Những chú ý khi dùng thuốc đặt âm đạo

Các loại thuốc đặt:

- Loại chứa hormon estrogen: Estrogen làm niêm mạc âm đạo phát triển, có độ dày độ mềm mại cần thiết, tiết ra dịch âm đạo, giao hợp sẽ có hứng thú, không đau.

Estrogen tạo ra lượng glycogen dồi dào, làm cho vi khuẩn lactobacillus phát triển, tiết ra acid lactic giữ cho môi trường âm đạo có tính acid. Trong môi trường ấy, vi khuẩn có lợi phát triển, vi khuẩn có hại bị hạn chế.

Phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh, lượng estrogen giảm sút, gây trở ngại cho sinh hoạt tình dục, làm cho các tác nhân gây bệnh dễ thâm nhập phát triển. Thuốc đặt chứa hormon estrogen nhằm chống lại các biểu hiện khó chịu nói trên.

- Loại chứa nhiều kháng sinh (thuốc đặt đa năng): Viêm âm đạo có khi do nhiều loại vi khuẩn gây ra và không có biểu hiện đặc trưng gọi là viêm âm đạo không điển hình. Lúc này dùng viên thuốc đa năng khá tiện lợi vì chỉ một mũi tên mà bắn được nhiều đích. Tuy nhiên, ngày nay nhiều thầy thuốc khuyên không nên lạm dụng loại này.

- Loại chứa một kháng sinh: Dùng để trị một tác nhân gây bệnh nhất định, thí dụ: Thuốc trứng metronidazol 500mg trị trùng roi, viên đặt clotrimazol trị nấm candida. Thuốc đặt âm đạo có yêu cầu là hoạt chất phải tan ra được, có tác dụng tại chỗ, giữ được môi trường âm đạo trong khoảng pH=3,5 - 4,5, không gây kích ứng âm đạo.

Dùng thuốc thế nào cho an toàn hiệu quả?

- Viêm âm đạo thường do một tác nhân chính gây ra, có triệu chứng điển hình, có thể tự nhận biết hoặc khám lâm sàng. Nên làm thêm xét nghiệm dịch tiết âm đạo, soi tươi xác định sự có mặt tác nhân đó.

 Những xét nghiệm này dễ, ít tốn kém, hầu hết cơ sở y tế từ tuyến huyện trở lên đều làm được. Khi đã khám lâm sàng, xét nghiệm thì việc dùng thuốc là đúng. Chỉ khi nào thật quá cần mới dùng đến các kỹ thuật xét nghiệm khó, đắt tiền, ở tuyến cao.

- Cần dùng đủ liều, trong khoảng 7 - 10 ngày, không nên quá 14 ngày. Khi đã dùng đúng mà không đáp ứng thì có thể thay thuốc. Không nên dùng kéo dài, dễ sinh kháng thuốc. Một trường hợp sinh kháng thuốc khác là dùng liều quá thấp, hoặc dùng không đều đặn lại dài ngày.

- Khi bệnh nặng, dùng thuốc đặt không hiệu quả thì có thể kết hợp thêm thuốc uống. Ví dụ: Bị viêm âm đạo do candida khởi đầu dùng thuốc bôi, thuốc đặt clotrimazol, khi cần mới dùng kết hợp với thuốc uống, mạnh là fluconazol.

- Viêm âm đạo có khi tái đi tái lại (do nhiễm lại từ bên ngoài, do tự nhiễm từ chính mình). Lần đầu tiên nên chọn một thuốc đặc hiệu, có tác dụng vừa phải, rẻ tiền, chỉ khi không đáp ứng mới dùng một thuốc đặc hiệu khác mạnh hơn, đắt tiền hơn.

-  Kỹ thuật đặt: Với loại viên trứng, viên nhét: Thể chất mềm. Đặt thẳng vào âm đạo, không cần thao tác gì. Với viên nén chỉ dùng để đặt âm đạo (như tergenan). Thể chất hơi cứng, khó tan. Trước tiên, cần làm ẩm bằng cách nhúng viên vào nước 20-30 giây hay đặt viên lên một miếng gạc sạch để làm ẩm. Sau đó mới đặt viên vào âm đạo.

Cách đặt: Rửa sạch tay, kẹp viên thuốc giữa hai ngón tay đưa vào âm đạo, dùng ngón tay đẩy thuốc vào bên trong. Khi đặt cần ở tư thế nửa nằm nửa ngồi, ngồi xổm hay đứng gác một chân lên ghế thấp. Người trẻ tuổi chưa từng tự đặt bao giờ nên nhờ thầy thuốc hay một người khác đã quen đặt hướng dẫn.

- Thời gian đặt: Nên đặt vào buổi tối trước khi đi ngủ, đặt xong nằm nghỉ luôn. Nếu đặt vào lúc khác thì sau khi đặt phải nằm nghỉ vài tiếng.

- Kiêng cữ: Tránh giao hợp trong thời gian dùng thuốc nhằm làm cho thuốc có hiệu quả.

- Tránh dị ứng: Một vài trường hợp thuốc gây dị ứng. Nếu nhẹ, tiếp tục liệu trình điều trị. Nếu nặng, ngừng thuốc, đổi thuốc.

- Tránh lạm dụng: Trường hợp huyết trắng sinh lý, trường hợp viêm âm đạo trẻ em không đặc hiệu (do các chất kích thích mà không do nhiễm khuẩn) thì nhất thiết không dùng thuốc đặt. Lạm dụng sẽ gây nên sự kháng thuốc, làm mất cân bằng sinh thái hệ vi sinh, gây bội nhiễm các tác nhân gây bệnh khác.

Theo DS Bùi Văn Uy

Phụ nữ Việt Nam