"Đói" vốn cho bô xít, Vinacomin "kêu" lên Thủ tướng

Dự án alumin Lâm Đồng và Dự án alumin Nhân Cơ là hai dự án thí điểm đầu tiên về chế biến sâu khoáng sản bô xít với công nghệ phức tạp, quy mô lớn ở Việt Nam.

Theo quy định hiện hành, các dự án này được hưởng một loạt các cơ chế ưu đãi liên quan đến thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu, miễn, giảm tiền thuê đất, vay tín dụng đầu tư của Nhà nước, hỗ trợ sau đầu tư…

Hiện tại, dự án alumin Lâm Đồng cơ bản đã hoàn thành và sẽ đưa vào sản xuất cuối quý III năm nay, dự án alumin Nhân Cơ cũng đã thực hiện được trên 52% tổng khối lượng và dự kiến sẽ đưa vào sản xuất cuối quý III/2014. Các ưu đãi như miễn, giảm tiền thuê đất, ưu đãi về thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị nhập khẩu… hai dự án này đều đã được hưởng.

Tuy nhiên, tại văn bản trình Thủ tướng Chính phủ, Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) cho rằng, vẫn còn một số cơ chế, chính sách ưu đãi về vốn và thuế theo quy định mà dự án này chưa được hưởng, một số quy định cũng chưa phù hợp với đặc thù của hai dự án.

Liên quan đến vấn đề vốn, Vinacomin khẳng định 2 dự án alumin trên do Tập đoàn làm chủ đầu tư đều thuộc đối tượng được vay hoặc được hỗ trợ lãi suất sau đầu tư của Nhà nước, song đến nay vẫn chưa được hưởng. 

Theo Vinacomin, đề nghị của Tập đoàn về vay tín dụng đầu tư của Nhà nước đến nay vẫn chưa được giải quyết. Hiện dự án alumin Lâm Đồng đang thu xếp vốn từ các nguồn vay thương mại trong và ngoài nước, phát hành trái phiếu và nguồn tự có của tập đoàn với lãi suất trung bình 4-5% đối với USD và 13% một năm với VND. Trong khi đó, dự án alumin Nhân Cơ đang thu xếp vốn từ phát hành trái phiếu và nguồn tự có của tập đoàn với lãi suất trung bình khoảng 12% một năm với VND.

Tuy vậy, thị trường vốn trong và ngoài nước nay đều rất khó khăn, việc vay vốn rất khó và lãi vay cao, thời gian trả nợ ngắn, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả của hai dự án, đặc biệt là Nhân Cơ. 

Do vậy, Vinacomin đã đề nghị Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành có liên quan xem xét giải quyết để tập đoàn được vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB); được hưởng hỗ trợ sau đầu tư và được bảo lãnh vay vốn thương mại nước ngoài (Riêng dự án alumin Lâm Đồng đã được bảo lãnh.)

Bên cạnh đó, Vinacomin cũng đề xuất miễn thuế nhập khẩu đối với xút và chất trợ lắng trong 5 năm, kể từ ngày bắt đầu sản xuất của mỗi dự án. Đây là hai nguyên liệu được nhập khẩu để sản xuất alumin mà trong nước chưa sản xuất được hoặc không đủ đáp ứng.

Về phí bảo vệ môi trường, Vinacomin phản ánh, quy trình khai thác quặng bô xít (để sản xuất alumin) tương tự như khai thác đất, song, phí môi trường đối với khai thác quặng bo xít lại cao gấp 25-30 lần khai thác đất là “chưa hợp lý” và “không phù hợp”.

Trong văn bản trình Thủ tướng, Vinacomin khẳng định “Bô xít không phải là khoáng sản độc hại, sau khi khai thác đất đai được hoàn nguyên, đất trồng được cải thiện hơn. Trong khi đó, giá thành khai thác một tấn quặng bô xít nguyên khai là 40.000 - 50.000 đồng một tấn (chưa kể các loại thuế, phí), mà mức phí môi trường 30.000 - 50.000 đồng một tấn là quá cao, lên tới gần 100% giá thành khai thác quặng bô xít”.

Bởi vậy, để giảm thiểu khó khăn, Vinacomin đề nghị Thủ tướng chỉ đạo các Bộ, ngành có liên quan điều chỉnh việc thu phí môi trường đối với khai thác quặng bô xít nguyên khai về tối đa là 4.000 đồng/tấn, bằng khoảng 10% giá thành khai thác bô xít hiện nay.