"Mục sở thị" ngôi mộ trăm tuổi kiểu Châu Âu ở ngoại thành Sài Gòn
(Dân trí) - Tọa lạc trong khuôn viên Học viện Chính trị - Hành chính khu vực II (phường Hiệp Phú, quận 9, TPHCM), mộ ông Nghị viên địa hạt Đặng Tân Xuân nằm uy nghi trên một khu đất cao và gìn giữ được gần như nguyên vẹn. Chắc hẳn, ngoài giới chuyên môn cũng không có nhiều người biết đến ngôi mộ “tuyệt đẹp” có lối kiến trúc theo phong cách Châu Âu này.
Mộ cách cổng vào Học viện hơn năm mươi mét về bên phải do các con của ông lập năm 1928. Mộ được xây dựng mang phong cách kiến trúc Pháp, vật liệu xây dựng chủ yếu là đá, gạch, thép, sỏi, cát màu vàng sậm, vôi, vữa.
Kiến trúc thành bao và nấm mộ được bảo tồn khá nguyên vẹn. Thành bao được xây dựng khép kín, với bốn hàng cột vuông được bố trí đối xứng nhau.Cửa mộ được làm bằng xi măng đúc cốt thép dạng song thưa và trang trí khối hoa văn mang đề tài Công giáo. Mặt bên ngoài và bên trong các cột có trang trí các hình lá sồi.Vách thành bao bên ngoài được xây dựng kiên cố, với phía trên là đoạn tường được tạo hình các chữ Thập.Bên dưới là đoạn tường trang trí các ô hình thoi lồng vào nhau.Phần vách hậu được xây dựng chắc chắn và trang trí tỉ mỉ với hoa cúc và chữ Thọ thể hiện sự trường thọ, trường tồn với thời gian.Nhà bia và nấm mộ được xây dựng liền kề với nhau, mộ được đặt ở vị trí trung tâm thành bao. Nhà bia thể hiện hình nhà hai mái, đầu hồi đắp nổi hình dơi cách điệu, giữa trán nhà bia đắp nổi phù điêu Hổ phù.Phần bia trên mộ được thực hiện khá công phu. Có phần mái, cột, bia nội dung. Đặcbiệt, phần cột tiếp giáp bên dưới mái nhà bia có mô típ cột Ionic. Phần bia trên mộ được thực hiện khá công phu. Có phần mái, cột, bia nội dung. Đặcbiệt, phần cột tiếp giáp bên dưới mái nhà bia có mô típ cột Ionic. Cột Ionic đặt trên phần đế và có phần bệ đỡ nằm giữa thân cột và đế cột. (bỏ) Đầu cột Ionic có đặc điểm gồm hai vòng cuốn xoắn ốc được gắn trên đầu cột được trang trí gờ chỉ. Đầu cột được trang trí với các họa tiết khắc chìm. Khởi đầu, phần cuốn ốc này thường nằm trên một mặt phẳng, sau này được uốn cong ra ngoài ở các góc.Trên bia đá khắc chữ quốc ngữ và chữ Pháp với nội dung: “Mộ phần Nghị viên địa hạt Đặng Tân Xuân, mất ngày 24 tháng 2 năm 1925, hưởng thọ 63 tuổi các con Đặng Phi Hổ, Đặng Tân Thi, Đặng Văn Tiên đồng phụng lập”.Nấm mộ có hình chữ nhật, hai bên vách mộ đắp nổi các tràng hoa hình lúa mạch, gờ trên cùng là chuỗi hoa văn ô trám lồng vào nhau, xen kẽ các hoa văn đồng tiền.Mộ Nghị viên địa hạt Đặng Tân Xuân là kiểu mộ địa táng mang phong cách kiến trúc Pháp được xây dựng vào đầu thế kỷ XX. Đây là một trong những ngôi một có kiến trúc tiêu biểu còn được bảo tồn trên địa bàn TPHCM.
Mộ được Ban Giám đốc Học viện bảo quản, chăm sóc khá tốt. Học viện luôn tạo điều kiện thuận lợi để di tích được phát huy giá trị, phục vụ được các đối tượng đến tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu về phong cách kiến trúc mộ.
Các tiểu tiết ngôi mộ gần như nguyên vẹn.Có thể nhìn thấy các chi tiết rất nhỏ thể hiện độ tinh xảo của thợ gia công.Vừa qua, với giá trị lịch sử và khoát lên minh vẻ đẹp kiến trúc hoàn mỹ, ngôi mộ đã được Sở VH-TT TPHCM công nhận là di tích lịch sử-văn hóa.Theo ông Lê Văn Thành- Chánh VP Học viện CT-HC khu vực 2 cho biết: “ Khi nhận được công văn của Sở VH-TT TPHCM về việc công nhận mộ ông Địa hạt Đăng Tân Xuân được công nhận di tích thì học viện đã có phương án trình xin kinh phí xây dựng công trình bảo vệ khu mộ. Hiện tại, phía học viện vẫn tiếp tục duy trì công tác bảo tồn và gìn giữ ngôi mộ…”.