Lùm xùm “án kỷ luật” đối với tác giả bức tranh “Biển chết” ở Trà Vinh

Theo đó, quyết định kỷ luật được đưa ra dựa trên Luật Sở hữu trí tuệ, bản quyền tác giả, điều lệ của Hội VH-NT Trà Vinh và biên bản cuộc họp ngày 14/3…

Và hình thức kỷ luật hoạ sĩ Nguyễn Nhân là cảnh cáo, thời gian thử thách 1 năm. Đồng thời, hủy bỏ kết quả và thu hồi giải Ba (bao gồm chứng nhận giải thưởng và tiền thưởng 2 triệu đồng) đối với tác phẩm “Biển chết” trong cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016.

Hội VH-NT tỉnh Trà Vinh cũng quyết định thu hồi kinh phí hỗ trợ sáng tác mỹ thuật năm 2016 là 1,2 triệu đồng. Kinh phí thu hồi được nộp về kho bạc tỉnh để khôi phục kinh phí năm 2016 của Hội VH-NT tỉnh Trà Vinh trong Quỹ Hỗ trợ sáng tạo VH-NT của Trung ương.

Đặc biệt, quyết định kỷ luật còn nêu rõ việc thu giữ làm tang vật đối với bức tranh “Biển chết”. Trong thời gian thử thách, họa sĩ Nguyễn Nhân không được tham gia các cuộc thi Mỹ thuật do Hội VH-NT tỉnh Trà Vinh tổ chức.

Trước “án phạt” này, hoạ sĩ Nguyễn Nhân khẳng định, bức tranh “Biển chết” của ông không vi phạm bản quyền mà chỉ là phóng tác.

“Phóng tác của tôi cũng tương tự như Đại thi hào Nguyễn Du “phóng tác” Truyện Kiều dựa trên “Đoạn trường tân thanh” của Thanh Tâm Tài Nhân hay nhà văn Hồ Biểu Chánh viết “Ngọn cỏ gió đùa” dựa trên tác phẩm “Người cùng khổ” của Victor Hugo. Tôi chỉ vay mượn cấu tứ từ ảnh trên báo để vẽ nên bức tranh bằng nét vẽ của riêng mình chứ không phải sao chép lại y chang như nguyên bản”, hoạ sĩ Nguyễn Nhân nói.

Hoạ sĩ này cho biết, ông phóng tác bức tranh “Biển chết” dựa theo bức ảnh trắng đen mà ông nhìn thấy trên báo, thời điểm ngư dân miền Trung khốn khổ vì cá chết hàng loạt. Ông nhân khẳng định, dù là phóng tác nhưng ông đã vẽ lại khác biệt.

Hoạ sĩ Nguyễn Nhân cho rằng, việc Hội VH-NT tỉnh Trà Vinh kết luận ông vi phạm bản quyền trong khi không có bất kỳ ai (tác giả của bức ảnh hoặc chủ sở hữu của bức ảnh- PV) đến thưa kiện là ông không chấp nhận.

“Tôi khẳng định, tôi chỉ mượn hình ảnh mà tôi nhìn thấy để sáng tác thành một tác phẩm hội hoạ của riêng mình chứ không sao chép. Ảnh tôi nhìn thấy trên báo là người ngư dân đang nhặt từng con cá chết dạt vào từ biển, còn trong tranh của tôi là có cả cô gái nằm chết dưới ánh trăng vàng giữa biển khơi. Hai cái này hoàn toàn khác nhau. Nên nếu “quy chụp” cho tôi vi phạm bản quyền là tôi không vi phạm. Tôi sẵn sàng trả lại giải thưởng nhưng không vì thế mà chấp nhận mình vi phạm bản quyền”, hoạ sĩ Nguyễn Nhân nói.

Hoạ sĩ Trần Khánh Chương - Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cũng nhìn nhận việc Hội VH-NT Trà Vinh thu hồi bức tranh “Biển chết” của hoạ sĩ Nguyễn Nhân là hoàn toàn sai luật vì Hội VH-NT không đủ thẩm quyền để thu hồi tác phẩm của hội viên mà chỉ có thể nhắc nhở không được tẩy xoá nhằm phi tang hoặc thực hiện các hoạt động kinh doanh, trao đổi.

Theo hoạ sĩ Trần Khánh Chương, về nguyên tắc, bản quyền ảnh thuộc về người chụp ảnh, bản quyền tranh là của người vẽ tranh. Vì vậy, không thể lấy ảnh của người khác để vẽ thành tranh của mình được.

Tuy nhiên, vì sự việc xảy ra ở Hội VH-NT Trà Vinh nên ông chưa nắm được tường tận sự việc. Chỉ có điều, ông thấy quyết định kỷ luật không nói rõ bức tranh “Biển chết” giống bao nhiêu phần trăm so với ảnh gốc, cũng không rõ bức ảnh gốc đó của tác giả nào, đăng tải ở đâu... nên cần phải làm rõ điều này và cả ý kiến của Hội đồng chấm tác phẩm này trước đó.

Hà Tùng Long