Di cảo "Anh hùng còn chi" của người náo động văn chương Nguyễn Huy Thiệp

Tháng 11, Nhã Nam ra mắt tập di cảo Anh hùng còn chi của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp.

Đây là thành quả tìm kiếm, lựa chọn và giới thiệu những bài thơ chưa từng được công bố của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Một số truyện ngắn đã xuất bản nhưng vì lẽ nào đó bị lãng quên, các kịch bản phim, tiểu luận, những ký họa trên gốm, cùng những tấm ảnh tư liệu quý giá theo mỗi dấu mốc cuộc đời nhà văn.

Đội ngũ biên tập của Nhã Nam tạm gọi cuốn sách này là "di cảo", nhằm mục đích cung cấp cho bạn đọc một hình dung đầy đủ, tổng thể về sự nghiệp văn chương, hành trình cuộc đời Nguyễn Huy Thiệp từ những năm 1970 đến khi ông rời cõi tạm vào năm 2021. 

Về tập di cảo "Anh hùng còn chi"

Theo Nhã Nam, tên tập di cảo này được lấy từ đoạn thơ trong truyện Chảy đi sông ơi của chính nhà văn: "… Rồi sông đãi hết/ Anh hùng còn chi", được chia làm 3 phần:

Phần 1: Những bài thơ chưa công bố của tác giả; các truyện ngắn; tiểu luận, tạp văn; kịch bản phim truyện.

Phần 2: Ký họa trên gốm, gồm có: Các ký họa chân dung người thân, bạn bè, văn nghệ sĩ và tự họa; Các ký họa về tác giả, tác phẩm và sự kiện văn chương.

Phần 3: Tư liệu ảnh về nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, bao gồm một số ảnh chụp qua các mốc cuộc đời của ông, ảnh chụp bản thảo và bài đăng trên báo được gia đình, bạn bè lưu giữ.

Về các tác phẩm (thơ, truyện ngắn, tiểu luận, tạp văn, kịch bản phim)

Nguyễn Huy Thiệp sớm làm thơ và tập thơ đầu tiên trong cuốn sách này, Những vần thơ chua xót, nhà văn đã hoàn thành lúc 27 tuổi. Dù tập thơ chỉ như lối ghi nhật ký, thỏa cảm xúc và suy tư của một giáo viên tỉnh lẻ, nhưng độc giả vẫn thấy chất giọng, cái nhìn khá riêng.

Tập thơ thứ hai được chọn lựa từ những vần thơ ông viết sau khi lâm bệnh nặng để giãi bày cảm xúc, tâm trạng và giữ cho đầu óc tỉnh táo.

Trong ba truyện ngắn được chọn lựa đưa vào tập sách, có Cô My và Vết trượt là hai tác phẩm được sáng tác cùng thời gian với Tướng về hưu và Những bài hát. 

Cuốn sách cũng giới thiệu hai kịch bản phim do chính ông viết là Tướng về hưu (hoàn thành và được đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi sử dụng làm thành phim cùng tên năm 1988) và Không còn vua viết xong năm 2002.

Những bài tiểu luận, tạp văn phần lớn lần đầu được in của Nguyễn Huy Thiệp sẽ giúp bạn đọc hiểu thêm những suy tư trăn trở của nhà văn về cuộc sống và văn chương.  

Trong tiểu luận Văn học và cuộc sống, tác giả đặt ra câu hỏi, rằng văn chương có sức mạnh không?

Theo ông, "văn học là cuộc sống", mà cuộc sống thì "chỉ nên tìm hiểu, nghiên cứu chứ đừng giải thích nó". Tài năng văn học phải nằm ở việc thể hiện "chính xác cuộc sống" với điều kiện là "thể hiện chính xác ngôn từ".

Về các ký họa trên gốm

Khi được công chúng trao danh hiệu nhà văn, Nguyễn Huy Thiệp thừa hiểu nó "vừa hữu ích lại vừa phù phiếm". Trong khi văn đàn vẫn mơ mộng, đòi hỏi tác phẩm đỉnh cao thì người ta lại thấy Nguyễn Huy Thiệp viết kịch bản phim và tiểu thuyết "ba xu".

Khi công chúng tưởng như ông đã cạn sức viết thì ông vẫn ngồi ký họa gốm hàng ngày.

Thời trẻ, Nguyễn Huy Thiệp thích vẽ và đã từng theo học vẽ và minh họa báo, nhưng ông vẽ nhiều và thường xuyên nhất là ký họa trên gốm.

Trong các bức ký họa gốm ở phần hai cuốn sách này, bạn đọc sẽ thấy rất nhiều hình ảnh gia đình, văn nhân, bạn hữu thân sơ và những cá tính văn chương lớn mà nhà văn yêu thích như: Pushkin, Bùi Giáng, Trịnh Công Sơn, Tô Hoài, Lê Lựu…

Ông cũng vẽ lại bìa, nhân vật trong tác phẩm của mình nhân các dịp đặc biệt. Ông vẽ chăm chút, cẩn thận và đã vẽ hàng trăm ký họa gốm như thế.

Về các tư liệu ảnh

Phần ba của cuốn sách bao gồm những bức ảnh chụp nhà văn trong những dấu mốc quan trọng trong đời, những sự kiện văn chương ông tham dự và gặp gỡ.

Độc giả sẽ được thấy hình ảnh Nguyễn Huy Thiệp từ khi còn dạy học ở Sơn La, khai trương nhà hàng Hoa Ban, nhận giải thưởng tại Ý, tại Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam,…

Ảnh ông chụp chung với gia đình, các nhà văn, bạn hữu văn chương như Nguyễn Khải, Nguyễn Duy, Nguyễn Quang Sáng, nhạc sĩ Văn Cao, Phạm Duy… cũng xuất hiện trong tác phẩm. 

Những trang cuối của cuốn sách xuất hiện ảnh chụp một số bản thảo viết tay, đánh máy các sáng tác của nhà văn, một số bút tích, thư từ và ảnh chụp bản viết/vẽ tay một số bài thơ đã được đưa vào tập di cảo này.