Những yếu tố ảnh hưởng tới thời điểm công bố kết quả bầu cử Mỹ

Ngày 5/11, cử tri Mỹ đi bỏ phiếu để bầu ra tổng thống thứ 47, người sẽ kế nhiệm Tổng thống Joe Biden. Ngoài ra, toàn bộ Hạ viện, một số ghế Thượng viện và một số ghế thống đốc bang cũng sẽ được bầu lại.

Các lá phiếu bầu tổng thống Mỹ năm 2024 dự báo sẽ được kiểm đếm nhanh hơn năm 2020. Dù vậy, theo Politico, cử tri Mỹ vẫn sẽ phải chờ nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày, để biết được ai sẽ là chủ Nhà Trắng trong 4 năm tới.

Giới chức bầu cử Mỹ đã nỗ lực tối ưu hóa quy trình để có được kết quả sớm nhất nhưng không thể quyết định yếu tố quan trọng nhất: Chênh lệch giữa 2 ứng viên ở các bang chiến trường.

"Kết quả có thể đến sớm hơn nhưng chúng ta cũng cần kiên nhẫn", ông Barb Byrum, quan chức phụ trách bầu cử tại quận Ingham, bang Michigan, nói. "Sẽ mất thời gian để có thể đảm bảo rằng chúng tôi tuân thủ các thủ tục và quy trình an ninh".

Yếu tố quy trình

Cuộc bầu cử năm 2020 diễn ra ngay giữa đại dịch Covid-19. Hệ quả là lần đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ, đa số cử tri đã bỏ phiếu từ trước ngày bầu cử - bao gồm cả trực tiếp đến các điểm bỏ phiếu lẫn gửi phiếu bầu qua thư. Trong đó, riêng tỷ lệ bỏ phiếu qua thư là 43% - tăng mạnh so với tỷ lệ gần 26% trong bầu cử giữa kỳ năm 2018.

Thực tế này đã khiến người Mỹ phải chờ kết quả lâu hơn do kiểm phiếu bầu qua thư tốn tương đối nhiều thời gian và công sức. Từng lá phiếu bầu sẽ cần được chứng thực, bỏ khỏi bì thư và đưa vào máy đếm phiếu. Quy trình như vậy được lặp lại hàng triệu lần.

Tuy nhiên, khi đại dịch chấm dứt, nhiều người quay lại bỏ phiếu trực tiếp. Năm 2022, tỷ lệ bỏ phiếu qua thư giảm xuống 32%. Tới năm nay, số lượng cử tri yêu cầu phiếu bầu qua thư tại một số bang chiến địa có chiều hướng giảm.

"Hồi năm 2020, đại đa số phiếu được kiểm trước hoặc trong chiều thứ Năm (bầu cử Mỹ thường diễn ra vào thứ Ba đầu tiên của tháng 11). Tôi đoán (năm nay) đa số phiếu sẽ được kiểm trước hoặc trong tối thứ Tư", bà Kathy Boockvar, cựu quốc vụ khanh bang Pennsylvania, nhận định.

Cùng với đó, sau năm 2020, giới chức bầu cử Mỹ cũng đã chỉnh lý quy trình để tối ưu hóa quá trình kiểm phiếu, giúp kết quả được công bố sớm hơn.

Bốn năm trước, một số bang chiến địa như Michigan, Wisconsin và Pennsylvania không cho phép nhân viên kiểm phiếu làm các thủ tục tốn nhiều thời gian - như bỏ phiếu khỏi bao bì - trước ngày bầu cử. Năm nay, Michigan đã thay đổi chính sách, tuy nhiên Wisconsin và Pennsylvania vẫn yêu cầu các quan chức bầu cử chờ đợi.

Một số bang ưu tiên tốc độ, trong khi một số bang khác mong muốn cẩn trọng để không bỏ sót bất cứ lá phiếu nào của cử tri. Hồi năm 2020, Florida công bố kết quả hơn 99% lá phiếu chỉ trong vài giờ sau khi hòm phiếu đóng cửa. Ngược lại, trong đêm bầu cử, California mới chỉ kiểm được hơn 2/3 số phiếu. Phải đến một tháng sau, quá trình kiểm phiếu mới hoàn tất.

"Ưu tiên của chúng tôi là giúp các cử tri đã đăng ký có thể tham gia tối đa", Hạ nghị sĩ California Marc Berman nói với ABC10. "Điều này cũng có nghĩa mọi thứ sẽ diễn ra chậm hơn".

Một số nguyên nhân khác cũng có thể làm chậm quá trình kiểm phiếu. Ví dụ, bang Arizona cho phép cử tri gửi phiếu bầu qua thư ngay trong ngày bầu cử, khiến đơn vị kiểm phiếu không thể nhận được phiếu bầu ngay tức khắc.

Nhiều bang đang nỗ lực để có thể tăng tốc độ kiểm phiếu. Kết quả thường phải được di chuyển nhanh từ các điểm bỏ phiếu tới các trung tâm tập hợp kết quả bầu cử, trước khi được công bố chính thức.

"Chúng tôi để cảnh sát hộ tống thẻ nhớ để chúng có thể di chuyển nhanh hơn", bà Nadine Williams, lãnh đạo cơ quan bầu cử tại quận Fulton, bang Georgia, nói. "Tôi nghĩ cử tri muốn thấy kết quả sớm hơn so với các năm trước".

Ẩn số khó kiểm soát

Dù vậy, yếu tố then chốt quyết định thời gian kết quả bầu cử được công bố là chênh lệch phiếu bầu giữa các ứng viên. Khoảng cách càng sát sao, kết quả càng chậm được công bố bởi sự thận trọng.

Các quan chức bầu cử Mỹ đã nhiều lần khẳng định kết quả chính thức chưa bao giờ được công bố trong ngày bầu cử. Nhiều lá phiếu vẫn được kiểm đếm sau ngày bầu cử - ví dụ, của các cử tri là binh sĩ đóng quân hoặc công dân sinh sống ở nước ngoài - có thể chỉ đến nơi sau đó.

Tuy vậy, một số hãng truyền thông lớn sẽ tuyên bố ứng viên thắng cuộc dựa trên số phiếu được kiểm, chênh lệch giữa các ứng viên, kết quả thăm dò dư luận sau bỏ phiếu và các xu hướng lịch sử.

Các hãng truyền thông đều muốn nhanh chóng công bố kết quả. Tuy vậy, điều họ quan tâm hơn là sự chính xác.

"Chúng tôi sẽ không đưa ra kết quả cho đến khi chắc chắn đã có người chiến thắng", ông David Scott, lãnh đạo bộ phận đánh giá kết quả bầu cử của AP, nói với NPR. "Kể cả khi chúng tôi phải chờ đến khi mọi lá phiếu được kiểm, chúng tôi vẫn chờ".

Cuộc bầu cử Mỹ năm nay được dự đoán sẽ có kết quả rất sít sao và sẽ buộc các hãng truyền thông chờ đợi lâu hơn.

Hồi năm 2020, hãng tin AP chỉ có thể tuyên bố ông Biden thắng ở Pennsylvania 4 ngày sau bầu cử. Hai năm sau đó, AP công bố chiến thắng của Thống đốc Josh Shapiro chỉ sau vài giờ, khi đồng hồ vừa chỉ sang ngày mới. Nguyên nhân khác biệt là ông Biden chỉ đánh bại đối phương với một điểm phần trăm chênh lệch, còn ông Shapiro thắng gần 15 điểm phần trăm.