Ưu điểm và hạn chế trong dạy học online

Việc sử dụng các phần mềm trong công việc và dạy học trực tuyến là xu thế của cuộc cách mạng công nghệ 4.0, và đã được áp dụng trong nhiều công ty, doanh nghiệp, trường học từ nhiều năm trở lại đây.

Tuy nhiên, về cơ bản các công ty, doanh nghiệp hay trường học sử dụng các phần mềm được thiết kế riêng hoặc mua phần mềm bản quyền để tương tác, để bảo mật và thông thường thực hiện trong một nhóm nhỏ với số lượng thành viên tham gia vừa phải.

Thế nhưng trong giai đoạn hiện nay, cả thế giới và Việt Nam đang triển khai các biện pháp quyết liệt để chống dịch Covid-19 như cách ly toàn xã hội và các trường học đều phải đóng cửa thì việc dạy học trực tuyến là giải pháp tình thế cấp thiết cho các trường học để thầy trò hoàn thành nhiệm vụ năm học.

Đứng trước thực trạng như vậy, việc sử dụng phần mềm dạy học trực tuyến lại được quan tâm tìm hiểu nhất, làm sao để dùng được đại trà, số lượng nhiều và miễn phí.

Ngoài những phần mềm được thiết kế riêng, được mua bản quyền riêng thì hiện nay phần mềm Zoom do tỷ phú Eric Yuan người Mỹ gốc Trung Quốc sáng lập năm 2011 được nhiều người sử dụng nhất.

Đầu tiên phần mềm này được dùng chủ yếu cho hội nghị trực tuyến, nhưng vào dịp chống dịch thì nhiều cơ quan, công ty, trường học, cá nhân đã sử dụng Zoom trong hoạt động hàng ngày và nhu cầu sử dụng trên toàn thế giới đã tăng.

Như vậy rõ ràng Zoom là sự lựa chọn hiệu quả trong công việc trực tuyến hiện nay vì cài đặt đơn giản, dễ sử dụng, tương tác với số lượng nhiều thành viên tham gia và được miễn phí. Tuy nhiên khi sử dụng Zoom vào dạy học trực tuyến thì bộc lộ một số ưu điểm và hạn chế như sau, đòi hỏi cần có các giải pháp đồng bộ thì mới hiệu quả và chất lượng.

Về ưu điểm

Đây là phần mềm miễn phí, ai cũng có thể tải về cài đặt trên máy tính hay điện thoại, chỉ cần có tài khoản là có thể tương tác với những người khác nhờ video, micro hay chat được tích hợp sẵn.

Số lượng thành viên tham gia nhóm không hạn chế và thao tác sử dụng rất đơn giản dễ hiểu. Hiện nay Bộ Giáo dục - Đào tạo cùng các Học viện, trường Đại học, Cao đẳng và các Sở Giáo dục - Đào tạo đã triển khai cho các thầy cô, học sinh sinh viên sử dụng phần mềm Zoom trong tương tác khi dạy học trực tuyến, kể cả bậc phổ thông khi dùng website:vnedu.vn.

Về hạn chế

Khi sử dụng phần mềm dạy học trực tuyến thì quan trọng nhất là đường truyền internet. Mặc dù hiện nay cơ sở hạ tầng viễn thông và các tiện ích công nghệ thông tin của nước ta là hiện đại và phát triển nhưng khi nhiều người sử dụng trong một thời gian nhất định đã xảy ra hiện tượng không đăng nhập vào học được, hoặc đang học bị thoát ra hoặc bị gián đoạn, chất lượng hình ảnh âm thanh rất kém.

Mỗi lần học bị giới hạn 40 phút, việc ổn định vào học mất 5-10 phút, trong thời gian học lại bị gián đoạn thì thời gian thực dạy học không được nhiều để truyền tải kiến thức.

Ngoài ra, theo tôi, sự bảo mật thông tin người dùng Zoom không được quan tâm, rất dễ bị hacker lợi dụng chiếm đoạt tài khoản và thông tin cá nhân. Việc đánh giá kiểm tra chất lượng dạy và học trực tuyến cũng còn nhiều hạn chế, bất cập, rất khó triển khai thực hiện công bằng, minh bạch, khách quan.

Các giải pháp

Quan trọng nhất là phải có sự đồng bộ trong quá trình dạy học trực tuyến, dựa theo quy định của Bộ Giáo dục - Đào tạo, của các Học viện, trường Đại học Cao đẳng về việc giảm tải hạn chế chương trình dạy học của học kỳ 2 và năm học 2019-2020 mà mỗi trường, mỗi thầy cô cần có sự chuẩn bị chu đáo bài giảng theo tinh thần chỉ đạo chung cho mỗi lần dạy từ 30-40 phút mỗi ca.

Mặt khác, cần có sự nâng cấp đường truyền của các đơn vị viễn thông ưu tiên cho việc dạy học trực tuyến hoặc các cơ quan, trường học, cá nhân mua phần mềm bản quyền, tuy nhiên việc này cũng rất hạn chế vì tùy thuộc vào điều kiện mỗi gia đình thầy cô và học trò, tùy thuộc vào khoảng cách địa lý vùng miền khác nhau nên rất khó áp dụng đại trà trong việc dạy học trực tuyến.

Ngoài ra, mỗi thầy cô và học trò cần có các quy định riêng trong quá trình học bài để đảm bảo tiến độ, chất lượng, hiệu quả và có thể chia lớp thành các nhóm nhỏ từ 30-40 học sinh, sinh viên tham gia.

Trong đó sự kết hợp giữa trình chiếu, viết bảng, âm thanh, hình ảnh để tương tác trong quá trình dạy học là điều rất cần thiết, tuy nhiên khi thầy cô dạy học tại nhà cũng rất bất tiện để thực hiện so với dạy trên lớp trên trường. Bộ Giáo dục - Đào tạo cùng các cơ quan chức năng cần có các văn bản pháp lý liên quan đến việc dạy học trực tuyến để thực hiện trong các tình huống khẩn cấp như giai đoạn chống dịch hiện nay.

Việc dạy học trực tuyến chỉ là giải pháp nhất thời để toàn dân chung tay thực hiện quy định của Chính phủ trong công tác chống dịch mà không để ảnh hưởng đến quá trình dạy học theo kế hoạch đã đề ra.

Rõ ràng đây không thể là phương pháp dạy học lâu dài, được áp dụng đại trà cho các vùng miền khác nhau, không thể thay thế được phương pháp truyền thống và có ảnh hưởng đến sức khỏe thầy cô, học sinh, sinh viên.

Việc đến trường vào lớp học, được nghe thầy cô giảng bài, được tương tác trực tiếp với thầy cô bạn bè là quá trình dạy học đảm bảo tiến độ, chất lượng, hiệu quả và là môi trường rèn luyện nhân cách, tư duy cho học sinh sinh viên để được trưởng thành, lĩnh hội và phát triển tri thức.

Cho nên mỗi gia đình, học sinh, sinh viên, thầy cô cần phải quyết tâm thực hiện đúng các quy định chống dịch để diệt “giặc” Covid-19, trả lại cuộc sống bình yên, an toàn, sôi động vốn có cho người dân và để các thầy cô, học sinh, sinh viên được sớm trở lại mái trường.

Trần Anh Nghĩa

(Giảng viên Đại học Vinh)