt trên bàn thờ gia tiên của nhiều người không thể thiếu một vài chùm bánh ú.