Phim Việt 2023: Doanh thu đột phá, chất lượng… đáng bàn

1.500 tỷ đồng - "đỉnh" mới của phim Việt

Nếu như năm 2022 được ví là năm "thảm họa" của phim Việt, từng kéo niềm tin của khán giả "xuống đáy", thì năm 2023 có những điểm sáng đáng ghi nhận.

Trong bối cảnh thế giới đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế, điện ảnh Việt Nam vẫn tăng trưởng về doanh thu, được đánh giá có nhiều khởi sắc sau 2 năm bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19. 

Bất chấp số lượng phim ra rạp năm 2023 sụt giảm so với các năm trước đó, tổng doanh thu phim Việt lại có sự bứt phá ấn tượng. 

Theo số liệu từ Box Office Vietnam được công bố ở Hội nghị toàn quốc về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ngày 22/12, tổng doanh thu hơn 25 phim Việt ra rạp năm qua đạt 1.563 tỷ đồng. Trong đó, có tới 6 tác phẩm gia nhập "câu lạc bộ phim trăm tỷ" gồm: Nhà bà Nữ, Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh, Chị chị em em 2, Siêu lừa gặp siêu lầy, Đất rừng phương Nam và Người vợ cuối cùng. 

Đây là thành tích bất ngờ bởi trong lịch sử mới chỉ có 21 phim điện ảnh vượt qua mốc này. Năm 2023 cũng là năm đầu tiên thị phần phim nội địa chiếm hơn 42% toàn thị trường tại Việt Nam.

Trong bức tranh toàn cảnh, không thể không kể đến dấu ấn mang tên Nhà bà Nữ. Tác phẩm ra rạp vào dịp Tết Quý Mão của Trấn Thành thu về gần 460 tỷ đồng, xô đổ loạt kỷ lục trước đó của Bố già để trở thành phim Việt có doanh thu cao nhất mọi thời đại.

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, chuyên gia Nguyễn Phong Việt nhận định việc có 6 bộ phim vượt trăm tỷ đồng trong một năm là khoảnh khắc lịch sử của điện ảnh Việt Nam. Thành tích này càng có ý nghĩa trong bối cảnh suy thoái kinh tế, giới làm phim e dè, số lượng tác phẩm ra rạp giảm sút.

"Dù tình hình kinh tế khó khăn, phim Việt vẫn là "miếng bánh" tiềm năng, dư địa phát triển vẫn còn lớn. Đặc biệt, với thành công của Nhà bà Nữ, tôi cho rằng vài năm tới, sớm hay muộn chúng ta cũng sẽ có phim vượt mốc 500 tỷ đồng", chuyên gia nói.

Doanh thu không nói lên chất lượng?

Mặc dù 1.500 tỷ đồng là con số ấn tượng, song sự chênh lệch doanh thu giữa 6 phim ăn khách nhất và phần còn lại của thị trường phim Việt là rất lớn. Có những phim "thua thảm" khi ra rạp với doanh thu chỉ vài tỷ đồng như: Fanti, Khi ta hai lăm, Bến phà xác sống…

Bên cạnh đó, khán giả cho rằng các phim thắng về doanh thu chỉ tập trung vào những tên tuổi quen thuộc như Trấn Thành, Lý Hải, Vũ Ngọc Đãng… Các phim vượt trăm tỷ cũng bị cho áp dụng công thức quen thuộc, lồng ghép yếu tố hài hước, hành động đã khá nhàm chán.

Nhà bà Nữ, Đất rừng phương Nam… có doanh thu tốt, vẫn nhận về nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh cốt truyện, cách khai thác nhân vật. Các phim như Siêu lầy gặp siêu lừa, Lật mặt 6: Tấm vé định mệnh hay Chị chị em em 2 bị chê kịch bản "hài nhảm", tình tiết dễ đoán.  

Giữa bối cảnh trên, nhiều người đặt câu hỏi: Doanh thu có phải là yếu tố quan trọng để đánh giá sự thành công của phim? Phải chăng nền điện ảnh muốn phát triển về chiều sâu thì cần có thêm nhiều tác phẩm chất lượng về mặt kịch bản, thay vì giới làm phim chỉ chạy theo những công thức thương mại để "hốt hàng trăm tỷ đồng" doanh thu?

Về vấn đề này, chuyên gia Nguyễn Phong Việt đưa ra quan điểm: "Thị trường phim cũng như siêu thị, có mặt hàng ngon, có mặt không ngon. Siêu thị muốn tồn tại thì phải có doanh thu. Giới làm phim cần có niềm tin, có điểm tựa doanh thu để sống sót, rồi vài năm nữa Việt Nam làm phim thỏa mãn giá trị nghệ thuật lẫn thương mại cũng chưa muộn".

Mặc dù vậy, ông Nguyễn Phong Việt cũng cho rằng kịch bản yếu vẫn là vấn đề tồn tại muôn thuở của phim Việt và cần nhiều năm nữa để thay đổi.

"Phim Việt năm qua đa số "có sạn" ở khâu kịch bản. Tôi nghĩ 2 phim được khán giả đánh giá tạm ổn về kịch bản là Nhà bà Nữ và Lật mặt 6. Còn lại, những phim trăm tỷ khác cũng chưa thực sự có kịch bản hay, xứng tầm với doanh thu đạt được. 

Theo tôi, muốn có kịch bản tốt, chúng ta cần đầu tư cho thế hệ biên kịch trẻ đi du học, học hỏi kinh nghiệm từ Thái Lan, Hàn Quốc, Mỹ…", ông Nguyễn Phong Việt nêu quan điểm.

Kỳ vọng ở tương lai

Vẫn còn đó những tranh cãi về phim "thắng hay bại" và "lỗ hổng" chất lượng của điện ảnh Việt, nhưng không thể phủ nhận thị trường đang có những điểm sáng để nhà đầu tư, giới làm phim tiếp tục nỗ lực.

Bên cạnh câu chuyện doanh thu, năm 2023 cũng chứng kiến những lần phim Việt tỏa sáng tại thị trường quốc tế, điển hình là Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Phạm Thiên Ân. Phim công chiếu ở LHP Cannes hồi tháng 5/2023, nhận tràng pháo tay hơn 5 phút của khán giả. 

Đạo diễn Phạm Thiên Ân cũng trở thành người Việt thứ 2 sau Trần Anh Hùng, giành chiến thắng hạng mục Camera D'or (Camera Vàng) tại liên hoan phim danh giá này. Thành công của một đạo diễn trẻ tại LHP Cannes được giới chuyên môn nhận xét là "cú hích" của điện ảnh Việt Nam, nhất là với những đạo diễn làm phim độc lập. 

Những đứa trẻ trong sương của đạo diễn Hà Lệ Diễm cũng trở thành phim tài liệu Việt Nam đầu tiên vào top 15 danh sách rút gọn đề cử giải thưởng Oscar.

Ông Nguyễn Hoàng Hải - Giám đốc nội dung CGV Việt Nam - nhận định, thị trường phim Việt đang có nhiều dấu hiệu khả quan. Từ số lượng người xem ra rạp, ông Hải cho rằng khán giả vẫn dành sự ủng hộ cho các tác phẩm phim Việt có chất lượng tốt. 

Giới doanh nghiệp ngành điện ảnh cũng mong muốn duy trì hoạt động kinh doanh tích cực, đưa thị trường tiếp tục hồi phục, bù đắp những khoản lỗ rạp phải gồng gánh trong suốt thời gian dịch bệnh.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Hoàng Hải đánh giá để một phim ra rạp đạt thành công doanh thu, ê-kíp cần chọn thời điểm phát hành hợp lý và cả sự may mắn. 

Bàn về thị trường phim Việt trong tương lai gần, chuyên gia Lê Hồng Lâm cho rằng có nhiều cơ hội, nhưng cũng sẽ gặp không ít thách thức. 

Ông Lâm nhận định khán giả vẫn còn khá nhiều định kiến, ác cảm dành cho phim nội địa. Nhiều thông tin, nhận định về phim Việt bị bóp méo vô căn cứ hoặc đi quá xa khỏi bộ phim. Ngoài ra, giới làm phim điện ảnh hiện chỉ có số ít đạo diễn, nhà sản xuất uy tín, tạo được các phim trăm tỷ. Ở phần còn lại, câu chuyện thành công cho giới làm phim trẻ vẫn bỏ ngỏ. 

Đồng tình với quan điểm trên, chuyên gia Nguyễn Phong Việt cũng dự đoán trong năm 2024, thị trường phim Việt vẫn tiếp tục được dẫn dắt bởi những nhà sản xuất, đạo diễn quen thuộc như Trấn Thành, Lý Hải…

"Theo dự đoán của tôi, những phim có khả năng để lại dấu ấn cho phim Việt trong năm 2024 là Mai và Lật mặt 7. Tuy nhiên, để thị trường điện ảnh vượt mốc hơn 1.500 tỷ đồng như năm 2023 là rất khó", ông nói.