Có phải Lý Tiểu Long là cha đẻ của võ tự do MMA?

Nhiều người cho rằng nước Mỹ là nơi sáng tạo ra võ tự do (MMA - Mixed Martial Arts), nhưng tờ tin tức South China Morning Post (Hong Kong) nhận định rằng võ tự do từ lâu đã là một phần quen thuộc của đời sống văn hóa đường phố Hong Kong.

South China Morning Post cho rằng có thể xem huyền thoại võ thuật Lý Tiểu Long thuộc vào thế hệ những người đầu tiên trải nghiệm và sáng tạo nên võ tự do.

Từ khi còn là một thiếu niên, Lý Tiểu Long đã thích kết hợp các môn phái võ thuật khác nhau vào phong cách của riêng mình, ông đưa võ tổng hợp vào những cuộc tỷ thí diễn ra trên đường phố Hong Kong, thời điểm đó là vài thập kỷ trước khi thành lập nên giải đấu UFC (Ultimate Fighting Championship) ở Mỹ, một giải đấu danh tiếng hàng đầu của thể loại võ thuật tổng hợp.

Từ một cảnh phim trong “Long tranh hổ đấu”…

Ngày càng có nhiều người đam mê tìm hiểu lịch sử võ thuật hứng thú với giả thiết rằng người đầu tiên sáng tạo ra võ tự do hay còn gọi là võ tổng hợp chính là Lý Tiểu Long. Trong một cảnh phim của “Enter the Dragon” (Long tranh hổ đấu - 1973), hai nhân vật của Lý Tiểu Long và Hồng Kim Bảo cùng tỷ thí so tài cao thấp tại một ngôi chùa.

Trong cảnh phim này, nhân vật của Lý Tiểu Long đã áp dụng những động tác của bộ môn võ thuật jiu-jitsu và judo nhưng theo một phong cách pha trộn, phá cách, đầy mới mẻ, khiến nhiều người cho rằng đây chính là một trong những bằng chứng cho thấy Lý Tiểu Long đã có những thử nghiệm đầu tiên về võ tự do, qua chính những cảnh thi đấu đối kháng của các nhân vật mà ông đảm nhận.

Ông Dana White, chủ tịch đương nhiệm của giải đấu võ thuật tổng hợp UFC danh tiếng tại Mỹ, cũng nhìn nhận Lý Tiểu Long là “ông tổ của MMA” vì ngôi sao phim võ thuật đã phá vỡ những rào cản giới hạn giữa các môn phái, pha trộn lại và tạo thành một phong cách võ thuật tổng hợp đầy ấn tượng.

Điều đáng tiếc là cuộc đời của huyền thoại võ thuật Lý Tiểu Long quá ngắn ngủi, ông sớm qua đời ở tuổi 32 vì phù não, ông ra đi vào ngày 20/7/1973. Sau khi Lý Tiểu Long qua đời, phong trào tập luyện thể thao đối kháng bắt đầu nở rộ trên khắp thế giới. Cho tới hôm nay, người ta vẫn đang tiếp tục thử nghiệm những phong cách võ thuật tổng hợp đa dạng.  

Thời hoàng kim của phim võ thuật

Những bộ phim võ thuật bắt đầu vươn xa ra khỏi thị trường Hong Kong vào giữa thập niên 1960. Khi bộ phim “Enter the Dragon” (Long tranh hổ đấu - 1973) được ra rạp sau khi nam chính Lý Tiểu Long đã qua đời, bộ phim thành công vang dội ngoài phòng vé, thu về doanh số 350 triệu USD từ phòng vé toàn cầu, trong khi mức đầu tư sản xuất phim chỉ 860.000 USD.

Từ đó, phim võ thuật được người xem điện ảnh ở cả phương Đông và phương Tây biết tới, yêu thích. “Enter the Dragon” cũng là bộ phim võ thuật phương Đông đầu tiên được đồng sản xuất bởi một hãng phim lớn ở Hollywood.

Đã có thời ai cũng học võ

Hồi đầu thế kỷ 20, vì những biến động thời cuộc, nhiều người từ Trung Quốc đại lục sang Hong Kong sinh sống. Trong số này, có cả những bậc thầy võ thuật, nhiều người liền tìm tới họ để học võ tự vệ do thời bấy giờ, đời sống xã hội khá hỗn loạn, nhiều tội phạm đường phố hoành hành.

Khi ấy, đã có tới hơn 400 lò võ xuất hiện ở Hong Kong trong giai đoạn thập niên 1960-1970, đây được xem là thời kỳ hoàng kim của võ học tại Hong Kong.

Lý Tiểu Long học từ những cuộc đấu võ tỷ thí trên mái nhà

Những cuộc đấu võ tỷ thí trên đường phố đã từng là một nét văn hóa đường phố của Hong Kong, khi ấy những lò võ đào tạo cho các học viên của mình những thế võ riêng đặc trưng. Học viên của các lò võ khác nhau liền thách đố nhau trong những cuộc đấu tay bo trên đường phố.

Nhà chức trách không ủng hộ những cuộc đấu này và coi đây là nguy cơ gây mất an ninh trật tự, các thanh niên học võ khi ấy liền đưa những cuộc tỷ thí lên mái nhà để tránh khỏi những rắc rối với nhà chức trách.

Khi còn ở lứa tuổi thiếu niên, Lý Tiểu Long đã thường theo dõi và tham gia vào những cuộc đấu võ như vậy, Lý Tiểu Long quan sát và âm thầm “nhặt” ra những kỹ thuật khiến mình cảm thấy ưng ý rồi kết hợp lại để tạo thành phong cách riêng của mình.  

Diệp Vấn, huyền thoại võ thuật, bậc thầy trong môn võ Vịnh Xuân đã luôn khuyến khích các học trò của mình hãy học hỏi ở bên ngoài lò võ, để tự mình mài giũa năng lực võ thuật của bản thân. Người học trò nổi tiếng nhất của Diệp Vấn chính là Lý Tiểu Long.

Lý Tiểu Long - “Ông tổ của võ tự do”

Ngày nay, các võ sĩ MMA không cần phải lo về việc một động tác hay kỹ thuật nào đó mà họ sử dụng trong thi đấu không đúng với tiêu chuẩn của một môn võ truyền thống nào đó. Giờ đây, họ có thể sử dụng bất cứ phương pháp nào để thể hiện năng lực bản thân, miễn là phương pháp ấy đưa họ tới chiến thắng nhanh nhất trong cuộc đấu.

Đây cũng chính là lý thuyết cơ bản đằng sau môn võ Jeet kune do (Triệt quyền đạo) do Lý Tiểu Long sáng lập từ hơn hai thập kỷ trước khi giải đấu UFC đầu tiên được tổ chức ở Mỹ hồi năm 1993.

Lý Tiểu Long nhấn mạnh vào việc sử dụng những kỹ thuật hiệu quả trong thực chiến, tư duy này đúng với hoạt động luyện tập đầy tính thực tế của các võ sĩ MMA hiện nay. Vì vậy, từ lâu, Lý Tiểu Long đã được nhiều người xem như “ông tổ của MMA”, trong đó có chủ tịch đương nhiệm của giải đấu võ tự do UFC nổi tiếng tại Mỹ - ông Dana White.

Sức mạnh không đến từ cơ bắp

Trong thời gian đầu luyện võ, Lý Tiểu Long tập trung vào việc gia tăng cơ bắp, nhưng huyền thoại võ thuật nhanh chóng nhận ra rằng cơ bắp lớn thực tế lại làm chậm tốc độ thi triển động tác. Lý Tiểu Long muốn tạo ra được yếu tố bất ngờ, khó đoán trong các thế võ, vì vậy, ngay lập tức, Lý Tiểu Long chuyển hướng sang phát triển nội lực, nội công và duy trì một thể hình gọn ghẽ, nhanh nhẹn.

Ban đầu, hồi giữa thập niên 1960, Lý Tiểu Long tăng cân mạnh, lúc này chàng trai trẻ hào hứng với việc luyện tập thể hình để mau chóng đạt được thân hình to lớn.

Nhưng Lý Tiểu Long phát hiện ra rằng việc sở hữu những bó cơ lớn thực tế lại gây cồng kềnh, vướng víu trong cách thi triển các động tác võ thuật, làm chậm khả năng ra đòn, Lý Tiểu Long liền chuyển hướng luyện tập và không còn theo đuổi thân hình đồ sộ nữa, lúc này, anh theo đuổi việc gây dựng nội công để phục vụ thực sự đắc lực cho những cuộc thực chiến.

Lý Tiểu Long càng lúc càng trở nên gọn gàng, săn chắc hơn, đến thập niên 1970, Lý Tiểu Long còn kết hợp việc luyện tập với chế độ ăn uống khoa học, để tạo nên một thể chất thực sự khỏe mạnh, dù không sở hữu những bó cơ ngồn ngộn.

Lúc này, thân hình Lý Tiểu Long đã trở nên nhỏ hơn trước, huyền thoại võ thuật tham gia diễn xuất trong những bộ phim võ thuật xuất sắc nhất trong sự nghiệp của mình.

Việc Lý Tiểu Long thử nghiệm những phương pháp luyện tập khác nhau, linh hoạt, uyển chuyển trong cách áp dụng những kỹ thuật đấu võ đa dạng của nhiều môn phái, đã giúp huyền thoại võ thuật tự mình phát triển nên phong cách đặc trưng riêng của bản thân.

Võ tự do hiện đại

Trong vòng một thập kỷ qua, võ tự do (MMA) đã phát triển nhanh chóng và hiện giờ là một trong những bộ môn thể thao được yêu thích nhất trên thế giới. Giải đấu UFC cũng là giải đấu võ thuật tổng hợp lớn nhất thế giới.

Lý Tiểu Long sinh thời không đặt lòng tin tuyệt đối vào riêng một môn võ nào. Huyền thoại võ thuật này đã học hỏi ở nhiều môn phái võ thuật khác nhau, phân tích rồi tổng hợp lại để tạo nên phong cách riêng của mình và đặt tên là “Jeet kune do”. Lý Tiểu Long cho tới hôm nay vẫn tiếp tục là một nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn đối với những võ sĩ MMA đương đại.

Tư duy võ thuật của Lý Tiểu Long phá vỡ những giới hạn cứng nhắc trong võ thuật và mời gọi tất cả những môn phái võ thuật trên khắp thế giới cùng bước vào cuộc chơi thú vị của võ thuật thực chiến, điều quan trọng nhất là giành chiến thắng sau cùng trong cuộc đấu.