Cắt tầng sinh môn khi sinh đẻ: Thủ thuật sản khoa cần thiết?

Tại sao phải cắt tầng sinh môn?

Tầng sinh môn là phần mô giữa âm hộ và hậu môn có chiều dài 3-5 phân. Bình thường, khi sinh đẻ cửa mình và âm đạo sẽ dần dãn rộng các cơ để đầu thai nhi dễ dàng chui ra. Tuy nhiên, việc mở rộng này cũng có giới hạn, nhất là với bà mẹ con so, thai nhi lớn, đầu quá to, việc sinh nở trở nên khó khăn.

Thủ thuật cắt tầng sinh môn để chủ động mở rộng cửa mình giúp đầu em bé lọt ra dễ dàng và nhanh chóng, tránh những tai biến như ngạt, sang chấn sản khoa, đồng thời tránh vết rách tầng sinh môn không “chủ động”, sẽ cho di chứng xấu: ảnh hưởng thẩm mỹ, sinh hoạt “vợ chồng” và lần sinh đẻ sau.

Những ai cần phải cắt tầng sinh môn?

Không phải ai khi sinh cũng cần phải rạch tầng sinh môn. Một số mẹ dễ sinh, hoặc do thai nhi nhỏ người, nên có thể bỏ qua thủ thuật này.

Ngành sản phụ có đưa ra những chỉ định cắt tầng sinh môn gồm: (1) Độ linh hoạt của tầng sinh môn kém, đặc biệt với người sinh con so, (2) Bị viêm âm đạo, đáy chậu, phù nề, (3) Đầu thai nhi có đường kính lưỡng đỉnh lớn, (4) Cơn co của mẹ không đủ mạnh, (5) Mẹ lớn tuổi bằng hoặc trên 35 tuổi, (6) Mẹ bầu mắc bệnh tim, nhiễm độc thai nghén, (7) Có dấu hiệu suy thai.

Cắt tầng sinh môn như thế nào?

Việc cắt tầng sinh môn gồm 3 công đoạn

* Cắt tầng sinh môn: Thông thường, bác sĩ sẽ cắt tầng sinh môn khi cơn co lên đến đỉnh điểm, thai nhi đang có dấu hiệu ra ngoài thuận lợi. Đường cắt nhỏ sẽ được rạch từ đáy âm đạo và thường hơi chếch sang một bên (hướng 4 hoặc 8 giờ). Lúc này, vì quá đau do cơn go “đau đẻ”, nên không còn cảm nhận được cái đau do thủ thuật cắt nữa. Tuy nhiên, một số trường hợp cũng cần tiêm thuốc tê để bớt đau hơn.

* Khâu tầng sinh môn: Sau khi em bé chào đời, bác sĩ sẽ tiến hành khâu tầng sinh môn. Tùy theo độ sâu, rộng của vết thương, thời gian kéo dài khoảng 20 phút. Thuốc tê thường được dùng lúc này để giảm đau, bớt lo lắng lúc này. Thông thường, lớp niêm mạc và cơ được khâu bằng chỉ tự tiêu sau 3 tuần, còn lớp da được khâu bằng chỉ nilon và chỉ được cắt sau 5 - 7 ngày.

* Chăm sóc tầng sinh môn

(1) Mặc đồ lót thoáng, rộng rãi, sạch sẽ, (2) Vận động nhẹ nhàng, giúp máu huyết lưu thông, vết thương bớt sung, (3) Vệ sinh vùng kín với nước ấm hay nước muối pha loãng, 3 lần/ngày, (4) Đại hoặc trung tiện tránh dây bẩn và đông vết khâu gây buốt rát, (5) Ăn nhiều rau quả, uống nhiều nước để tránh táo bón và (6) Kiêng quan hệ tình dục cho đến khi vết khâu lành hẳn.

Những hệ lụy từ việc cắt tầng sinh môn

* Đau và lâu lành: vết cắt tầng sinh môn rất đau, đặc biệt 1-3 ngày sau sinh. Vết cắt đau lâu và khó lành hơn so với vết rách tự nhiên.

* Nhiễm khuẩn: Tầng sinh môn phía trước gần âm đạo và phía sau gần hậu môn là một vùng rất “dơ bẩn”, nhiều nguồn vi khuẩn. Khi da, hàng rào bảo vệ cơ thể, ở đây bị tổn thương do vết cắt vi trùng sẽ xâm nhập ngay. Dù đã cho kháng sinh phòng vệ kỹ lưỡng, thỉnh thoảng cũng ghi nhận có trường hợp nhiễm trùng sau cắt tầng sinh môn.

Thường nhiễm trùng biểu hiện với sốt cao, vết cắt sưng, nóng, đỏ, đau. Vệ sinh tại chỗ và chọn kháng sinh thích hợp thường giải quyết dứt điểm nhiễm trùng này.

* Sẹo xấu ảnh hưởng sinh hoạt “vợ chông”: nếu được người hộ sản kinh nghiệm, sẹo thường rất nhỏ và không ảnh hưởng gì nhiều

Đôi điều bàn luận

*Trong y học, những gì chủ động thường cho kết quả như ý, ví dụ ca mổ “cấp cứu” không bao giờ tốt như mổ có “chương trình”. Cũng vậy, cắt tầng sinh môn đúng theo chỉ định, đem lại nhiều lợi ích cho sản phụ trước mắt và lâu dài. Về thẩm mỹ, trong quá trình rặn đẻ, nếu để tầng sinh môn rách tự nhiên có thể tạo ra những vết rách ngoằn ngoèo, rất xấu so với vết cắt chủ động can thiệp.

Nhưng cũng có sản phụ, bệnh viện không muốn sử dụng thủ thuật này. Trong trường hợp này, có thể chọn cách cách sinh đẻ như; (1) Sinh con ở các tư thế thẳng đứng, ngồi xổm, quỳ, hay nửa nằm nửa ngồi (2) Tập cách thư giãn các cơ sàn đáy chậu: Thả lỏng cơ đáy chậu, phình lớp mô âm đạo, hít thở khi có các cơn gò tử cung. Những bài tập thư giãn này cần học tiền sản một vài tháng trước khi sinh.

TS.BS Trần Bá Thoại

Ủy viên BCH Hội NỘI TIẾT VIỆT NAM