Thủ tướng: “Kỷ luật sắt” để chữa bệnh ngại minh bạch

Ngày 20/9, Thủ tướng chủ trì phiên họp thứ nhất của UB Quốc gia về Chính phủ điện tử.

Tình trạng cát cứ dữ liệu do đâu?

Báo cáo về thực trạng Chính phủ điện tử, Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết, theo đánh giá của Liên Hiệp Quốc, Việt Nam đã có những tiến bộ trong xếp hạng về Chính phủ điện tử, năm 2018 tăng 1 bậc so với năm 2016, xếp hạng 88/193 quốc gia và đứng thứ 6 trong khu vực ASEAN, sau Singapore, Malaysia, Brunei, Thái Lan và Philippines. Mức xếp hạng này là thấp so với cả khu vực và thế giới.

Một số tồn tại được chỉ ra như nền tảng kỹ thuật chia sẻ dữ liệu triển khai chậm, đặc biệt cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư dậm chân tại chỗ; dịch vụ công trực tuyến thiết kế rời rạc, chưa lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, dẫn đến số lượng hồ sơ trực tuyến rất thấp, thậm chí một số dịch vụ không phát sinh hồ sơ. Dịch vụ lẫn lộn giữa giấy tờ và trực tuyến gây phiền hà cho người dân và công chức thực hiện. Nguồn nhân lực CNTT mỏng và có xu hướng dịch chuyển sang khu vực tư. Bảo mật thấp. Có tình trạng cát cứ, không sẵn sàng chia sẻ, liên thông giữ liệu. Chưa có trách nhiệm giải trình của người đứng đầu...

Quyền Bộ trưởng Bộ TT-TT Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, việc doanh nghiệp viễn thông, CNTT xếp hạng cao, mà Chính phủ điện tử xếp hạng thấp là do các cơ quan chưa làm chứ không phải vì năng lực không thể làm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng chia sẻ quan điểm này. Ông Dũng dẫn chứng chính trong Bộ của mình “có những người không muốn làm, không chịu làm vì những tư duy “thâm căn cố đế”. Trong khi đó, nhiều bộ phận như ngành thuế đã triển khai làm được từ lâu các dịch vụ công trực tuyến, từ việc kê khai, nộp thuế, hoàn thuế… đều có thể thực hiện trên môi trường mạng.

Theo Bộ trưởng Tài chính “phải kiên quyết”, “phải có quyết tâm chính trị lớn” Chính phủ điện tử mới thành công.

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên – Môi trường Trần Hồng Hà cũng thừa nhận thực tế: “Có một số người không muốn làm vì đưa công nghệ vào thì minh bạch hóa toàn bộ quá trình làm thủ tục và rõ trách nhiệm; bất kỳ lúc nào cũng biết lỗi ở đâu, chậm trễ ở đâu. Do vấn đề này mà thực tế ứng dụng công nghệ ở các cơ quan, địa phương là rất khác nhau, phụ thuộc hoàn toàn vào nỗ lực của người đứng đầu.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà dẫn chứng, trong lĩnh vực quản lý đất đai, việc xây dựng hệ thống tỉnh Vĩnh Long, Long An đã tiến rất nhanh, ngang với Hà Nội, dịch vụ công trực tuyến đã thu được chi phí thừa để tăng cường cơ sở vật chất. Nhiều địa phương khác lại rất trầy trật.

Quyền Bộ trưởng Thông tin – Truyền thông cũng đề nghị xác định mục tiêu xây dựng Chính phủ điện tử là “nghĩ lớn, nhìn tổng thể, hành động nhanh, bắt đầu từ việc nhỏ nhưng hiệu quả lớn”. Việc lập UB Quốc gia lần này thể hiện quyết tâm chính trị rất cao, chưa từng có của Chính phủ với việc này, ông Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định niềm tin, tình hình sẽ có thay đổi.

Hướng thay đổi đúng là không tiếp tục để nhiều đầu mối chỉ đạo, nhà nhà, người người làm Chính phủ điện tử như hiện nay mà cần tập trung sức mạnh, giao cho một số ít doanh nghiệp CNTT hàng đầu quốc gia thực hiện các hạng mục nền tảng để đảm bảo khả thi, nhanh chóng.

Ông Hùng đề xuất cơ chế đặc biệt để thực hiện 3-5 hạng mục nền tảng, chọn thầu dựa trên cạnh tranh hữu hạn giữa một số doanh nghiệp lớn tiến hành hoặc chỉ định thầu vì các dự án nền tảng đều có yếu tố an ninh quốc gia

Bên cạnh đó, ông Hùng cũng đề nghị Chính phủ điện tử phải song hành với đảm bảo an toàn thông tin và an ninh mạng do Bộ Công an và Bộ Thông tin – Truyền thông quản lý. Nhấn mạnh sự thịnh vượng của mỗi quốc gia bắt buộc phải dựa trên internet, nhưng bản thân internet lại không an toàn, ông Hùng khuyến nghị sử dụng một số sản phẩm trong nước như máy tính quân sự Việt Nam, hệ điều hành Việt Nam, phần mềm virus Việt Nam... để yên tâm hơn về vấn đề an toàn thông tin.

Bộ trưởng Tài nguyên – Môi trường Trần Hồng Hà cũng cung cấp thông tin, mới đây, Ngân hàng thế giới có khuyến cáo cẩn trọng trước việc Hàn Quốc muốn hỗ trợ Việt Nam trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu về đất đai. Lý do cảnh báo được đưa ra là rất ít quốc gia làm việc này vì có nhận tài trợ thì nước sở tại cũng phải đảm bảo được việc làm chủ về công nghệ, làm chủ hệ thống mới có thể triển khai vì vấn đề liên quan lớn tới an toàn, an ninh quốc gia.

Sử dụng máy tính quân sự Việt Nam cho Chính phủ điện tử

Bộ trưởng Công an Tô Lâm phân tích, Chính phủ điện tử giúp ngăn chặn được tiêu cực nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

“Tại sao các nước rất hào hứng hỗ trợ Việt Nam xây dựng Chính phủ điện tử, thậm chí tài trợ không hoàn lại? Vì họ được rất nhiều, nhưng cụ thể họ được cái gì thì chúng ta không biết. Thực tế việc đảm bảo an toàn, an ninh mạng tại Việt Nam hiện mới ở mức độ nhất định, hiện Bộ Công an cũng thấy rất khó khăn để đảm bảo mà Chính phủ điện tử không chỉ vận hành ở phạm vi quốc gia mà còn sự chi phối của quốc tế. Mọi vấn đề giờ đều diễn ra trên không gian mạng mà rõ ràng những hoạt động đó không còn ảo nữa mà đều là thật trong khi chưa đủ căn cứ điều chỉnh những xung đột, phức tạp phát sinh” – Bộ trưởng Công an phân tích.

Phát biểu chỉ đạo, Thủ tướng nhấn mạnh, thế giới hiện tại, nhất định phải hội nhập, phải làm việc trên môi trường điện tử. Tuy nhiên, cần tỉnh táo trước âm mưu đánh phá của thế lực thù địch để lật đổ chế độ, trước những đối kháng giai cấp đang gay gắt.

“Tiền viện trợ tôi hoan nghênh, còn phần mềm được cung cấp mà để lấy cắp hết thông tin của Chính phủ này, để lật đổ chế độ... tôi không chấp nhận. Đừng để mất bò mới lo làm chuồng!”, Thủ tướng nêu nguyên tắc.

Thủ tướng cũng chỉ rõ những tồn tại, bất cập hiện nay có nguyên nhân là chưa phát huy vai trò người đứng đầu trong chỉ đạo thực hiện. Cơ chế bảo đảm thực thi chưa đủ mạnh. Nhiều cơ quan, địa phương còn coi nhẹ ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý, điều hành. Việc triển khai mang nặng tính hình thức, thói quen giấy tờ chưa được khắc phục.

Thủ tướng nhấn mạnh, Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm triển khai Chính phủ điện tử ở phạm vi bộ, ngành, địa phương mình quản lý. “Phải có đầu mối, một người chỉ huy thống nhất, không để nhà nhà, người người, ngành ngành làm dự án đầu tư công nghệ thông tin, làm các cơ sở dữ liệu khác nhau”, Thủ tướng nêu rõ tinh thần tiết kiệm, tránh lãng phí, dàn trải, “năm cha, ba mẹ”.

Lãnh đạo Chính phủ yêu cầu các bộ ngành thể hiện quyết tâm chính trị cao, quyết liệt tháo gỡ khó khăn vướng mắc, xây dựng cho được Chính phủ điện tử để phục vụ nhân dân. Thủ tướng nhấn mạnh “phải có kỷ luật sắt trong tổ chức thực hiện”.

Phải kế thừa, phát triển các chương trình ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết liệt hơn, liên tục hơn. Xác định ứng dụng công nghệ thông tin là công cụ hữu hiệu hỗ trợ cải cách hành chính, trong đó, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.

Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ là cơ quan thường trực, thường xuyên theo dõi, đôn đốc, kiểm tra tình hình thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về xây dựng Chính phủ điện tử, tránh để tình trạng “đưa chủ trương sớm nhưng mãi không thực hiện được do ách tắc chuyện này, chuyện kia”.

P.Thảo