Tiết lộ bất ngờ về sự ra đời của “Con cò bé bé” và bé Xuân Mai

Tình cờ gặp nhạc sĩ Lê Xuân Thọ, tác giả ca khúc thiếu nhi nổi tiếng “Con cò bé bé” tại buổi giới thiệu chương trình ca nhạc của Hội nhạc sĩ Hà Nội với chủ đề “Tuổi thơ và hòa bình” sẽ diễn ra vào tối 9/11 tới tại Hà Nội. Dù ở cái tuổi 80, phải đeo máy trợ thính nhưng nhạc sĩ Lê Xuân Thọ vẫn còn nhanh nhẹn, trí nhớ minh mẫn.

Khi được hỏi về nguồn cảm hứng sáng tác ca khúc “Con cò bé bé”, mắt vị nhạc sĩ ánh nên những hoài niệm và kể lại rất chi tiết: “Tôi không được học nhạc, cũng không phải nhạc sĩ sáng tác. Năm 1967, tôi lúc bấy giờ là kỹ sư thiết kế và xây dựng cầu.

Thời gian đó, khi cả nước đang trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ ác liệt, cơ quan tôi được lệnh sơ tán về một làng quê thơ mộng nằm bên sông Cà Lồ, thuộc tỉnh Vĩnh Phúc. Nhà ăn ở đầu làng, cuối làng là nơi làm việc nên hôm nào chúng tôi cũng phải đi từ đầu làng tới cuối làng để làm việc.

Một buổi chiều, từ nơi làm việc trở về chỗ ở, thì vô tình tôi đi qua gặp một bà mẹ rất trẻ, rất xinh, tay đang bế một em bé kháu khỉnh. Em bé cứ vươn lên, tay chỉ cành tre khi thấy đàn cò trắng đậu trên đó. Bà mẹ cầm tay con vẫy vẫy theo.

Tôi đi sát lại gần, giơ tay để cầm tay em bé. Em bé rụt tay lại thì vô tình, bàn tay của tôi rơi đúng vào bàn tay bà mẹ trẻ ấy. Khoảnh khắc đó trong tôi rung động dữ dội về mặt tình cảm, tâm lý.

Ngay đêm hôm đó , về nhà tôi đã viết ca khúc “Mẹ yêu không nào” (sau này đổi tên thành “Con cò bé bé”- PV). Tôi viết đến 4 giờ sáng là xong. Lời ca khúc như này: “Con cò bé bé/ Nó đậu cành tre/ Đi không hỏi mẹ/ Biết đi đường nào. Khi đi em hỏi/ Khi về em chào/ Miệng em chúm chím/ Mẹ yêu không nào”".

Về cơ duyên ca khúc đến với khán giả, vị nhạc sĩ tiết lộ: "Hôm sau, trên đường đạp xe về Hà Nội, đến Hồ Tây thì tôi tình cờ gặp nhạc sĩ Mộng Lân. Mộng Lân hỏi: “Thế Xuân Thọ có viết gì mới không?”. Tôi bảo: “Mình có viết bài bé tí, xinh xinh”. Mộng Lân bảo tôi hát cho nghe. Khi tôi hát xong, Mộng Lân khen: “Hay quá!”

Thế là tôi và Mộng Lân vào quán cà phê ngồi. Mộng Lân bảo tôi chép lại bài này. Thế là tôi mượn bút cô mậu dịch viên và xin cô hai vỏ bao thuốc lá, rồi viết lên đó. Chép xong, tôi đưa anh rồi chúng tôi chia tay.

Bẵng đi mấy tháng, tôi bất ngờ nghe thấy bài hát trên Đài Tiếng nói Việt Nam. Tôi cảm động quá!

Cũng trong năm ấy, tôi nhận được giấy mời đến Nhà hát Lớn nhận giải nhì (không có giải nhất) trong cuộc vận động sáng tác văn học - nghệ thuật cho thiếu nhi do Ủy ban Thiếu niên, nhi đồng toàn quốc tổ chức với ca khúc “Con cò bé bé.”

Vị nhạc sĩ chia sẻ, khi lên nhận giải thưởng ông “run cầm cập” vì quá bất ngờ và xúc động. Bao nhiêu nhạc sĩ nổi tiếng không được, trong khi ông chỉ là người sáng tác “tay ngang”, “vô danh tiểu tốt”. Nhờ giải thưởng này, tác giả ca khúc “Con cò bé bé” có nguồn động viên lớn để sáng tác nhiều ca khúc, cho đến giờ đã sáng tác trên 600 ca khúc.

“Giải thưởng có giá trị bằng cái xe đạp phượng hoàng, thời đó thế là lớn lắm. Nhưng có bao nhiêu tôi đem đi khao hết, thậm chí phải… bù thêm”, tác giả ca khúc hài hước nói.

Theo nhạc sĩ Lê Xuân Thọ, “Con cò bé bé” là ca khúc đầu tiên ông sáng tác. Sở dĩ ca khúc này được nhiều người thuộc vì ca từ đơn giản, rất đời thường, rất gần gũi. Ca khúc dễ hát, mang tính chất đồng dao.

Ông nói, nguồn cảm hứng sáng tác ca khúc- đó là khoảnh khắc đẹp, thi vị. Tiếc là ông chưa có cơ hội gặp lại bà mẹ trẻ sau khi sáng tác “Con cò bé bé”.

Với Lê Xuân Thọ, có nhiều ca sĩ nhí thể hiện ca khúc này, nhưng bé Xuân Mai hát là nổi tiếng nhất. “Có một lần, bố Xuân Mai có dẫn cô bé đến nhà thăm tôi. Bố cô bé muốn cảm ơn người sáng tác ca khúc. Nhưng tôi có nói rằng, tôi cũng phải cảm ơn cô bé. Ca khúc của tôi, nếu chỉ để trong ngăn kéo thì cũng… vứt đi. Xuân Mai hát nổi tiếng, thì tôi cũng phải cảm ơn Xuân Mai”, ông kể lại.

Sau “Con cò bé bé”, đến năm 1972, nhạc sĩ Lê Xuân Thọ viết tiếp ca khúc “Cánh cò quê mẹ”. “Một hôm tôi đi về Thái Bình, đi qua cánh đồng lúa mênh mông, vô tình gặp mấy cô thôn nữ đi làm đồng về. Đúng lúc đó, đàn cò trắng lượn vòng trên cánh đồng lúa. Thế là về, cảm xúc ùa đến, tôi lại viết”, nhạc sĩ Lê Xuân Thọ kể.

Được biết, nhạc sĩ Lê Xuân Thọ sinh năm 1939 tại Thanh Liêm, Hà Nam. Hiện ông sống tại Hà Nội.

Ông đã từng sáng tác nhiều ca khúc nổi tiếng từ thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ca khúc nổi tiếng nhất của ông lúc đó là “Nhịp cầu sông Mã”, được sáng tác cùng năm với “Con cò bé bé”. "Nhịp cầu sông Mã" cũng đoạt giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

Ngoài “Con cò bé bé”, nhiều ca khúc thiếu nhi do ông sáng tác được phổ biến rộng rãi, được thu thanh phát trên các đài phát thanh và truyền hình như “Con tôm”, “Em yêu đường sắt quê em”, “Cánh diều no gió”…

Nguyễn Hằng