Đội tuyển Anh: Những chú sư tử không còn mang trái tim chuột nhắt

Đỉnh cao chiến thuật bóng đá

Bóng đá có nhiều nét tương đồng với võ học, vốn được phác họa sống động trong các tiểu thuyết của nhà văn Kim Dung.

Nếu thế giới võ hiệp có nhiều môn phái, mỗi môn phái đều có chiêu thức độc đáo đặc trưng thì lịch sử bóng đá chứng kiến sự ra đời và phát triển của nhiều trường phái, từ Catenaccio (phòng ngự đổ bê tông) của người Ý, Total-football (bóng đá tổng lực) của người Hà Lan, Tiqui-taca (kiểm soát bóng) của Tây Ban Nha hay Gegen-pressing (gây áp lực) của người Đức...

Nhưng suy cho cùng, bất luận bí kíp võ công hay hệ thống chiến thuật nào, đỉnh cao trong võ học và bóng đá đều nằm ở yếu tố con người. Một đội bóng chỉ có thể đăng quang nếu thể hiện được trình độ, đoàn kết, bản lĩnh, ý chí và khả năng ứng biến của cầu thủ và huấn luyện viên (HLV).

"Luyện võ và sử dụng chiêu thức mới chỉ là bước đầu, luyện đến trình độ ra tay không còn chiêu thức mới tiến vào trình độ tuyệt luân của kiếm pháp", tiền bối Phong Thanh Dương chỉ ra lúc truyền dạy "Độc cô cửu kiếm" cho thiếu hiệp Lệnh Hồ Xung trong bộ "Tiếu ngạo giang hồ".

Ở Ỷ thiên đồ long ký, khi Triệu Mẫn dẫn cao thủ tấn công núi Võ Đang, Trương Tam Phong dạy học trò Trương Vô Kỵ mấy chiêu thức "Thái Cực Quyền" và "Thái Cực Kiếm". Đến khi Vô Kỵ nói "quên hết rồi", Trương Tam Phong liền đáp: "Khá lắm, khá lắm. Quên nhanh như thế, con có thể mời Bát Tí Thần Kiếm chỉ giáo được rồi".

Sử chiêu hay nhớ chiêu tức là chưa hiểu hết chỗ thâm sâu, chỉ khi không còn chiêu thức hoặc quên hết chiêu thức mới thực sự ngộ ra đỉnh cao của võ học.

Khi Southgate quên hết chiêu thức

HLV Gareth Southgate từng rất nhớ chiêu thức. Dưới sự dẫn dắt của vị chiến lược gia này, đội tuyển Anh lột xác hoàn toàn. Tam sư không còn là đội bóng quy tụ những ngôi sao thiếu gắn kết với chiến thuật thô sơ. Họ trở thành đội bóng thi đấu hiện đại, biến hóa, đa dạng.

Thầy trò Southgate sử dụng hệ thống phòng ngự 3 trung vệ thịnh hành, tổ chức pressing (gây áp lực) bài bản, cầm bóng mạch lạc và tấn công sắc nét. Đội tuyển Anh đã vào tới bán kết World Cup 2018, chung kết Euro 2020 và chỉ dừng chân tại tứ kết World Cup 2022 dưới tay người Pháp.

Đến Euro 2024, Gareth Southgate quên hết. Đội tuyển Anh là đội bóng lớn nhàm chán và nhạt nhòa nhất giải đấu. Nhiều thời điểm, Tam sư như thể chẳng biết phải làm gì với trái bóng. Rời rạc, yếu kém, vô năng, kém tài... là những từ ngữ được dùng để chỉ trích vị chiến lược gia vừa trải qua 100 trận cùng đội bóng xứ sở sương mù.

Những ai từng chê bai thậm tệ Southgate, có lẽ bây giờ thật khó để khen vị chiến lược gia này. Ông vừa dẫn dắt đội tuyển Anh đánh bại Hà Lan để lần thứ hai liên tiếp lọt vào chung kết cúp châu Âu. Trước triều đại Southgate, Tam sư chưa từng vào chung kết Euro và cả lịch sử mới chỉ một lần duy nhất vào chung kết World Cup.

Từ xa xưa, vấn đề của đội tuyển Anh tại các giải đấu lớn là luôn khởi đầu hứng khởi, vượt lên dẫn trước rồi cuối cùng thất bại. Sự bạc nhược rõ nét nhất của Tam sư được thể hiện trong các loạt đá luân lưu. Tuyển Anh luôn thua mỗi khi bước lên loạt "đấu súng" cân não. Những chú sư tử chỉ mang trái tim chuột nhắt.

Từ chiến lược gia kỹ trị đến nhà thám hiểm Euro 2024

Euro năm nay của người Anh rất khác. 3 trận vòng loại trực tiếp là 3 cú lội ngược dòng, dù không thể phủ nhận người Anh may mắn rơi vào nhánh đấu dễ thở và Hà Lan là đội bóng lớn duy nhất họ phải đối đầu. Trước các đối thủ, đội tuyển Anh luôn ghi những bàn thắng quyết định vào phút cuối.

Thậm chí, pha ngả người móc bóng phút 90+5 của Bellingham vào lưới Slovakia ở vòng 1/8, cú sút chéo góc hóc hiểm phút 80 của Saka vào lưới Thụy Sĩ tại tứ kết, đều là những pha dứt điểm trúng đích đầu tiên của Tam sư trong trận đấu.

Đến trận bán kết với Hà Lan trên sân Dortmund Arena rạng sáng 11/7, bàn thắng ấn định tỷ số đến đúng lúc đồng hồ điểm phút 90. Oliver Watkins sút tung lưới Hà Lan sau cú chọc khe của Cole Palmer. Cả hai đều vào sân từ băng ghế dự bị, lần lượt thay cho Phil Foden và Harry Kane đang thi đấu ấn tượng.

Khi ngôi sao của Man City và thủ quân đội tuyển Anh bị thay ra, hẳn không ít người tỏ ra bực bội vì quyết định khó hiểu của Southgate, cho dù trước đó nhiều ý kiến chỉ trích, thậm chí đòi để Foden và Kane dự bị vì màn trình diễn nhạt nhòa. Bóng đá trở thành môn thể thao vua phần nào nhờ sự đỏng đảnh, thất thường, trớ trêu và nghịch lý như vậy.

Bóng đá chỉ có một nguyên tắc bất di bất dịch là kết quả. Lịch sử chỉ ghi danh những nhà vô địch. Tại Champions League, không ai phân tích Real Madrid sử dụng chiến thuật gì, chơi với đội hình nào, vì muốn phân tích cũng chẳng được.

Bởi vậy, họ chỉ biết lý giải đội bóng đã vô địch châu Âu tới 6 lần trong 10 năm qua sở hữu "ADN Champions League" hoặc "chân mệnh đế vương".

HLV Southgate dường như "ngộ" ra chân lý ấy. Đội tuyển Anh tại Euro 2024 không thi đấu mạch lạc, ấn tượng như Tây Ban Nha, đối thủ trong trận chung kết. Đội bóng này biến hành trình vào chung kết thành chuyến thám hiểm chông gai, khôn lường và vượt qua nhờ sự đoàn kết, bản lĩnh và ứng biến linh hoạt.

Sự kiên định được Southgate và các học trò thể hiện từ trước khi giải đấu khởi tranh. Nhà cầm quân này loại một loạt công thần như Raheem Sterling, Marcus Rashford hay Jordan Henderson, Harry Maguire không tiếc nuối.

Suốt hành trình đến chung kết, các cầu thủ cũng không hề thể hiện chút bất mãn nào với HLV. Họ ủng hộ tuyệt đối ông thầy người Anh qua các phát biểu và ứng xử.

Bản lĩnh của Tam sư càng được thể hiện rõ qua 3 chiến thắng ngược dòng hay những cú đá trên chấm 11m. Cái cách Ivan Toney nhìn chằm chằm vào thủ thành Thụy Sĩ trước khi dứt điểm trong loạt luân lưu mới thật lạ lẫm, độc đáo và "đường phố".

Cầu thủ Anh trước đây không dám "ngạo nghễ" như thế. Ngay cả Wayne Rooney cá tính như vậy cũng chỉ dám ước đủ can đảm đá luân lưu kiểu "là vàng rơi" như Pirlo đủ để thấy tuyển Anh yếu bóng vía ra sao.

"Đường phố" cũng chính là từ khóa mà Southgate đã nhắc đến. "Mọi chuyện không phải lúc nào cũng suôn sẻ, nhưng nhìn chung chúng tôi đã thể hiện được sự kiên cường như những nhà vô địch Euro gần đây như Italy, Pháp, Tây Ban Nha.

Trên sân cỏ đâu chỉ có bóng đá, còn cần rất nhiều phẩm chất khác để thành công. Và chúng tôi đang thể hiện được một chút "đường phố", điều trước đây đội tuyển Anh không hề có", ông nói.

Ngoài ra, khả năng ứng biến nằm ở cái cách Southgate tung Watkins và Palmer vào sân thay Kane và Foden. Tất nhiên Southgate không lên kế hoạch cho những kịch bản thót tim như thế, nhưng ông đã chuyển từ một nhà kỹ trị tay luôn cầm giấy tờ trở thành nhà thám hiểm liều lĩnh. Tương tự là các học trò. Những chú sư tử đã mang trái tim sư tử.