Dân sinh
FicaQuảng Nam: Hồi sinh làng nghề nước mắm Tam Thanh
(Dân trí) - Tưởng chừng đứng trước nguy cơ thất truyền, nhưng làng nghề nước mắm Tam Thanh đã có bước chuyển mình, phát triển mạnh mẽ trở lại, nhiều hộ dân vươn lên thoát nghèo nhờ nghề truyền thống cha ông này.
Nghề làm nước mắm truyền thống ở xã Tam Thanh (TP Tam Kỳ, Quảng Nam) có từ rất lâu đời. Nghề của làng cho ra thứ nước mắm với thương hiệu Tam Thanh thơm ngon nổi tiếng.
Trải qua nhiều thăng trầm nhưng sản phẩm này vẫn giữ được hương vị đặc trưng truyền thống.
Cá cơm được thu mua từ biển Tam Thanh sau đó được đưa vào vại muối theo phương pháp truyền thống
Bà Trần Thị Ngọc Lan (57 tuổi, chủ cơ sở mắm Ngọc Lan) là người có hơn 30 năm theo nghề làm nước mắm truyền thống cho biết, có lúc, nhiều cơ sở làm nước mắm ở đây đã nghĩ đến chuyện đóng cửa.
Ngoài việc nguyên liệu cá cơm khan hiếm, thị trường đầu ra không ổn định, lại bị các thương hiệu nước mắm có tên tuổi cạnh tranh gay gắt.
Muối chọn hạt vừa, trắng, sạch thì nước mắm mới ngon rồi trộn đều với muối sau đó ủ vào chum, thời gian ủ từ 10-12 tháng
Việc quảng bá, xây dựng thương hiệu và cách làm còn manh mún, nhỏ lẻ đã khiến nhiều người làm nghề nước mắm truyền thống phập phồng lo sợ. Họ sợ rằng một ngày nào đó, làng nghề truyền thống sẽ bị mai một và mất hẳn.
“Từ năm 2010 đến nay, làng nghề nước mắm truyền thống Tam Thanh bắt đầu hồi sinh và phát triển trở lại. Với cách thức chế biến truyền thống, lại đảm bảo an toàn thực phẩm nên nước mắm Tam Thanh dần được thị trường đón nhận bởi hương vị thơm ngon, đậm đà”, bà Lan chia sẻ.
Cũng theo bà Lan, sản phẩm mắm Tam Thanh đang được khách hàng ưa chuộng, thời điểm cận Tết nhu cầu đáp ứng không xuể.
Sau khi ủ đủ thời gian, mắm sẽ chuyển sang màu cánh gián, sẽ được chắt lọc và đóng chai thủy tinh xuất bán
Hiện nay, làng nghề nước mắm Tam Thanh với hơn 40 hộ chế biến nước mắm, trong đó có 2 hợp tác xã (HTX) sản xuất nước mắm với 16 thành viên.
Hình thức sản xuất, chế biến theo quy trình thủ công truyền thống, không sử dụng bất cứ chất bảo quản hay chất phụ gia nào.
Nguyên liệu để tạo nên nước mắm là cá cơm. Cá cơm sau khi thu mua tại biển Tam Thanh về được đưa vào vại muối với phương thức thủ công truyền thống được truyền lại qua bao đời.
Mắm Tam Thanh tưởng chừng thất truyền nhưng đã hồi sinh mạnh mẽ nhờ sự quan tâm của chính quyền địa phương và sự quyết tâm của người dân
Trong năm 2019, sản phẩm nước mắm Tam Thanh của HTX nước nắm Tam Thanh tham gia sản phẩm "Chương trình mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) và được tỉnh đánh giá sản phẩm đạt chuẩn 3 sao, sản lượng nước mắm tiêu thụ trong năm 2019 đạt gần 240.000 lít.
Ngay từ đầu năm 2020, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên đán, lượng nước mắm đưa ra thị trường tiêu thụ tăng cao hơn so với cùng kỳ các năm trước, trung bình mỗi hộ chế biến từ 700 đến 800 lít.
Một số hộ có thương hiệu được nhiều khách hàng đặt mua thì lượng tiêu thụ lên tới 2.000 lít.
Nước mắm Tam Thanh đang được thị trường ưa chuộng do chất lượng nước mắm thơm ngon, không sử dụng hóa chất và chất bảo quản trong quá trình sản xuất.
Thương hiệu nước mắm đang được các hộ sản xuất chú trọng đầu tư quảng bá, khu chế biến được tách thành khu riêng để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Ngoài sản phẩm nước mắm truyền thống, nhiều cơ sở làm mắm tại Tam Thanh còn có các sản phẩm khác như mắm ruốc, mắm ngắn ngày, cá, mực khô các loại.
Bà Nguyễn Thị Hồi (với hơn 20 năm trong nghề làm nước mắm Tam Thanh) cho biết, để tạo ra nước mắm ngon đầu tiên phải chọn cá tươi, đều, vừa, không to quá cũng không nhỏ quá, sau đó phải chọn muối.
Ngoài sản phẩm mắm truyền thống, còn có các sản phẩm mắm ruốc, mắm ngắn ngày… đa dạng và phong phú về sản phẩm
Muối chọn hạt vừa, trắng, sạch thì nước mắm mới ngon rồi trộn đều với muối sau đó ủ vào chum, thời gian ủ từ 10-12 tháng sẽ chuyển qua màu cánh gián thì khi ấy những mẻ nước mắm đầu tiên sẽ được chắt lọc và đóng chai thủy tinh xuất bán trên thị trường.
“Lúc trước khi đầu ra không ổn định, chúng tôi phải rất cố gắng để bám trụ với nghề. Nhưng nhờ sự quan tâm của chính quyền, HTX nước mắm Tam Thanh được thành lập tạo điều kiện về đăng ký nhãn mác, đầu ra sản phẩm… khiến người dân an tâm phát triển. Điều kiện kinh tế gia đình tôi cũng dần cải thiện, đỡ vất vả hơn”, bà Hồi nói thêm.
Hiện nay xã Tam Thanh đã chọn sản phẩm nước mắm để triển khai OCOP với quyết tâm mở ra hướng đi mới nhằm lưu giữ và phát huy giá trị làng nghề truyền thống này trong thời gian tới.
Ông Lê Ngọc Ty - Phó Chủ tịch xã Tam Thanh cho biết, làng nghề nước mắm truyền thống Tam Thanh đã dần phát triển thương hiệu ra thị trường, nhờ vậy nhiều hộ dân đã vươn lên thoát nghèo, có nguồn thu nhập ổn định và giải quyết được công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương.
Hiện nay, nhiều hộ làm mắm Tam Thanh đã nắm bắt ý tưởng mới về kinh doanh, đổi mới mẫu mã, sản xuất nhiều chủng loại. Trong thời gian tới, các hộ sản xuất nước mắm trên địa bàn xã Tam Thanh phải quan tâm giữ vững và nâng cao chất lượng sản phẩm nước mắm, cải tiến bao bì, mẫu mã, làm tốt công tác quảng bá sản phẩm bằng nhiều hình thức khác nhau để tiếp cận và có chỗ đứng trên thị trường.
“Địa phương sẽ tạo điều kiện cho các cơ sở nước mắm quảng bá hình ảnh mỗi khi có các sự kiện hội chợ xuân, hội chợ sản phẩm nông nghiệp, các hội thảo có liên quan.... Đây cũng là một trong những kênh quảng bá, giới thiệu sản phẩm rất có hiệu quả đối với làng nghề nước mắm Tam Thanh”, ông Ty nói.
