Tăng thuế TTĐB thuốc lá: Phải xử lý nhiều hệ lụy

Mục tiêu của lần tăng này là nhằm tăng thu cho NSNN và giảm tiêu dùng thuốc lá.  Tuy nhiên, nhiều Đại biểu quốc hội, các cơ quan chức năng và cử tri băn khoăn liệu tăng thuế TTĐB có đạt được các mục tiêu đề ra trong điều kiện tình hình buôn lậu thuốc lá đang diễn ra mạnh như hiện nay.

Một số đại biểu Quốc hội cho rằng, thuế thuốc lá của nước ta hiện nay là rất thấp (41%). Đây được xem là nguyên nhân khiến Việt Nam thuộc nhóm 15 nước có tỉ lệ người hút thuốc lá nhiều nhất thế giới.

Do đó, nhiều đại biểu đồng tình với đề xuất tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá từ ngày 1/1/2016 từ 65% lên 70% và từ 1/1 /2019 sẽ tăng từ 70% lên 75%. Ông Trần Quang Chiểu (Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tài chính và ngân sách của Quốc hội cho rằng: Để đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước, số thu ngân sách sẽ được bù đắp bằng việc điều chỉnh thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng thuốc lá, rượu, bia, kinh doanh casino.

Tuy nhiên không ít đại biểu lo ngại việc tăng thuế không đạt được mục đích tăng thu ngân sách, định hướng người tiêu dùng mà sẽ khiến kích thích hoạt động buôn lậu thuốc lá phát triển mạnh mẽ hơn.

Theo Trưởng ban Kinh tế T.Ư Vương Đình Huệ: Một điếu thuốc lá có in hình đầu lâu xương chéo mà có ông còn xơi 2 gói/ngày. Nhưng đằng sau mỗi điếu thuốc là hàng trăm nghìn người trồng thuốc lá”. Ông đề nghị việc tăng thuế cần có bước đi cụ thể cho phù hợp thu ngân sách.

Đồng quan điểm này, ông Trần Du Lịch, đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh phân tích: “Việc tăng thuế phải đi kèm theo 1 đề án chống buôn lậu thuốc lá hiệu quả thì mới có tác dụng. Hiện nay, nhiều nước áp thuế TTĐB đối với thuốc lá rất cao, nhưng rất tiếc là 3 nước có biên giới với nước ta là Trung Quốc, Lào và Campuchia mức thuế này lại rất thấp. Điều này khiến cho chúng ta càng tăng thuế lại càng tạo ra vùng trũng về giá dẫn đến việc kích thích buôn lậu ra tăng mạnh hơn”

Cùng chung quan điểm, từ An Giang, địa bàn nóng bỏng về buôn lậu, đại biểu Quốc hội Mai Thị Ánh Tuyết cho biết: Thuế thuốc lá tại Campuchia là 10%, Lào 35%, còn ở nước ta thuế tiêu thụ đặc biệt 65-75%. So sánh giữa 3 mức thuế, bà đề nghị cân nhắc việc tăng thuế bởi “không khéo tăng nguồn thu không lớn nhưng hậu quả xử lý rất là nhiều”. Hơn nữa, thực tế cho thấy sau mỗi lẫn tăng thuế đối với thuốc lá cho thấy không giảm được người sử dụng.

Đây là bài toán nan giải đối với các cơ quan quản lý Nhà nước trong việc quản lý và điều chỉnh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng thuốc lá. Nếu không quản lý tốt thì vô hình chung sẽ gây tác dụng ngược đối với mặt hàng này hiện nay.

Theo đại biểu Huỳnh Thành Lập, việc điều chỉnh thuế TTĐB thuốc lá phải hướng đến lợi ích sức khỏe của người tiêu dùng, góp phần hướng dẫn và định hướng tiêu dùng chứ không chỉ vì để tăng ngân sách.

Các đại biểu Nguyễn Quốc Bình (Hà Nội), Trịnh Thế Khiết (Hà Nội), Phạm Khánh Phong Lan (TPHCM) thì cho rằng, bên cạnh việc tăng thuế suất đối với các mặt hàng thuốc lá, rượu, bia, cần tính đến biện pháp chống buôn lậu. “Thuế các mặt hàng càng cao, buôn lậu càng mạnh, triệt tiêu sản xuất trong nước. Bởi vậy, lộ trình tăng thuế cần gắn chặt với giải pháp chống buôn lậu, không khuyến khích sản xuất” - đại biểu Nguyễn Quốc Bình nhấn mạnh.

Bà Phạm Khánh Phong Lan, đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh bày tỏ quan điểm: “Logic của vấn đề này là không phải vì sợ buôn lậu gia tăng mà chúng ta không tăng thuế. Chúng ta vẫn phải tăng thuế. Nhưng tôi không đồng tình chuyện tái xuất thuốc lá lậu. Lấy gì bảo đảm là nó không quay trở về thị trường Việt Nam.Chúng ta cần phải tiêu hủy ngay hàng lậu”…

Như vậy, việc tăng thuế TTĐB không phải chỉ để thực hiện mục tiêu tăng ngân sách mà chính là biện pháp để định hướng tiêu dùng, hạn chế người dân sử dụng rượu, bia, thuốc lá. Song điều quan trọng nhất, đi đôi với tăng thuế tiêu thụ với các mặt hàng này, cần phải có biện pháp chống buôn lậu để tránh thất thu cho ngân sách Nhà nước, góp phần thực hiện hiệu quả chính sách của Chính phủ.

Bên cạnh đó, có thể thấy rõ một thực tế doanh nghiệp trong nước thực hiện nghiêm các quy định pháp luật thì bất lợi, trong khi thuốc lá lậu được hưởng lợi. NSNN giảm và mục tiêu giảm tiêu dùng thuốc lá cũng không đạt được do người dùng chuyển sang hút thuốc lá lậu. Do đó, việc tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá cần có lộ trình và mức tăng phù hợp, và gắn với các giải pháp chống buôn lậu thuốc lá hiệu quả.

Hà Thu