Tranh luận về “Xin Chào”
Theo bạn, nên dùng “Xin chào” hay “Hêlô” khi gặp du khách nước ngoài? Bài viết dưới đây hoàn toàn chỉ là ý kiến, cách quan sát riêng của Joe về việc này, xin giới thiệu cùng bạn đọc thứ 6 tuần này.
Cách đây mấy tháng tôi có viết bài về từ “Xin Chào”. Theo tôi, người bán hàng ở Việt Nam không nên chào khách Tây bằng từ “Hello”, từ Xin Chào hay hơn nhiều. Tôi gửi bài tới tạp chí, tự post một số nơi. Nhiều người nhảy vào nhận xét. Vì là một đề tài hấp dẫn nên tôi muốn mở rộng cuộc tranh luận, nhờ các bạn góp ý, xem quan điểm của số đông ra sao.
Trước hết, tôi trích đăng lại bài Xin Chào của tôi.
Viết xong tôi tự tin rằng quan điểm của tôi là đúng. Tôi là người Tây mà, tôi quá hiểu cảm giác của người Tây sống ở Việt Nam! Nhưng có một điều tôi chưa tính đến.
“Người Việt Nam thường không hay nói 'xin chào' theo nghĩa của ngôn ngữ khác như 'Hello', 'Koinchiwa'”, một bạn tên Kim Chi nhận xét trên mạng. “Người Việt sẽ chào cụ thể hơn 'Chào Anh, Chị, v.v…Nếu nói 'xin chào' không trong tiếng Việt, phải là ngang hàng, nếu không sẽ là thất lễ”.
“Jo nhầm rồi”, một bạn tên Trà My nói thẳng hơn. “Thực tế người Việt Nam thường ‘không chào’ nhau. Nếu bạn bè gặp nhau: mỉm cười là đủ hoặc là ‘khỏe không?”
Dương Xuân Nghị, một tay Piano kiêm blogger hiện đang ở thành phố quê tôi, nói rõ hơn về sự “ác cảm” do từ Xin chào mang lại trong mắt (và tai) của người trẻ.
“’Xin chào’ có trong từ điển tiếng Việt hẳn hoi, có trong hầu hết tất cả phần dịch của các sách ngoại ngữ giao tiếp, nhưng đây lại là một từ gần như tuyệt chủng trong giao tiếp hằng ngày. Chỗ duy nhất mà tôi biết nơi “Xin chào” được chính thức hóa là nhà hàng gà rán Kentucky (KFC). Và thú thật, tôi có ác cảm với nó ngay từ lần đầu nó được áp dụng hồi tôi còn học cấp Hai.
Như thường lệ, ta bắt đầu bằng tiếng Anh. Trong Anh ngữ, từ chào thông dụng nhất mà tầng lớp nào cũng có thể dùng là “Hi.” “Hi” vừa ngắn gọn, vừa vui tươi, và đặc biệt là ta có thể nói “Hi” kèm theo một nụ cười khoe răng.
Còn trong tiếng Việt: “Xin chàooo!” Thú thật tôi không hiểu vì sao KFC lại đề ra quy định này cho nhân viên. Từ “Xin chào” nghe rất buồn và rất thiếu tự nhiên. Buồn là vì nó là từ cấu tạo bởi thanh ngang nối tiếp bằng một thanh huyền. Thiếu tự nhiên là vì ngoài đời không ai dùng từ này để chào hỏi cả. Từ “Xin chào” gần như là từ lý thuyết/từ dịch, chỉ xuất hiện trong sách vở. Thay vì “Xin chào”, tại sao KFC không hân viên nói “Chào anh”, “Chào chị”, “Chào em”? Hoặc đơn giản hơn, với phong cách hiện đại, chủ đề thức ăn nhanh và trẻ trung của KFC, nói “Hi” là gọn lẹ và hợp nhất với tiêu chí của nhà hàng.”
Chuyện bạn Nghị là người Việt Nam viết bài ở Vancouver để bảo vệ từ “Hi”, còn tôi là người Vancouver viết bài ở Việt Nam để bảo vệ từ “Xin chào” chứng tỏ rằng Thái Bình Dương ngày càng nhỏ đi. Nhưng đó là chủ đề khác - quay lại vấn đề chính.
Người Việt Nam nên chào khách Tây bằng cách nào? Tôi nghĩ “Hello” không được vì những lý do nêu trên. Giờ tôi nghĩ “Xin chào” cũng không được vì cách chào khách Tây phải giống cách chào khách Việt mới ổn, mới hết sự phân biệt ngầm (dù thân thiện hay không) hiện dang xảy ra. Nếu phải lựa chọn giữa “Hello” và “Xin chào” đương nhiên “Xin chào” là lựa chọn tốt hơn, nhưng cả hai từ đều…thiếu thiếu.
Người Việt Nam chào khách Tây bằng “Chào Anh, Chào Chị….” có phải đòi nhiều quá không? Ở Thái Lan cách chào truyền thống phụ thuộc giới tính (của người nói) nhưng người Thái vẫn sử dụng thoải mái với khách Tây, không lộ quốc tịch của khách hàng qua nội dung của lời chào. ‘Không chào’ là lựa chọn buồn nhất (ít nhất phải có hành động!). Hay sau này người Việt Nam sẽ chào nhau bằng “Hi” hết, người bán hàng dùng “Hi” với khách Tây là phải rồi, hết cuộc tranh luận.
Các bạn nghĩ sao?
Joe