“Có nhiều điểm bất hợp lý trong quyết định kỷ luật họa sĩ ở Trà Vinh”

Vừa qua, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Trà Vinh đã ban hành quyết định kỷ luật với họa sĩ Nguyễn Nhân và thu hồi giải thưởng đối với tác phẩm “Biển chết”. Hình thức kỷ luật là cảnh cáo, thời gian thử thách 1 năm; Hủy kết quả và thu hồi Giải Ba cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016 với tác phẩm "Biển chết".

Kèm quyết định này, họa sĩ Nguyễn Nhân phải nộp lại chứng nhận giải thưởng và tiền thưởng 2 triệu đồng; Thu hồi kinh phí hỗ trợ sáng tác mỹ thuật năm 2016 là 3,2 triệu đồng. Trong thời gian thử thách, họa sĩ Nguyễn Nhân không được tham gia cuộc thi Mỹ thuật.

Trước sự việc này, họa sĩ Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam (Hội MTVN) khẳng định với phóng viên Dân trí : “Với các chứng cứ tranh, ảnh kèm theo, rõ ràng họa sĩ Nguyễn Nhân đã vi phạm bản quyền tác giả. Tác phẩm “Biển chết” của họa sĩ Nguyễn Nhân đã sao chép lại bức ảnh “Điêu đứng vì biển chết”.

Được biết, đây là lần thứ hai, họa sĩ Nguyễn Nhân bị kỷ luật vì sao chép, trước đó, năm 2009 họa sĩ Nguyễn Nhân từng bị cảnh cáo vì sao chép tranh. Với hai lần sao chép như thế, có thể nói sai phạm rất nghiêm trọng.

Theo tôi, với hình thức kỷ luật của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Trà Vinh như thế là còn nương tay. Và việc thu hồi bằng chứng nhận, tiền hỗ trợ sáng tác và tiền giải thưởng là đúng. Vi phạm bản quyền tác giả hiện nay là vấn nạn lớn mà chúng ta đang lên án mạnh mẽ. Vấn nạn này làm mất hình ảnh, uy tín của nền mỹ thuật Việt Nam.”

Theo họa sĩ Trần Khánh Chương, “copy tác phẩm” là sao chép lại hoàn toàn tác phẩm khác, còn “phóng tác” là có sự thêm bớt, chỉnh sửa. “Việc phóng tác hay copy tác phẩm nếu không được sự đồng ý của tác giả tác phẩm ấy thì đều là vi phạm bản quyền tác giả, chỉ là mức độ vi phạm khác nhau”, họa sĩ Trần Khánh Chương nói.

Tuy nhiên, họa sĩ Trần Khánh Chương cũng cho rằng văn bản quyết định thu hồi tranh và kỷ luật họa sĩ Nguyễn Nhân chưa thật sự chặt chẽ, có nhiều nhiều điểm không hợp lý:

“Thứ nhất trong mục căn cứ, tôi không thấy có mục nào căn cứ cuộc họp nào của Ban chấp hành. Về nguyên tắc nói chung của các hội, khi kết nạp hội viên, khen thưởng, kỷ luật hội viên đều phải do Ban chấp hành quyết định chứ không phải chi hội hoặc ban kiểm tra. Họ có thể đề nghị nhưng việc kỉ luật ấy đã được Ban chấp hành thông qua chưa?

Thứ hai, trong điều 1 của quyết định không ghi lý do kỷ luật làm cho người đọc không hiểu kỷ luật với lý do gì và tạo ra suy luận khác nhau. Ngay trong quyết định cũng cần phải ghi rõ là bức tranh của ông Nguyễn Nhân vi phạm bản quyền bức ảnh nào, của tác giả nào, đã đăng tải trên phương tiện nào... thì mới thuyết phục.

Thứ ba, chỉ có kỷ luật cảnh cáo chứ không có hình thức “cảnh cáo, thời gian thử thách một năm”, trừ trường hợp có điều lệ ghi như vậy. Các cơ quan hay đoàn thể chỉ có khiển trách, cảnh cáo, xóa tên, khai trừ chứ về nguyên tắc kỷ luật thì không có kỷ luật nào như vậy.

Thứ tư, văn bản kỷ luật ghi “thu giữ làm tang vật đối với bức tranh “Biển chết””. Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Trà Vinh chỉ có thể lưu lại bức tranh ở Hội trong quá trình kiểm tra, kết luận chứ không có quyền thu giữ tác phẩm làm tang vật. Bởi quyền này chỉ có các cơ quan tư pháp.

Thứ năm, dù bị cảnh cáo thì họa sĩ Nguyễn Nhân vẫn là hội viên có nghĩa vụ và quyền lợi do đó việc cấm “họa sĩ Nguyễn Nhân không được tham gia cuộc thi Mỹ thuật hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh tổ chức” là chưa phù hợp với điều lệ.”

Chủ tịch Hội MTVN nhấn mạnh: “Theo tôi, Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Trà Vinh nên thu hồi quyết định kỷ luật này để ra quyết định mới cho phù hợp với thông lệ”.

Cũng theo họa sĩ Trần Khánh Chương, Hội chưa bao giờ để xảy ra tiền lệ về việc thu hồi tranh của bất cứ một tác giả nào. “Tranh là tác phẩm, tài sản cá nhân của tác giả thì làm sao thu được. Chỉ có cơ quan quyền lực, theo luật định có quyền thu giữ như công an, viện kiểm soát, tòa án hay thanh tra. Chi hội có thể chụp ảnh lưu lại và giao cho tác giả giữ lại nhưng không có quyền giữ lại vì đó là tài sản cá nhân. Việc giữ lại là chiếm dụng tài sản vi phạm pháp luật”, ông nói.

Khi được hỏi, họa sĩ Nguyễn Nhân là hội viên của Hội viên của Hội MTVN, vậy để xảy ra vi phạm như thế Hội MTVN sẽ có hình thức xử lý như thế nào? Ông Trần Khánh Chương cho biết, vào tháng 9 tới Hội MTVN họp Ban chấp hành và vấn đề kỷ luật mức độ như thế nào đối với vi phạm của họa sĩ Nguyễn Nhân sẽ được đưa ra xem xét.

Nguyễn Hằng