“Không có cướp phết, lễ hội cũng... kém vui!”

Việc chưa từng xảy ra ở lễ hội...

Trước cảnh tượng hỗn loạn tiếp tục xảy ra ngay trong ngày đầu tiên của Hội Phết Hiền Quan, UBND huyện Tam Nông chính thức có văn bản gửi đến xã Hiền Quan yêu cầu Ban tổ chức lễ hội dừng hoạt động cướp phết vào ngày 17/2,  còn các hoạt động khác vẫn diễn ra bình thường.

Với “công lệnh” này, đây là lần đầu tiên các cơ quan quản lý Nhà nước áp dụng quy định dừng tổ chức lễ hội nếu không đảm bảo các yêu cầu theo cam kết.

Bên cạnh những ý kiến tán thành với quyết định của cơ quan chức năng thì cũng có những ý kiến bày tỏ sự băn khoăn.

Theo ông Hoàng Được, một bậc cao niên ở xã Hiền Quan thì đây là điều chưa từng xảy ra ở lễ hội có từ ngàn đời xưa này. Sau hơn 60 năm phục dựng, Hội Phết Hiền Quan luôn thực hiện nghi tế lễ rồi tung quả phết ra bãi đất trống để mọi người tham gia tranh cướp. Theo quan niệm của người dân địa phương, ai giành được quả phết hoặc chúi sẽ gặp may mắn.

Vị cao niên cho biết, trước lễ tế chính hội, cuộc họp giữa Ban tổ chức và các bậc cao niên trong làng đã diễn ra khá căng thẳng. Cho dù trước đó, Sở VH,TT&DL tỉnh Phú Thọ, UBND huyện Tam Nông có văn bản yêu cầu xã Hiền Quan dừng tổ chức nghi lễ ném và cướp phết, nhưng nhiều cụ trong ban chủ lễ và đại diện Hội Người cao tuổi của xã Hiền Quan kịch liệt phản đối.

Cụ ông Nguyễn Văn Tình nuối tiếc nói: “Cướp phết giống như một môn thể thao. Có chen cướp thì hiển nhiên là có xô xát. Giống như đá bóng, cũng có lúc cầu thủ đá vào chân nhau, ngã ra sân. Năm nay, không có cướp phết, lễ hội cũng kém vui!”

Trước việc bỏ hoạt động chính cướp phết năm nay, cụ ông Ngô Văn Mão (72 tuổi), Chủ tế Hội Phết Hiền Quan 2019 cũng bày tỏ: “Việc để xảy ra tình trạng nhiều thanh niên giẫm đạp lên nhau cướp phết là do khâu tổ chức chưa tốt, chưa đảm bảo an ninh chứ không phải do nghi thức của lễ hội”.

Bậc chủ tế hi vọng năm sau, Ban tổ chức chấn chỉnh, khâu tổ chức an toàn hơn để tiếp tục thực hiện các nghi thức tung và cướp phết truyền thống thay vì bỏ như năm nay.

Chia sẻ với báo chí xoay quanh việc bỏ nghi thức truyền thống vì không đảm bảo an ninh lễ hội, TS Trần Hữu Sơn, Phó Viện trưởng Viện Văn hóa văn nghệ dân gian cũng cho rằng việc bỏ hoạt động đánh phết chưa phải là biện pháp hữu hiệu nhất. “Trong năm sau các cơ quan quản lý nên tìm giải pháp hợp lý hơn thay vì dùng biện pháp không quản được thì... cấm”, TS Trần Hữu Sơn nói.

“Bỏ” cướp phết, chỉ là quyết định tạm thời?

Chia sẻ với phóng viên tại Hội Phết Hiền Quan 2019, ông Nguyễn Quốc Thậm, Phó ban Quản lý di tích đền Hiền Quan cho rằng dừng tổ chức cướp phết là điều đáng tiếc nhưng hợp lý.

“Quyết định tạm dừng hoạt động cướp phết là hợp lý để đảm bảo sự an toàn cho người dân. Việc khó khăn nhất là làm sao tuyên truyền được cho người dân hiểu và đồng thuận vì đây là tục lệ được thực hiện từ nhiều đời ở Hiền Quan. Những người có tuổi cơ bản cũng đồng thuận vì hiểu việc chen cướp phản cảm làm ảnh hưởng đến tính mạnh, hình ảnh của xã, của đức thánh. Chỉ có lớp thanh niên thích chen cướp vì không hiểu nhiều nghi lễ của lễ hội”, ông Nguyễn Quốc Thậm nói.

Trong khi đó, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở Ninh Thị Thu Hương lại đánh giá cao sự vào cuộc quyết liệt và tinh thần chỉ đạo nghiêm túc của lãnh đạo Sở VHTT&DL tỉnh Phú Thọ.

“Cục Văn hóa cơ sở đánh giá cao sự vào cuộc quyết liệt và tinh thần chỉ đạo nghiêm túc của lãnh đạo Sở VHTT&DL tỉnh Phú Thọ. Theo Nghị định 110 của Chính phủ, các địa phương cần phải nâng cao trách nhiệm trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội, trực tiếp Chủ tịch UBND tỉnh sẽ phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng nếu lễ hội xảy ra các hiện tượng tiêu cực, bạo lực, phản cảm…”, bà Ninh Thị Thu Hương nói.

Theo bà Hương, ngay sau những diễn biến xảy ra tại phần hội, Sở VH,TT&DL tỉnh Phú Thọ đã báo cáo về Cục và cho biết sẽ thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ những cam kết trước Bộ từ đầu mùa lễ hội. Nhằm đảm bảo an ninh trật tự cho lễ hội, Sở đã xin ý kiến Bộ VHTT&DL, UBND tỉnh về việc tạm dừng phần hội.

Trước quyết định tạm dừng hoạt động đánh phết tại Hội Phết Hiền Quan, Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL, bà Trịnh Thị Thủy khẳng định: “Công văn tạm dừng tổ chức nghi thức cướp phết là “thấu tình đạt lý”. Chúng ta không thể chạy theo đám đông mà thiếu đi sự hài hòa, để xảy ra các màn phản cảm. Sau đây, Bộ VH,TT&DL sẽ yêu cầu địa phương tiếp tục nghiên cứu đổi mới để Hội Phết Hiền Quan trở về đúng giá trị truyền thống”...

Nguyễn Hằng