Đảo Ti Tốp

Chủ nhật, 20/09/2015 - 00:00

Ngày 14/9 vừa qua, UBND tỉnh cùng Hội Hữu nghị Việt - Nga đã tổ chức khánh thành tượng đài Anh hùng du hành vũ trụ Liên xô Giéc-man Ti Tốp trên đảo Ti Tốp, Vịnh Hạ Long, nhân kỷ niệm 80 năm ngày sinh của ông 11/9 (1935-2015). Sự kiện này không chỉ tô thắm thêm tình hữu nghị truyền thống tốt đẹp Việt - Nga mà còn làm tăng thêm giá trị lịch sử, văn hoá cho đảo Ti Tốp nói riêng, Vịnh Hạ Long nói chung.

Là một trong các điểm tham quan gần bến cảng du lịch nhất, đảo Ti Tốp có bãi cát vàng óng hình vành trăng lưỡi liềm, trông ra phía trước là đảo Bồ Hòn, bên phải là hòn Dầm Nam. Theo các tài liệu và bản đồ của người Pháp cuối thế kỷ 19 thì Ti Tốp từng được gọi là đảo Cát Nàng hay đảo Hồng Thập Tự. Có ý kiến cho rằng đảo Ti Tốp cũng sẽ giống như hàng trăm hòn đảo khác của Vịnh Hạ Long nếu không có sự kiện Bác Hồ đặt tên cho đảo.

G. Ti Tốp cùng Bác Hồ trên tàu Hải Lâm thăm Vịnh Hạ Long ngày 22/1/1962. (Ảnh đăng trên phụ trương Báo Quân đội nhân dân, tháng 3/1962)

Chuyện rằng, gần 5 tháng sau chuyến bay vào vũ trụ trên con tàu “Phương Đông 2”, đầu năm 1962, G. Ti Tốp được Trung ương Đảng, Chính phủ ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh mời sang thăm Việt Nam. Nhà du hành vũ trụ 26 tuổi đã được lãnh đạo và nhân dân Việt Nam đón tiếp hết sức nồng hậu.

Ngày 22/1/1962, Bác Hồ cùng G. Ti Tốp đáp máy bay về thăm khu mỏ than Hồng Quảng và thăm Vịnh Hạ Long. Đoàn đã đi thăm Vịnh bằng tàu của Hải quân có tên gọi là Hải Lâm. Khi tàu gần đến một hòn đảo có bãi cát vàng, Bác Hồ đề nghị G. Ti Tốp và những người cùng đi lên đảo ngắm cảnh, nghỉ ngơi. Từ con tàu Hải quân, Bác Hồ cùng G. Ti Tốp và hai người nữa đi trên một chiếc xuồng vào đảo. Thời tiết ở Vịnh Hạ Long hôm đó hơi lạnh nhưng G. Ti Tốp cởi trần, chỉ mặc chiếc quần bơi, hai tay chèo xuồng thoăn thoắt. Trong lúc nghỉ ăn trưa trên đảo, trong bầu không khí đầm ấm, Bác nói với mọi người rằng Anh hùng, Phi công vũ trụ Liên Xô không thể ở Việt Nam mãi được và để ghi nhớ chuyến thăm của G. Ti Tốp thì “Bác cháu ta đặt tên cho đảo này là đảo Ti Tốp”. Mọi người có mặt lúc đó đều cười vui vẻ, đồng tình…

G. Ti Tốp cho rằng Hạ Long còn đẹp hơn Cơ-ri-mê. (Ảnh đăng trên phụ trương Báo Quân đội nhân dân, tháng 3/1962)

Chuyến thăm Vịnh Hạ Long của G. Ti Tốp đã được đăng trang trọng trên phụ trương của Báo Quân đội nhân dân xuất bản tháng 3/1962 (hiện trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh). Cuốn họa báo đã dành hẳn một trang để đăng những bức ảnh G. Ti Tốp tươi cười cầm bó hoa của nhân dân Vùng mỏ tặng anh, dưới bức ảnh là những dòng cảm tưởng đầy xúc động. Ở giữa trang là bức ảnh G. Ti Tốp đang cầm lái tàu Hải Lâm, bên phải là Bác Hồ. Hai bức ảnh nhỏ khác, một chụp cảnh G. Ti Tốp đang chèo chiếc thuyền trên Vịnh, một chụp cảnh G. Ti Tốp đang ngồi trên mũi tàu, tươi cười, bên trên trích nguyên văn lời nhận xét của ông: “Cơ-ri-mê đã đẹp, nhưng Hạ Long của Việt Nam còn đẹp hơn nhiều’’.

Trên tạp chí Bạch Dương của Hội Hữu nghị Việt - Nga mới đây, Ủy viên Thường vụ Trung ương Hội Hữu nghị Việt - Nga, nhà báo Nguyễn Đăng Phát, Tổng Biên tập của Tạp chí đã công bố một số ảnh màu chụp về chuyến thăm Vịnh Hạ Long của G. Ti Tốp như ảnh Bác Hồ trò chuyện với G. Ti Tốp ở Phủ Chủ tịch, ảnh Thủ tướng Phạm Văn Đồng ôm hôn thắm thiết Titov tại sân bay, ảnh G. Ti Tốp và Bác Hồ ngồi thuyền trên Vịnh, ảnh Titov lái tàu có Bác Hồ ngồi bên cạnh, G. Ti Tốp quay phim về phong cảnh Vịnh Hạ Long.

Ti Tốp là đảo duy nhất trên Vịnh Hạ Long có vọng đài trên đỉnh núi. Từ đây có thể chiêm ngưỡng một vùng rộng lớn không gian Vịnh.

Được biết, G. Ti Tốp là Chủ tịch Trung ương Hội Hữu nghị Xô - Việt từ năm 1966 đến 1991 và Chủ tịch danh dự Hội Hữu nghị Nga - Việt từ năm 1992 cho đến khi qua đời vào ngày 20-9-2000. Mùa hè năm 1999, ông trở lại Hạ Long thăm lại hòn đảo mang tên mình, ôn lại những kỷ niệm sâu sắc trong chuyến thăm Vịnh với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Năm 2006, bà Tamara - vợ ông cũng đến thăm đảo. Bà đã bật khóc, xúc động trước tình cảm mà người Việt Nam dành cho gia đình bà. Đặc biệt, ngày 14/9/2015, bà Tamara cùng con gái Tachiana đã có dịp thăm lại Hạ Long, tham dự lễ khánh thành tượng đài G. Ti Tốp.

53 năm sau sự kiện Bác Hồ cùng Titov thăm Vịnh Hạ Long và đặt tên cho đảo, đảo Ti Tốp không còn hoang sơ mà có nhiều đổi thay. Nó được ví như một trong những biểu tượng của tình hữu nghị Việt - Nga và là một trong những hòn đảo nổi tiếng nhất của Di sản - Kỳ quan thế giới Vịnh Hạ Long. Mỗi ngày, đảo đều đặn đón các du khách trong nước và quốc tế đến đây ngắm cảnh, tắm biển và nghe kể câu chuyện về người Anh hùng phi công vũ trụ Liên Xô G. Ti Tốp và sự tích tên đảo.