Trang phục truyền thống và giấc mơ hạnh phúc của người Philippines

Tôi gặp bà Pattareepan Pongwat - chuyên gia cố vấn Marketing của Hiệp hội các tổ chức tương hỗ CARD MRI (Philippines) trong một hoạt động giao lưu văn hóa - thời trang Việt Nam - Philippines hồi cuối năm 2014 diễn ra tại Hà Nội. Chương trình có màn biểu diễn các trang phục quốc tế ấn tượng đặc sắc đến từ CARD MRI.

Ngồi ở hàng ghế khách mời, dõi theo từng bước chân của những người mẫu trình diễn bộ sưu tập trang phục các dân tộc thiểu số Philippines, bà Pattareepan Pongwat chia sẻ: ''Chúng tôi đã tập hợp các nghệ sỹ ở khắp các bộ tộc bản địa của Philippines bao gồm các nhà thiết kế, thợ dệt, thợ may, cho đến những nghệ nhân điêu khắc gỗ, nghệ nhân chế tác đá quý,... để sáng tạo những mẫu thiết kế mang đậm bản sắc dân tộc. Mỗi bước chân của người mẫu trên sàn diễn hôm nay là những nỗ lực của người Philippines trong việc quảng bá văn hóa dân tộc ra toàn thế giới thông qua thời trang''.

CARD MRI đã giới thiệu tới công chúng Việt Nam rất nhiều mẫu thời trang từ các trang phục áo dài truyền thống, váy áo hoàng gia, trang phục dạ tiệc cho đến những trang phục hiện đại được cách tân trên nền chất liệu truyền thống.

Cuộc trò chuyện với bà Pattareepan Pongwat đã cho tôi cơ hội khám phá những câu chuyện thú vị đằng sau mỗi sáng tạo nghệ thuật của các dân tộc bản địa Philippines. Trong khuôn khổ bài viết, chúng tôi xin giới thiệu trang phục truyền thống của một vài dân tộc thiểu số tiêu biểu ở Philippines.

Người Ifugao

Người Ifugao là một tộc người ở miền núi phía Bắc đảo Luxông của Philippines. Sống trên núi cao, để giữ ấm cho cơ thể, người Ifugao đã học cách dệt vải từ hàng nghìn năm trước. Trang phục phổ biến của người Ifugao có tên là bahags - tương tự như chiếc khố của người Việt.

Màu sắc phổ biến trong trang phục của người Ifugao là màu đỏ, tượng trưng cho sự dũng cảm và tự chủ của bộ tộc. Đi kèm với trang phục là chiếc mũ lông chim đặc trưng.

Người Tagalog

Tiếng Tagalog được dùng phổ biến trong cả nước và được đưa vào trường học gọi là tiếng Philippines. Trang phục truyền thống của người Tagalog có nhiều điểm tương đồng với người Mường của Việt Nam. Người Tagalog sống chủ yếu ở một thị trấn nhỏ có tên là Lumban thuộc tỉnh Laguna. Từ thế hệ này đến thế hệ khác, người Tagalog được biết đến với nghề thêu dệt truyền thống.

Tầng lớp quý tộc thuộc tộc người Tagalog thường đeo những chuỗi hạt làm bằng đá quý, những đôi hoa tai bằng vàng và đeo nhẫn có mặt đá quý.

Người Mangyan

Người Mangyan sống chủ yếu ở hòn đảo có tên là Mindoro. Trang phục truyền thống của người Mangyan có nhiều nét tương đồng với trang phục của người Rục, người Vân Kiều, người Pakô ở Việt Nam. Người dân ở đây rất thích dùng hạt cườm để làm vòng cổ, vòng tay và những sợi dây buộc đầu. Ngoài việc làm đồ trang sức, những hạt cườm còn biểu trưng cho tôn giáo, tín ngưỡng, nghi lễ, tình yêu.

Người Tboli

Đây là bộ tộc sống sống ở miền Nam Cotabato ở Mindanao. T'nalak là loại thổ cẩm rất độc đáo của người T'boli được dệt bằng tơ chuối. Loại vải này được làm sính lễ trong hôn nhân. Nó biểu trưng cho sự sống, cuộc sống, sự hòa hợp trong tình yêu và cái chết. Trong một số trường hợp đặc biệt, nó được sử dụng trong những lễ cưới hoàng gia. Trong văn hóa dân gian của người T'boli, từ khi lựa chọn tơ chuối cho đến khi hoàn thành, người phụ nữ không được gần gũi với đàn ông và đàn ông T'boli cũng không được chạm tay vào các sợi tơ dệt, nếu không sản phẩm sẽ không được hoàn thiện. Sau này kĩ thuật dệt thổ cẩm T'nalak đã được các tộc người Bagobos, B'laan và Pulangiyen học hỏi.

Được đánh giá cao về thiết kế và chất lượng, người ta đã xây dựng hẳn một ngôi trường để thu hút thế hệ trẻ đến học hỏi nghề làm sản phẩm T'nalak. Thợ dệt nổi tiếng Lang Dulay thường truyền lại những kỹ năng của họ cho học trò tại đây.

Người B’laan

Người B'laan xem trang phục truyền thống của họ là tài sản vô giá. Là bộ tộc lân cận của người Tboli, trang phục truyền thống của phụ nữ B'laan được đính bằng những hạt cườm nhỏ và vỏ sò đã được chế tác và cách điệu, có tên gọi là ''takmon''.

Những cách tân trên nền chất liệu truyền thống

Trang phục đặc thù của nam giới Philippines là barongs (áo sơ mi dài tay, may từ chất liệu nhẹ và không thắt ca vát). Barongs thường được may các họa tiết hình họa miêu tả thiên nhiên và nguồn năng lượng mặt trời. Chiếc áo sơ mi thêu dành cho nam, có ống tay dài và bên sườn có đường xẻ tà chạy từ hông xuống đùi. Phụ nữ Philippines cũng mặc áo barongs nhưng nó được hồ cứng khá nặng, ống tay được thiết kế tựa như hình cánh bướm và đi kèm là một chiếc váy dài.

Những bức tranh trên vải là niềm tự hào của người dân Tagalog sống ở vùng Lumban. Những câu chuyện ngàn đời được người dân nơi đây khắc họa qua từng nét vẽ. Từ chất liệu đặc biệt này, các nghệ nhân vùng Lumban đã sáng tạo nên những bộ váy tuyệt đẹp dành tặng nữ hoàng và công chúa. Phần tay áo được các nghệ nhân gắn những hạt cườm lóng lánh tôn thêm nét quý phái cho bộ trang phục hoàng gia. Hoàn thiện vẻ sang trọng và tinh tế của bộ trang phục là những chiếc quạt cầm tay như những bức tranh nghệ thuật.

Nếu như trước kia, những bộ váy của người T'nalak chỉ dành cho người lớn thì trong xã hội hiện đại, từ chất liệu đặc trưng của người T'nalak, người ta cách tân thành những bộ váy áo cho trẻ em. Các thiết kế có dáng ôm sát cơ thể với màu sắc bắt mắt.

''Thật khó để người già và giới trẻ Philippines gặp nhau ở một điểm chung trong cách tư duy thời trang. Nhưng với dự án này, điều đó đã xảy ra. Những giá trị văn hóa bản địa truyền thống vẫn luôn được bảo tồn và vẫn luôn là nguồn cảm hứng dồi dào cho ngành thời trang Philippines'', bà Pattareepan Pongwat nói.

Nguyễn Phương Nhung - Đào Duy Tùng