Ê chề vì thu phí tác quyền… “Happy Birthday to You”

Đã có nhiều người bị kiện vì hát… “Happy Birthday to You”

Bài hát “Happy Birthday to You” được công ty Summy đăng ký bản quyền vào năm 1935, đến năm 1988, công ty Warner/Chappell mua lại công ty Summy, vì vậy, Warner/Chappell sở hữu bản quyền đối với nhạc phẩm “Happy Birthday to You”.

Trong thương vụ mua bán này, riêng quyền sở hữu bài hát “Happy Birthday to You” đã được Warner/Chappell trả cho Summy 5 triệu đô la. Ở thời điểm năm 1988, 5 triệu đô la không phải một khoản tiền nhỏ.

Warner/Chappell tuyên bố rằng thời hạn tác quyền đối với nhạc phẩm này ở Mỹ kết thúc vào năm 2030; ở Châu Âu, hạn bản quyền kéo dài đến hết năm 2016. Bất cứ màn trình diễn nào mang tính thương mại mà không trả tác quyền cho Warner/Chappell sẽ bị đưa ra pháp luật.

Người ta cho rằng từ bấy đến nay, Warner/Chappell đã thu về 700 triệu đô la (15.555 tỉ đồng) tiền tác quyền từ “Happy Birthday to You”.

Từ lâu, “Happy Birthday to You” - bài hát tiếng Anh ngắn nhất, nổi tiếng nhất - bắt đầu trở thành trung tâm của những cuộc chiến pháp lý. Bất cứ đơn vị hoặc cá nhân nào từng sử dụng “Happy Birthday to You” nhằm mục đích thương mại mà “quên” trả tiền tác quyền, đều bị Warner/Chappell yêu cầu bồi hoàn, thậm chí bị kiện.

Đáng kể có công ty sản xuất phim Good Morning To You. Hồi năm 2013, công ty này đã đệ đơn yêu cầu tòa án Liên bang Mỹ hủy bỏ quyền sở hữu tác quyền của Warner/Chappell đối với nhạc phẩm “Happy Birthday to You” với lý giải rằng bài hát này do đại chúng sáng tạo ra, vốn thuộc về đại chúng và cần phải được trả lại cho đại chúng.

Vụ kiện của Good Morning To You đối với Warner/Chappell đã kéo dài 2 năm và rất thu hút sự quan tâm của báo giới. Bản thân Good Morning To You cũng đã bị Warner/Chappell đòi tiền tác quyền 1.500 đô la khi họ thực hiện một bộ phim tài liệu về bài hát này.

Cho đến tuần này, tòa án bang California, Mỹ đã đưa ra phán quyết cuối cùng, đồng ý đưa nhạc phẩm “Happy Birthday to You” vào diện những nhạc phẩm của đại chúng, không một bên nào có quyền thu phí tác quyền, và Warner/Chappell cũng cần phải trả lại tiền tác quyền đã thu về, con số lên tới 14 triệu đô (311 tỉ đồng).

Vậy là sau hơn 20 năm tuyên bố sở hữu tác quyền đối với “Happy Birthday to You”, Warner/Chappell - một công ty xuất bản âm nhạc - đã phải chấm dứt hoạt động thu phí tác quyền. Sau khi bị xử thua kiện, Warner/Chappell đồng ý sẽ trả lại 14 triệu đô la tiền phí tác quyền cho những đối tượng đã trả phí cho họ với những điều khoản xác định cụ thể.

Năm ngoái, tòa án bang California đã tuyên bố rằng Warner/Chappell không sở hữu phần lời của nhạc phẩm “Happy Birthday to You” mà chỉ sở hữu phần giai điệu, do phần lời hoàn toàn không rõ ai là tác giả, chỉ xác định được tác giả của phần giai điệu.

Khi Warner/Chappell không hoàn toàn sở hữu 100% nhạc phẩm này, tòa án quyết định rằng công ty này cũng không có đủ quyền thu phí tác quyền.

Tòa án bang California đã đưa nhạc phẩm “Happy Birthday to You” vào hạng mục những nhạc phẩm của đại chúng, không bên nào được thu phí tác quyền.

“Happy Birthday to You” - bài hát tiếng Anh nổi tiếng nhất nhưng không biết ai sáng tác

Sách Kỷ lục Guinness Thế giới đã đề cập đến “Happy Birthday to You” với tư cách bài hát tiếng Anh được biết đến nhiều nhất. Bài hát ngắn với chỉ 4 câu, được viết vào năm 1893, bởi hai người phụ nữ có tên - Mildred và Patty Hill, họ là hai chị em gái cũng đồng thời là hai cô giáo mầm non sống ở bang Kentucky, Mỹ.

Ban đầu bài hát được sáng tác với mục đích dành cho các cô giáo mầm non, để họ hát đón chào các em bé tới lớp vào mỗi buổi sáng. Với mục đích đầu tiên này, tên bài hát là “Good Morning to All” (Chào buổi sáng các em bé) với lời hát hoàn toàn khác, chỉ có giai điệu là giống bài “Happy Birthday to You” bây giờ.

Sau khi “Good Morning to All” ra đời, ai đó đã đặt lại phần lời và tạo nên bài hát kinh điển “Happy Birthday to You”, dành để hát mừng sinh nhật. Danh tính của người đặt lời lại cho bài hát không bao giờ được biết tới, chỉ biết rằng đến thập niên 1930 thì bài hát này đã trở nên rất nổi tiếng, được coi như bài hát phù hợp nhất để hát vào mỗi dịp sinh nhật.

Về sau, hai cô giáo Mildred và Patty Hill đã chuyển quyền sở hữu tác quyền nhạc phẩm sang công ty Summy, cho phép họ in nhạc phẩm này trong cuốn sách nhạc có tên “Những bài hát cho trẻ mầm non”.

“Happy Birthday to You” - nhạc phẩm được sách Kỷ lục Guinness Thế giới công nhận là bài hát tiếng Anh nổi tiếng nhất, từng giúp Warner/Chappell trung bình thu về 2 triệu đô la mỗi năm từ phí bản quyền.

Cho tới gần đây, bất cứ khi nào nhạc phẩm “Happy Birthday to You” được thể hiện nhằm mục đích thương mại, chẳng hạn như được hát trong phim, trong show truyền hình hay trong buổi hòa nhạc…, người biểu diễn hoặc nhà sản xuất chương trình sẽ phải trả phí tác quyền cho Warner/Chappell, nếu không, sẽ bị kiện vì vi phạm bản quyền.

Nhiều nhà hàng lớn tại Mỹ có dịch vụ tổ chức sinh nhật cho khách hàng thường không dám bật bài “Happy Birthday to You” lên cũng là để tránh gặp rắc rối với Warner/Chappell. Giờ đây, trên toàn thế giới, “Happy Birthday to You” cuối cùng đã có thể được hát lên một cách hoàn toàn… miễn phí.

Bích Ngọc
Tổng hợp