Mùa hái rau đông ở Lý Sơn

Bà Võ Thanh Hải (53 tuổi, xã An Hải, huyện Lý Sơn) có thâm niên hái rau đông hàng chục năm qua lý giải, rau đông là một loại rong biển mọc gần bờ, khi nấu lên để nguội sẽ đông lại thành món xu xoa - loại đặc sản giải nhiệt mùa hè của cư dân đất đảo. Vì vậy, người dân Lý Sơn quen gọi loại rong biển này là rau đông.

Thời gian thu hoạch rau đông mỗi tháng chỉ từ 8 - 10 ngày vào khoảng đầu tháng và giữa tháng Âm lịch. Đây là thời điểm con nước thủy triều rút xuống để lộ những bãi đá ngầm cách bờ tầm 50 m. Khi những bãi đá ngầm lộ ra là lúc những phụ nữ nghèo ở Lý Sơn lại rủ nhau ra biển hái rau.

Muốn hái được rau đông dưới làn nước biển, mỗi người phải kéo theo một chiếc thùng rồi dò dẫm từng bước thật chậm để phát hiện ra bụi rau đông bám vào đá. Loại rong biển mà người dân gọi là rau đông mọc thành từng bụi nhỏ, có thân mềm. Khi còn bám vào đá loại rong này có màu xanh nhạt nên rất khó để nhìn thấy dưới làn nước biển.

"Phải đi lom khom thật chậm để nhìn qua mặt nước mới thấy được. Nếu rau đông ở nơi nước cạn thì dùng tay bứt, những nơi nước sâu phải dùng liềm để cào cho rau đông bật gốc ra khỏi đá", bà Hải cho biết.

Sau khi được thu hái, rau đông được "giặt" nhằm loại bỏ rác, đá san hô còn bám vào gốc. Cứ mỗi kg rau đông tươi đã sạch được bán với giá 5 - 6 ngàn đồng. Trung bình, mỗi người dân hái được 15 - 20 kg rau đông mỗi ngày.

"Bây giờ giá rau đông hạ, lượng rau đông cũng ít đi thấy rõ nên mỗi ngày chỉ thu nhập khoảng 100 ngàn đồng. Tuy cực nhưng phải đi làm để kiếm thêm thu nhập lúc rảnh rỗi", bà Hải chia sẻ.

Theo người dân Lý Sơn, cách đây khoảng 3 năm về trước rau đông quanh những bãi đá ngầm rất nhiều. Còn giờ, khu vực gần bờ nước biển bị ô nhiễm bởi rác thải, dầu máy nên rau đông ít đi thấy rõ, muốn hái được nhiều phải ra khu vực nước sâu hơn để lặn.

"Chị hái gần bờ nên cả buổi cũng chỉ được trên 10 kg, mấy người đàn ông có sức khỏe đi lặn thì cũng được 50 - 70 kg mỗi ngày. Bây giờ cũng không còn mấy người đi lặn vì làm nghề này cực mà thu nhập lại thấp", chị Nguyễn Thị Kim Ý ở xã An Hải cho biết.

Rau đông được xem là loại thực phẩm sạch được biển ban tặng nên có bao nhiêu thương lái cũng mua chở vào đất liền. Rong phơi khô hiện đang được bán với giá 120 ngàn đồng mỗi kg. Loại rong này dùng chế biến thành món xu xoa giải nhiệt trong mùa hè. Cách nấu cũng rất đơn giản nên được người dân ưa chuộng.

"Rau đông phơi khô mang về ngâm nước vài tiếng rồi bỏ vào nồi nấu, rau sẽ tan ra gần hết. Sau đó lọc bỏ xác rồi thêm đường vào để nguội là nước đông lại. Món này sạch, ăn vào lại mát cho cơ thể nên nhiều người thích", chị Ý vui vẻ hướng dẫn.

Nghề hái rau đông khiến đôi tay của người phụ nữ nghèo chai sần với những vết cắt của vỏ hàu, khiến những đôi bàn chân nhợt nhạt lở loét vì nước biển. Thế nhưng, hàng ngày những phụ nữ nghèo ở Lý Sơn vẫn đi về trong tiếng cười đùa vui vẻ. Bởi số tiền ít ỏi kiếm được sau mỗi ngày lao động mệt nhọc sẽ giúp họ trang trải cuộc sống trong thời gian chờ những chuyến tàu đánh cá của chồng con cập bến.

Hà Xuyên