Đừng để nói tục, chửi bậy trở thành “mốt”

Việc quan chức phát ngôn khiếm nhã với truyền thông, hay việc một số quan chức có ứng xử thiếu văn minh không chỉ ở công sở, mà còn ở nơi công cộng gần đầy đã gióng tiếng chuông cần chỉnh đốn lại văn hóa, văn minh… Nhưng đi tìm nguyên nhân sâu xa, có phải chỉ là vì giáo dục khiếm khuyết?

Trước đó, giữa năm 2014, UBND TP Hà Nội ban hành Quy chế thực hiện Kỷ cương hành chính và Văn hóa công sở tại Văn phòng UBND thành phố. Quy chế này cũng có phần nội dung yêu cầu cán bộ, công chức, viên chức trong giao tiếp, ứng xử phải có thái độ lịch sự, tôn trọng, trung thực, thân thiện, hợp tác với đồng nghiệp.

Đồng thời quy chế cũng yêu cầu họ có ngôn ngữ giao tiếp chuẩn mực, rõ ràng, mạch lạc, không nói tục, dùng tiếng lóng, quát nạt…

Xem như cái thời người Hà Nội ăn nói chỉn chu, "khuôn vàng thước ngọc", trên kính dưới nhường, thưa gửi rõ ràng, không nói bậy chửi tục đã qua rồi.

Còn trong phim, nhất là phim truyền hình Việt giờ vàng trên VTV, thì việc ngôn ngữ dung tục gần như thả lỏng. Cách đây vài năm, khi các series phim Cảnh sát hình sự: Đột kích, Kẻ sát nhân có tài mở khóa, Kẻ giấu mặt… Ma làng, Luật đời, Chàng trai đa cảm, Vòng nguyệt quế…, và gần đây nhất là loạt phim “ngoại tình” của VTV như Mưa bóng mây, Sóng ngầm, Hôn nhân trong ngõ hẹp, Máy bay ký sự…, hay phim được quảng bá rầm rộ đã phát sóng: Khi đàn chim trở về về đề tài lâm tặc, cho đến những phim của thể loại sitcom như : Gái ngoan truyền kỳ, Bótay.kom, … đều thấy có vấn đề thiếu kiểm soát trong ngôn ngữ lời thọai của phim, gây phản cảm tới công chúng xem phim, ảnh hưởng tới ngôn ngữ hành vi với giới trẻ vị thành niên.

Với tác phẩm văn học, có thể việc phổ biến không rộng trong cộng đồng và có một chừng mực chọn lọc đối tượng tiếp cận, nên ảnh hưởng với xã hội có thể chưa rõ ràng, nhưng với các bộ phim phát sóng trên truyền hình quốc gia, khi mà truyền hình Việt Nam chưa có thang bậc phân loại lứa tuổi, giờ xem phim thì việc đưa ngôn ngữ dung tục trong lời thoại nhân vật trên phim sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến cộng đồng.

Cần một quy chế thẩm định làm sạch ngôn ngữ Việt

Việc mới chỉ có chính quyền Thủ đô Hà Nội “tuyên chiến” với việc nói tục, ứng xử thiếu văn minh, kém văn hóa… chỉ là biện pháp tình thế. Cần phải phổ biến sâu rộng đến các tỉnh thành và nên “luật hóa” những quy chế này. Và không chỉ trong đời sống cộng đồng, mà còn ở các tác phẩm nghệ thuật có phần thể hiện bằng ngôn ngữ tiếng Việt.

Riêng với phim truyền hình, “Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”. Cũng như hôm nay, không chỉ các nhà xã hội học, mà còn cả các nhà giáo dục, các bậc cao niên tâm huyết với truyền thống Việt đã phải giật mình vì thứ ngôn ngữ người trẻ đang sử dụng, đang dần đánh mất sự trong sáng của tiếng Việt. Chắc chắn có phần nào “tiếp tay” của các bộ phim Việt trên sóng VTV.

Trong Chương V, điều 39, mục 2, Luật Điện ảnh VN quy định: “Hội đồng thẩm định phim có trách nhiệm thẩm định phim để tư vấn cho người đứng đầu cơ quan quyết định thành lập Hội đồng thẩm định phim về việc phổ biến phim và phân loại phim để phổ biến theo lứa tuổi”. Phạm vi được quy định cho cả phim truyền hình.

Nhưng thực tế không có một chương trình nào quy định lứa tuổi được, không được xem. Nghiễm nhiên những gì được phát trên sóng thì “tứ đại đồng đường” cùng xem. Và dĩ nhiên những ngôn ngữ, lời thoại không nên nghe cứ mặc nhiên được các “bé” tiếp nhận, thu nạp, và ai biết được chúng sẽ bị “nhiễm” từ lúc nào.

Ở nước ngoài, bất kể phim thể loại nào cũng có khâu kiểm duyệt “thuần phong mỹ tục”. Nếu phim có nhiều từ tiếng lóng của giới “anh chị”, hay những ngôn từ gây phản cảm người nghe, hoặc gây ảnh hưởng đến vẻ đẹp ngôn ngữ dân tộc, làm mất sự toàn vẹn của ngôn ngữ… là khâu kiểm duyệt buộc phải sửa chữa.

Còn nếu như khả năng ngôn ngữ để thể hiện của người viết không đủ tầm để có ngôn ngữ “đẹp”, thuần Việt trong tác phẩm của mình thì hãy nên thương khán giả, đừng viết những tác phẩm đưa thứ ngôn ngữ Việt hỗn tạp, không “sạch”, làm tổn thương đến thị hiếu thẩm mỹ của khán giả xem phim, mà trong đó có rất nhiều người trẻ, người đang giữ tương lai của ngôn ngữ Việt được thuần Việt trong thế giới hội nhập và xu thế toàn cầu hóa.

Thiết nghĩ các nhà quản lý khi thẩm định, duyệt kịch bản phim cũng nên chú ý về ngôn ngữ thể hiện, có quy định rõ ràng các từ ngữ được phép và không được phép sử dụng, tiết chế những từ ngữ phản cảm.

Đừng để nói tục chửi bậy trở thành một “mốt”, một trào lưu và thành chuyện bình thường trong đời sống thường ngày, khi chúng ta đang dần tiến tới những chuẩn của nếp sống văn minh, có văn hóa trong thời hội nhập toàn cầu.

Theo Hoài Hương
VOV.vn