Ukraine phản công bằng UAV, Nga bỏ thụ động phòng thủ

Cuộc phản công của Ukraine đã hoàn toàn chấm dứt

Bước sang tháng 11/2023, chiến dịch phản công của Kiev rơi vào thế bế tắc và coi như đã hoàn toàn chấm dứt khi lực lượng Nga chủ động mở cuộc tấn công ở Kupyansk, Bakhmut, Avdiivka và đã giành thắng lợi mang tính chiến thuật sau khi kiểm soát hoàn toàn thành phố Marinka hôm 25/12.

Cuối tháng 12/2023, báo cáo của Bộ Quốc phòng Anh cho biết, Kiev đã huy động nỗ lực trong những tuần gần đây để cải thiện các công sự trên chiến trường khi lực lượng của nước này quay trở lại thế trận phòng thủ dọc phần lớn chiến tuyến.

Quyết định này tuân theo mệnh lệnh đặc biệt của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào cuối tháng 11 nhằm đẩy nhanh việc củng cố phòng thủ các hướng quan trọng. Ở biên giới với Belarus, quân đội Ukraine củng cố các vị trí bằng răng rồng, dây thép gai và hào chống tăng.

Tình báo Anh cho biết, tình hình ở mặt trận vẫn ổn định khi "Nga tiếp tục các phương án tấn công cục bộ ở một số khu vực, nhưng các cuộc tấn công riêng lẻ hiếm khi vượt quá quy mô cấp trung đội".

Bộ Quốc phòng Anh nhận định: "Một bước đột phá lớn của Nga khó có thể xảy ra và nhìn chung, mặt trận có đặc điểm chung là bế tắc".

Trước đó, người đứng đầu lực lượng vũ trang Ukraine Valery Zaluzhny đã bày tỏ sự bi quan trong một cuộc phỏng vấn gần đây với giới truyền thông. Ông chỉ ra một thực tế không thể bỏ qua, đó là công nghệ mới có thể mang lại lợi thế quyết định cho quân đội Ukraine, nếu không Kiev sẽ không thể tạo được đột phá mới trong cuộc đương đầu với Nga.

Tướng Zaluzhny tiết lộ một số vấn đề cốt lõi, đồng ý rằng UAV đóng vai trò quan trọng trên chiến trường, nhưng lực lượng Kiev đã mắc sai lầm lớn khi xây dựng kế hoạch phản công như "được dạy" trong sách giáo khoa và mô hình dự đoán của NATO.

Đây là một ví dụ về sự "tin tưởng thái quá" của giới lãnh đạo cấp cao Ukraine vào các kế hoạch chiến đấu được lập ra trên máy tính của các chuyên gia NATO để rồi cuối cùng đã dẫn đến thất bại.

Tuy nhiên, điều nghiêm trọng hơn, theo tướng Zaluzhny tiết lộ, đó là việc Tổng thống Zelensky đang gặp rắc rối, vì một số tướng lĩnh không sẵn sàng tiến công mà chỉ muốn phòng ngự, củng cố lực lượng, đợi thời cơ. Điều này cho thấy quân đội Ukraine không còn tinh thần chiến đấu tiến công và tình thế vô cùng cấp bách.

Tướng Zaluzhny cũng phân tích sâu về bản chất của cuộc khủng hoảng Ukraine, tin rằng do sử dụng nhiều UAV, nên cả Nga và Ukraine đều có khả năng nhận thức toàn cảnh tình huống trên chiến trường trong thời gian thực, đồng nghĩa với việc khó có thể tập trung lực lượng một cách bí mật.

Ông từng có những dự đoán lạc quan về việc quân đội Ukraine giành lại bán đảo Crimea trong mùa hè 2023. Tuy nhiên, thực tế là cuộc phản công đã chấm dứt.

Qua phát biểu của tướng Zaluzhny có thể thấy Ukraine đang ở trong tình thế rất khó khăn. Vậy công nghệ mới nào có thể phá vỡ sự bế tắc này? Làm thế nào để khôi phục tinh thần, xây dựng chiến lược hiệu quả và đảo ngược tình thế bế tắc hiện tại của Ukraine.

Ukraine đổi chiến thuật, phản công bằng UAV

Như chỉ huy Zaluzhny nhấn mạnh, quân đội Ukraine vẫn đang tập trung vào việc sử dụng UAV. Một tướng cấp cao của Ukraine tiết lộ rằng, họ chuẩn bị tiến hành một cuộc tấn công quy mô lớn bằng UAV vào Nga trong mùa đông.

Chuẩn tướng Sergei Baranov, người chỉ huy hoạt động của lực lượng UAV quân đội, Ukraine cho biết Kiev đã chuyển mục tiêu trọng tâm sang các căn cứ quân sự và cơ sở hạ tầng của Nga, rõ ràng Crimea và các khu vực biên giới với Nga đang phải đối mặt với cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine. Bên cạnh đó, Ukraine được cho là cũng không ngần ngại tấn công vào những mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga, cách biên giới hàng trăm, thậm chí cả nghìn km.

Nhìn lại các cuộc tấn công bằng UAV trước đây do quân đội Ukraine phát động vào các cơ sở quân sự và căn cứ hải quân quan trọng của Nga, Kiev cảnh báo, đây mới chỉ là khởi đầu.

Là một phần của chiến dịch phản công, quân đội Ukraine đã sử dụng các làn sóng UAV tấn công tới miền Tây nước Nga, bán đảo Crimea. Thậm chí  nhiều chiến hạm Nga cũng bị tàu không người lái tự sát của hải quân Ukraine tiến công gây thiệt hại nặng, buộc Hạm đội Biển Đen phải sơ tán, di chuyển lực lượng xa hơn về phía Đông.

Cuộc tấn công của quân đội Ukraine rất ác liệt và các căn cứ không quân trong nội địa Nga cũng không "miễn trừ". Một máy bay ném bom siêu âm tầm xa Tu-22M của Nga đã bị UAV của Ukraine làm hư hại.

Nhìn từ góc độ này, Ukraine không chỉ tiến hành các cuộc tấn công bằng UAV khi cuộc chiến đang trong giai đoạn khốc liệt, mà còn có xu hướng lợi dụng mùa đông để tấn công nước Nga.

Tuy nhiên, Chuẩn tướng Baranov cũng nhấn mạnh, quân đội Nga sẽ không để yên và sẽ tiến hành nhiều đợt phản công. Điều này phù hợp với nhận định chung rằng  Nga đã tích cực dự trữ tên lửa và UAV tự sát tầm xa trong những tuần gần đây, chuẩn bị tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng và cơ sở công nghiệp quốc phòng của Ukraine khi mùa đông đến.

Nga bẻ gẫy các cuộc tấn công UAV của Ukraine

Trên thực tế, Ukraine chắc chắn đã cố tình phóng đại tác dụng tấn công bằng UAV của họ. Vào một buổi sáng gần đây, 17 chiếc UAV của Ukraine đã xuất hiện trên vùng biển Biển Đen và Crimea.

Tuy nhiên, cuộc tấn công nhằm gây hỗn loạn này nhanh chóng bị bẻ gẫy do việc đánh chặn "có trật tự và quyết đoán" của Nga.

Đánh giá từ việc 9 chiếc UAV bị hệ thống phòng không tiêu diệt và 8 chiếc khác bị hệ thống tác chiến điện tử đánh chặn, có thể thấy mạng lưới phòng không được triển khai chặt chẽ và các hệ thống tác chiến điện tử tiên tiến của Nga, đã chứng tỏ hiệu suất chiến đấu hiệu quả.

Tất nhiên, không có gì là tuyệt đối, tên lửa và UAV Ukraine vẫn có lần xuyên thủng lá chắn để tập kích thành công, gây một số thiệt hại cho lực lượng Moscow. Điển hình như trận tập kích hôm 31/1 của Ukraine đã đánh trúng sân bay Belbeck gần thành phố Sevastopol ở Crimea, nơi có lực lượng phòng không rất mạnh.

Dù vậy, khả năng đánh giá và xóa sổ nhiều mục tiêu trên không của quân đội Nga trong thời gian ngắn, là phép thử về độ tin cậy trong nhận dạng thiết bị phòng không. Cùng với đó là phạm vi bao phủ hỏa lực cũng như độ chính xác của việc ra quyết định.

Quân đội Nga đã sử dụng công nghệ gây nhiễu phức tạp, để gây nhầm lẫn cho hệ thống định vị trên UAV của Ukraine; khiến nó mất phương hướng, thậm chí bị rơi.

Đây không chỉ là những trận chiến mang tính vật lý đơn thuần mà còn là một trang mới trong chương chiến tranh thông tin. Nga đã thể hiện khả năng phòng thủ toàn diện và hiệu quả, kịp thời ngăn chặn tương đối hiệu quả mối đe dọa từ các cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine, giảm thiệt hại đến mức thấp nhất.

Hoạt động phòng thủ này không phải là khoảnh khắc sáng giá nhất của quân đội Nga; cách đây không lâu, quân đội Nga cũng ngăn chặn thành công một cuộc tấn công khác bằng UAV của Ukraine. Trong vòng chưa đầy nửa ngày, quân đội Nga đã chặn được 20 chiếc UAV đang cố gắng tấn công vào bán đảo Crimea.

14 chiếc UAV của Ukraine đã bị hỏa lực phòng không Nga bắn hạ trực tiếp, 6 chiếc còn lại bị vô hiệu hóa do sự can thiệp của hệ thống tác chiến điện tử. Các hệ thống phòng không và thiết bị gây nhiễu điện tử có công nghệ tiên tiến của Nga đã cho thấy kết quả đáng chú ý.

Tiến xa hơn, quân đội Nga đã chặn 25 UAV của Ukraine trong một chiến dịch. Trên thực tế, Crimea đã chuẩn bị sẵn sàng cho các cuộc tấn công bằng UAV.

Ông Kryuchkov, cố vấn của lãnh đạo khu vực Crimea do Nga bổ nhiệm từng nói rằng, Crimea đã kích hoạt hệ thống phòng không và người dân nên giữ bình tĩnh và tin tưởng vào những nguồn thông tin đáng tin cậy.

Những trận phòng thủ thành công của Nga đã chứng tỏ sức mạnh quân sự và khả năng tác chiến điện tử mạnh mẽ, đồng thời cũng đánh dấu sự thất bại của các cuộc tấn công như vậy ở Ukraine.

Rắc rối của Ukraine sắp bắt đầu?

Nga từ lâu đã nhấn mạnh điểm này, trong cuộc họp báo gần đây của Bộ Quốc phòng Nga, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu đã đưa ra tuyên bố gây sốc khi nói, dựa trên kinh nghiệm trong các hoạt động quân sự đặc biệt, ông tin chắc rằng, với hệ thống phòng không rất mạnh, Nga có thể tiêu diệt toàn bộ máy bay chiến đấu F-16 của phương Tây dự kiến sẽ được cung cấp cho Ukraine chỉ sau 20 ngày xuất hiện.

Trong tháng qua, các lực lượng phòng không của Nga đã giành được những thành tích ấn tượng khi bắn hạ tới 37 máy bay của Ukraine, con số này gần gấp đôi số lượng tiêm kích F-16 mà phương Tây hứa cung cấp cho Ukraine.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Quốc phòng Nga cho biết, "trong tình trạng hiện nay, hệ thống phòng không của chúng tôi sẽ mất khoảng 20 ngày để bắn hạ tất cả máy bay chiến đấu F-16 mà Ukraine có thể nhận được trong tương lai".

Bộ trưởng Shoigu dường như không nói những lời to tát, bởi trong cùng khoảng thời gian đó, hệ thống phòng không Nga cũng đã phá hủy hơn 1.400 vũ khí được quân đội Ukraine sử dụng để không kích, trong đó có 6 tên lửa chiến thuật ATACMS do Mỹ sản xuất. Điều này đủ để chứng kiến sức mạnh của hệ thống phòng không Nga.

Nhìn chung, tình thế tiến thoái lưỡng nan mà quân đội Ukraine phải đối mặt hiện nay là rất rõ ràng, ngay cả khi Ukraine nhất quyết tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn bằng UAV chống lại Nga, thành tích phòng không thực sự của quân đội Nga đã liên tục "dội nước lạnh" vào những lãnh đạo cứng rắn của Ukraine.

Có thể đoán trước được rằng, quân đội Nga sau này sẽ không tiếp tục phòng thủ bị động, rất có thể sẽ chiếm thế chủ động ngay lập tức. Lúc này, rắc rối của Ukraine mới bắt đầu.