Thực hư hiệu quả thần kỳ của “thanh lọc" cơ thể?

Hướng dẫn “thanh lọc” tràn lan trên mạng

Những hình ảnh “người thực việc thực” khi thực hiện phương pháp giảm cân này nhận được sự quan tâm của nhiều người. Như với trường hợp của nhà thơ Trần Đăng Khoa, trên trang cá nhân của mình ông chia sẻ chi tiết quá trình thực hiện thanh lọc cơ thể và đã giảm 10kg và 34cm vòng bụng trong 12 ngày.

Theo đó, nhà thơ đã thực hiện thanh lọc cơ thể trong vòng 12 ngày bằng nước mía nguyên chất với nước ớt ngọt mà không ăn thêm bất cứ một thực phẩm hay nước uống gì. Cũng có người thực hiện thanh lọc bằng nước chanh tươi pha với nước lọc và chỉ uống nước chanh tươi trong vòng 12 ngày.  

Các hướng dẫn “thanh lọc” được chia sẻ rất chi tiết: Buổi sáng, uống hết một lít nước muối loãng (pha khoảng 2 thìa cà phê muối với nước lọc). Sau khoảng 10  - 15 phút uống hết lít nước này, cơ thể sẽ có nhu cầu tháo thụt. Khi cơ thể đào thải hết nước muối loãng thì pha nước mía và nước ớt ngọt theo tỷ lệ 1:1, đồng thời vắt thêm một quả chanh tươi để uống. Mỗi người có lượng uống khác nhau nhưng nên uống bất cứ lúc nào khi thấy đói, không nên chờ tới bữa mới dùng nước mía, như vậy rất dễ dẫn đến tình trạng tụt đường huyết nguy hiểm. Cả ngày người thanh lọc chỉ được dùng loại nước này mà không được ăn, uống bất cứ một thực phẩm nào khác.

Theo đó, cách thanh lọc này giúp cơ thể đào thải ra các chất có hại cho cơ thể, ngoài ra còn giúp chữa các bệnh về khớp, đào thải mỡ vùng bụng – cánh tay và đùi rất hiệu quả nên đây cũng là cách giảm cân rất tốt.

Thực tế, rất nhiều chia sẻ thành công của cách thanh lọc này trên mạng xã hội như trường hợp của nhà thơ Trần Đăng Khoa. Nhưng cũng đã có trường hợp nữ sinh 18 tuổi được gia đình đưa đến BV Thanh Nhàn trong tình trạng mạch không, huyết áp không do suốt 10 ngày chỉ uống nước cầm hơi nhằm “thanh lọc” giảm béo.

Sự thực của “thanh lọc”!

Cleansing hay Detox: là chế độ nhịn ăn và chỉ dùng một số loại nước hoa quả. Thường được áp dụng nhất là chế độ nhịn ăn và uống nước pha muối với 8-12 quả chanh mỗi ngày và với ớt bột hay hạt tiêu. Một số người lại dùng nước mía với ớt, cà phê.

Mặc dù được gọi là chế độ thanh lọc cơ thể, nhưng các nhà khoa học không tìm thấy chất độc cụ thể nào được thanh lọc mà lại thấy nhiều chất chuyển hóa độc được sản sinh trong chế độ ăn kiêng này.

Do nhịn ăn hoàn toàn cơ thể  bị thiếu năng lượng nên giảm chuyển hóa vì thế từ ngày thứ 3 trở đi người ăn kiêng sẽ không còn thấy đói. Tuy vậy cơ thể phải tiêu hủy các mô dự trữ  như mô mỡ, mô cơ và phải sử dụng các sản phẩm chuyển hóa độc hơn như ketonic để sinh năng lượng. 

Não thiếu năng lượng, giảm chuyển hóa nên người ta thấy suy nghĩ chậm lại, người ăn kiêng tự cảm thấy thanh thản. Và theo phản ứng bản năng sinh tồn của cơ thể phải tìm kiếm nguồn thức ăn khi thiếu năng lượng nên một số giác quan bị huy động tối đa: Mắt tinh hơn, tai thính hơn, vv...  vì thế nhiều người lầm tưởng cơ thể được thanh lọc khỏe khoắn hơn.

Quá trình nhịn ăn nếu kéo quá dài, cơ thể khi hết nguồn dự trữ phải tiêu hủy các mô quan trọng để sinh năng lượng như mô cơ, thậm chí cả cơ tim và não thì người ta có thể tử vong. Ngoài ra chế độ này có thể gây thiếu hụt vitamin, rối loạn nước điện giải trầm trọng hoặc gây suy giảm chức năng nhiều cơ quan.

Thông thường trong điều kiện nghỉ ngơi, cơ thể con người vẫn cần khoảng 30 kcal/kg/24h. Trong đó não tiêu thụ khoảng 18% tổng nhu cầu năng lượng của cơ thể. Nhịn ăn kéo dài rất nguy hiểm, dù tử vong do thiếu năng lượng xảy ra chậm hơn so với tử vong do thiếu nước và điện giải. Tuy nhiên trong một số tình huống có thể tử vong rất sớm nếu tốc độ chuyển hóa của gan thấp, tốc độ tạo glucose không theo kịp với tốc độ sử dụng của của cơ thể, gây cơn hạ đường huyết cấp dẫn đến tử vong. Tình trạng này có thể đồng thời với tình trạng tăng ceton máu do hậu quả của sự giáng hóa lipid. Tử vong sớm còn có thể xảy ra do rối loạn điện giải nếu chế độ ăn kiêng bao hàm cả không bổ xung điện giải.

Ngoài vấn đề tử vong do kiệt năng lượng, tình trạng nhịn đói kéo dài dẫn đến thiểu sản niêm mạc ruột và ngừng tiết enzyme trypsin tại tụy và ruột non. Khi người bệnh được cho ăn lại thì không tiêu hóa được protein làm tăng sinh vi khuẩn C.welchi type C tại ruột, các độc tố do khuẩn này tiết ra này không bị trypsin phân hủy sẽ gây viêm ruột hoại tử. Lịch sử đã ghi nhận rất nhiều nạn nhân sống sót qua trận đói kéo dài nhưng ngay sau khi được ăn lại bữa đầu tiên thì chướng bụng, đi ngoài ra máu rồi tử vong nhanh chóng (hội chứng Pigbel).

Theo nghiên cứu của Hiệp hội Bác sĩ Tâm thần Hoa kỳ, hơn 2/3 số người thực hiện giảm cân bằng phương pháp này đều tăng cân trở lại như cũ hoặc tăng hơn trong vòng 2 tháng.

Cho đến nay, Tại Mỹ đã thống kê được hơn 60 trường hợp tử vong khi thực hiện giảm cân bằng chế độ thanh lọc cơ thể. Nhiều nước khác cũng đã ghi nhận những ca tử vong khi dùng biện pháp này. Mới đây, tháng 7 năm 2014 tại Việt nam cũng có trường hợp nữ sinh 18 tuổi tử vong vì nhịn ăn thanh lọc cơ thể. 

Tuy gây chết người nhưng đa số những trường hợp này tự mình thực hiện giảm cân nên hầu hết pháp luật không không xử lý được. Chỉ có duy nhất năm 2008 ở Anh, tòa án đã buộc một “chuyên gia dinh dưỡng” đền 800 ngàn bảng Anh vì đã chỉ định chế độ Detox gây tổn thương não vĩnh viễn cho bà Dawn Page, 52 tuổi.

Ths.BS Nguyễn Trung Cấp 

(Trưởng khoa Cấp cứu - BV Bệnh Nhiệt đới Trung ương)