“Cò lúa” và chuyện doanh nghiệp mua gạo

“Cò lúa” lấn sân vì doanh nghiệp chỉ mua gạo!

Đến ngày 10/3, nông dân ĐBSCL đang bước vào thu hoạch rộ vụ lúa đông xuân. Mặc dù các doanh nghiệp tăng cường thu mua nhưng chỉ tập trung vào mặt hàng gạo nguyên liệu, khâu tiêu thụ lúa cho nông dân vẫn lệ thuộc vào thương lái. Chính vì vậy, nhiều nơi ở vùng sâu, xuất hiện tình trạng cò thu mua lúa.

Hiện nay các doanh nghiệp đang khẩn trương triển khai thu mua lúa, gạo tạm trữ theo chỉ tiêu 1 triệu tấn gạo được giao. Dù chỉ xem mua tạm trữ lúa, gạo là giải pháp can thiệp thị trường nhưng nhiều ý kiến vẫn cho rằng: cần giám sát kỹ các doanh nghiệp được giao mua tạm trữ có giữ đúng “luật chơi”! Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), vụ đông xuân này ĐBSCL có khoảng 4,3 triệu tấn gạo hàng hóa (khoảng 8,6 triệu lúa), việc thu mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo chỉ điều khoảng 25% sản lượng.

Điều trái khoáy ở đây là hầu hết doanh nghiệp chỉ mua gạo nguyên liệu thông qua thương lái để tạm trữ. Theo các chuyên giá lúa gạo, đến nay vẫn còn trên 90% lượng lúa hàng hóa của nông dân do thương lái mua trực tiếp. Sau đó, xay xát bán lại cho doanh nghiệp thu mua tạm trữ. Dù các doanh nghiệp “hô hào” sẽ liên kết với thương lái mua lúa trực tiếp của nông dân nhưng đến nay chuyện này vẫn là khẩu hiệu. Chính vì vậy, thương lái vẫn là kênh mua lúa chính của nông dân và “cò lúa” vẫn có đất sống!

“Thu hồi chỉ tiêu tạm trữ nếu doanh nghiệp lình xình”!

“Trong đợt kiểm tra ngày 15/3 tới đây, nếu phát hiện doanh nghiệp làm “lình xình, lớn chớn”, hiệp hội sẽ rút chỉ tiêu giao cho doanh nghiệp trước đó” – ông Huỳnh Thế Năng, Phó chủ tịch điều hành Hiệp hội Lương thực Việt Nam(VFA) cho biết. Đây được xem là thông tin khá “nóng” trong bối cảnh rất nhiều địa phương xin tăng thêm chỉ tiêu thu mua tạm trữ.

Việc các doanh nghiệp duy trì tốt tiến độ thu mua lúa, gạo tạm trữ là rất quan trọng để duy trì mặt bằng giá. VFA lần đầu tiên đã triển khai giao chỉ tiêu mua tạm trữ lúa, gạo khá minh bạch. Kèm theo đó, Bộ NN-PTNT ban hành quy chế kiểm tra về tình hình thu mua lúa, gạo tạm trữ của doanh nghiệp. Theo VFA, Trong tháng 3, sẽ có 2 đợt kiểm tra về tình hình thu mua lúa, gạo tạm trữ ở ĐBSCL vào ngày 15 và 30/3. Quá trình kiểm tra chủ yếu tập trung vào năng lực kho chứa của doanh nghiệp; kiểm tra số lượng mua, thời gian mua, thời gian cho vay…

Nổi bật trong số này là kiểm tra việc doanh nghiệp có thực hiện đúng điều 13 trong Nghị định 109/2010 về Kinh doanh xuất khẩu gạo. Theo đó, “Thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo có trách nhiệm thông báo với UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương các điểm mua thóc, gạo và công bố các điểm mua này để người dân biết; niêm yết giá mua theo chất lượng, chủng loại thóc, gạo hàng hóa để tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân trực tiếp giao dịch. Trường hợp mua thóc, gạo hàng hóa qua thương nhân khác hoặc từ các cơ sở chế biến, thương nhân và các cơ sở chế biến phải liên kết, tổ chức thành hệ thống ổn định…”.

Thực tế, hiện nay rất nhiều người dân gần như “mù tịt” về các điểm đặt thu mua, lúa gạo của doanh nghiệp, nhiều người cũng không biết hình thức công bố điểm thu mua của doanh nghiệp qua phương tiện nào (báo, đài…!?).

Cũng cần nói thêm, trong phân bổ chỉ tiêu thu mua tạm trữ lúa gạo vụ đông xuân này, có hai dạng doanh nghiệp được giao mua: doanh nghiệp thu mua trong tỉnh, doanh nghiệp ngoài tỉnh thu mua trong tỉnh (ví dụ doanh nghiệp trực thuộc Cần Thơ nhưng được giao mua ở địa bàn Hậu Giang). Chính vì vậy, việc kiểm tra, công bố các địa điểm thu mua lúa, giá thu mua lúa gạo… là rất quan trọng để người dân biết, bán trực tiếp cho doanh nghiệp. Đây cũng là cách căn cơ để giảm bớt tình trạng “cò lúa” đang thao túng một phần thị trường mua bán lúa hàng hóa của nông dân đang thu hoạch!