Hút hồn hình ảnh Lễ hội đánh cá Đồng Hoa

Ngày 11/6 (tức ngày 17/5 âm lịch) tại đầm Vực, xã Xuân Viên (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) vừa qua hàng nghìn người dân trong xã nô nức vào hội đánh cá Đồng Hoa. Đây là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân gian và nét độc đáo của nông dân.

Theo các cụ cao niên trong làng thì Lễ hội đánh cá còn được người dân địa phương gọi là lễ hội đánh Vực Rào. Đầm nước được chọn để tổ chức lễ hội có tên là đầm Vực, nằm dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh hùng vĩ, non nước hữu tình.

Đầm nước có chiều dài hơn 1km với diện tích khoảng 30ha bắt nguồn từ dãy núi Hồng và đổ ra nhánh sông của biển nên rất thuận lợi cho các loài cá nước ngọt sinh sôi nảy nở.

Ngày trước lễ hội được tổ chức khá quy cũ, làng lập ra quy định, có ban quản lý tuần tra canh gác, ngày thường không cho người dân đến đánh bắt cá. Chỉ khi đến ngày lễ, mọi người trong xã mới được tham gia hội và đánh bắt cá tại đầm Vực.

Theo tục lễ xa xưa, vào ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch được chọn là ngày tổ chức lễ hội chính. Vào ngày này, Lý trưởng (người đứng đầu làng) và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ dâng hương, hoa quả cúng tế thành hoàng bản thổ tại ngôi miếu cạnh đầm Vực.

Sau khi làm lễ xong, một hồi trống chiêng vang dậy, đích thân Lý trưởng hú to một tiếng và cầm nơm xuống đầm úp cá trước. Sau đó tất cả mọi người trong làng, từ già trẻ gái trai, ai ai cũng tay nơm, tay lưới ào xuống đầm để thi nhau bắt cá.

Nếu ai bắt được con cá to thì vừa dơ cá lên vừa hú to để “khoe” rồi mọi người dân trên bờ dưới nước đều hú theo để tán thưởng một cách hào hứng. Người ta quan niệm rằng, ai bắt được cá to hoặc nhiều thì sẽ gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu trong suốt năm ấy.

Sau một ngày diễn ra lễ hội, người nào bắt được con cá to nhất sẽ được làng ban thưởng và con cá ấy được dùng làm đồ cúng dâng lên Thành hoàng làng nhân dịp tết Đoan Ngọ.

Ngày chính hội, thông thường được chọn vào tầm 7-8 giờ sáng. Khi ba phát hiệu lệnh vang lên, già trẻ, lớn bé hò nhau nhảy xuống nước nơm lấy nơm để, nơm ngược nơm xuôi...

Hàng trăm người cứ thi nhau úp nơm liên tục suốt dọc cả cái bàu dài gần cây số. Úp cho đến khi nước đục ngầu, tôm tép, cá con, thậm chí cá lớn phải ngoi đầu lên để thở... Tan cuộc, có người úp được cả vài chục ký cá. Tất cả đều thấm mệt, nhưng ai cũng vui, hể hả vì ít nhiều cũng được ăn cá đồng tươi ngon trong mấy ngày liền....

Nguyễn Duy