Có thể chẩn đoán chứng tự kỷ ở người lớn không?

Trong thế kỷ thứ 21, các chuyên gia cũng đang thảo luận về những vấn nạn trên. Chứng tự kỷ đã gia tăng nhiều trong 20 năm qua. Đặc biệt trong 10 năm qua, tự kỷ đã tăng 15-25 lần so với trước tại Mỹ. Ở đơn vị Tâm Lý,  Bệnh viện Nhi Đồng 1, từ 2 bệnh nhân trong năm 2003, đến 2 năm 2008- 2009 đã có hơn 800 bệnh nhi được theo dõi điều trị về chứng tự kỷ.

Ở người lớn, chứng tự kỷ có những biểu hiện gì?

Có một số người lớn tự kỷ chưa được chẩn đoán từ nhỏ, mặc dù tự kỷ là một rối loạn chức năng não đã có từ trước 3 tuổi. Vì tính đa dạng từ rất nhẹ đến rất nặng, nên các dạng nhẹ không được phát hiện cho đến tuổi vị thành niên khi trẻ có thất bại học tập, bị bạn bắt nạt và khó thích nghi với những thay đổi trong gia đình và ngoài xã hội.

Đối với 20% người tự kỷ có trí thông minh bình thường (hội chứng Asperger), họ có thể nói và học được. Tuy nhiên giọng nói của họ đơn điệu, giống như người nước ngoài nói tiếng Việt. Họ có khó khăn trong quan hệ xã hội, thường ít có bạn và không thích xã giao. Họ khó thích ứng với môi trường, khó thay đổi thói quen (vd: chỉ đi một loại xe buýt, nếu đổi lịch trình thì họ khó chịu). Nếu làm việc trong một cơ quan, họ khăng khăng cho rằng ý họ là đúng, không tiếp thu ý kiến của người khác, khó lắng nghe và chờ đợi đến phiên mình, hay ngắt lời người khác và phát biểu lạc đề.

Đối với 80% người tự kỷ có kèm theo chậm phát triển tâm thần, động kinh, trầm cảm, rối loạn ám ảnh cưỡng bức, việc chẩn đoán phức tạp hơn vì có những biểu hiện của nhiều bệnh khác nhau, nên dễ nhầm lẫn tự kỷ với các chứng bệnh khác. Tuy nhiên, để phân biệt, tự kỷ có biểu hiện khiếm khuyết tương tác xã hội, giao tiếp và hành vi. Đối với 50% người tự kỷ không thể nói suốt đời, ta cần giao tiếp với họ qua hình ảnh.

Người lớn với chứng tự kỷ có thể làm những việc gì?

Tùy theo năng khiếu của từng người có chứng tự kỷ, những nghể dưới đây có thể phù hợp cho người tự kỷ với điều kiện có người giám sát bên cạnh :

- Nghệ thuật, âm nhạc, hội họa, nông nghiệp, vi tính, toán học, rửa chén.

- Về sở thích thư giãn, người tự kỷ thích âm nhạc, bơi lội, cưỡi ngựa, cắm trại, chơi lắp ráp, cờ tướng.

Hiện nay tại Việt Nam, chỉ mới có vài trường chuyên biệt dạy cho trẻ tự kỳ từ 2 đến 16 tuổi. Chưa có cơ sở nào được thành lập để tạo việc làm cho người lớn với chứng tự kỷ nhẹ được hòa nhập với xã hội và sống tự lập, cũng như chưa có trung tâm nuôi người có chứng tự kỷ như người khuyết tật suốt đời nều họ có nhiều hành vi hung hăng, không thể hòa nhập cộng đồng được và cần sự hỗ trợ của bảo hiểm xã hội và y tế để giúp họ sống có chất lượng.

Theo BS Phạm Ngọc Thanh

Web BVND1