“Đặt lên bàn cân” Covid-19 và những đại dịch từng hoành hành trong lịch sử

Đại dịch cúm Tây Ban Nha 1918 là dịch cúm mùa chết chóc nhất tính đến thời điểm hiện tại, trong lịch sử loài người. Theo thống kê, vào thời điểm dịch hoành hành, nó đã lây nhiễm cho 1/3 dân số thế giới.

Đại dịch cúm Tây Ban Nha gây ra bởi 1 chủng virus cúm mới chủ yếu tấn công vào những người ở độ tuổi dưới 40. Cuộc chiến tranh thế giới lần thứ nhất chính là nguyên nhân chủ chốt khiến đại dịch này bùng phát mạnh, khi mà những người lính mang mầm bệnh đã phát tán chúng đi toàn cõi châu Âu. Loại virus gây nên dịch cúm Tây Ban Nha sẽ gây nhiễm trùng phổi và dẫn đến tình trạng viêm phổi ở bệnh nhân, và họ có thể chết chỉ sau vài ngày.

Khi dịch cúm Tây Ban Nha bùng phát, giới khoa học chỉ có rất ít thông tin về loại virus đã gây nên căn bệnh này. Thậm chí, mãi đến những năm 30 của thế kỷ trước, các chuyên gia mới có thể quan sát được hình thái của mầm bệnh dưới kính hiển vi. Chính vì vậy, vào thời điểm đại dịch này càn quét trên toàn thế giới, không một loại vắc-xin hay thuốc kháng virus nào được chế ra.

Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) là căn bệnh do một loại virus thuộc họ corona gây ra. Các thành viên trong họ corona gây ra nhiều loại bệnh trên động vật có vú và chim, từ viêm ruột non ở bò và lợn; viêm đường hô hấp ở gà cho đến các bệnh đường hô hấp có thể gây tử vong ở người như: Hội chứng hô hấp Trung Đông, SARS và ngay ở thời điểm hiện tại là Covid-19.

Tên "coronavirus" có nguồn gốc từ tiếng Latin: “corona”, có nghĩa là vương miện hoặc hào quang. Tên gọi này xuất phát từ hình thái đặc trưng của chúng khi được quan sát dưới kính hiển vi điện tử, với một rìa lớn, tạo thành một hình ảnh như vương miện hoàng gia. Các thành viên thuộc họ corona có dạng hình cầu với đường kính xấp xỉ 125 nm.

Dịch SARS bùng phát tại Trung Quốc sau đó lan rộng ra thế giới. Theo thống kê, tỉ lệ tử vong của dịch SARS cao hơn Covid-19 (thống kê ở thời điểm hiện tại). Tuy nhiên, vì có số ca mắc cao gấp nhiều lần nên số người tử vong do Covid-19 đã vượt SARS. Công tác truy vết và phát hiện những trường hợp mắc SARS đơn giản hơn so với Covid-19, bởi bệnh nhân hầu như đều có triệu chứng nặng chỉ sau 1 thời gian ngắn.  

Ebola do virus Ebola gây ra và là một trong những dịch bệnh chết chóc nhất mà con người biết đến. Theo thống kê, 50% số người mắc bệnh đã tử vong. Tuy nhiên, vì người mắc Ebola hầu như chỉ có thể thể lây bệnh thông qua dịch cơ thể như mồ hôi, máu, vào giai đoạn cuối của bệnh, nên khả năng lây lan của nó không thể sánh bằng Covid-19.

Thêm vào đó, các triệu chứng của người mắc Ebola là rất nặng, nên lực lượng y tế có thể dễ dàng phát hiện người mắc Ebola để kịp thời cách ly, điều trị.

Vào thời điểm vừa bùng phát năm 2009, dịch cúm H1N1 trở thành một nỗi lo sợ lớn trên toàn cầu, bởi khi đó chúng ta vẫn chưa có bất kì loại vắc xin nào để chủng ngừa căn bệnh này. Virus cúm A/H1N1 có tốc độ lây lan nhanh từ người này sang người khác, từ 1 ngày trước khi các triệu chứng phát triển đến 7 ngày sau khi mắc bệnh. Điểm khác biệt giữa virus cúm A/H1N1 với virus cúm mùa thông thường là khả năng tấn công hàng rào, vào sâu bên trong các tế bào phổi và gây ra biến chứng viêm phổi, nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong. 

Virus SARS-CoV-2 là mầm bệnh gây ra Covid-19. Đây cũng là một loại virus thuộc họ corona. Covid-19 bùng phát từ thành phố Vũ Hán, Trung Quốc vào cuối năm 2019, đến nay dịch bệnh này đã trở thành một vấn đề toàn cầu với hơn 5,7 triệu người mắc, trong đó hơn 350 ngàn trường hợp tử vong. Ở Việt Nam, tính đến 28/5 đã ghi nhận 327 ca mắc Covid-19, trong đó 278 ca đã bình phục và chưa có trường hợp nào tử vong.

Người mắc Covid-19 sẽ sinh các bệnh liên quan đến đường hô hấp. Các triệu chứng biểu hiện của căn bệnh này bao gồm: chảy nước mũi, đau họng, đau đầu, ho, sốt… Bệnh nhân sẽ bị viêm đường hô hấp cấp tính dẫn đến viêm phổi và suy đường thở. Khi 2 phổi tổn thương toàn bộ, bệnh nhân sẽ không có khả năng trao đổi oxy, dẫn đến não bị tổn thương, suy đa tạng và bệnh nhân sẽ tử vong.

Minh Nhật

Theo Healthline, John Hopskin