Nhà toán học người Việt đoạt giải thưởng Polya 2008

Giành được giải thưởng Polya trị giá 20.000 USD năm nay là một người Việt Nam: đó là nhà toán học Vũ Hà Văn, Giáo sư khoa Toán của Đại học Rutgers (Mỹ). Và đây không phải lần đầu nhà toán học này được tặng một giải thưởng toán học nổi tiếng.

 

Con nhà thơ nhưng theo học chuyên toán

 

Giáo sư Vũ Hà Văn sinh ra trong một gia đình có truyền thống hiếu học. Cha anh chính là nhà thơ nổi tiếng Vũ Quần Phương. Vũ Hà Văn cho biết, bố anh đã từng là một bác sĩ trước khi trở thành thi sĩ được mọi người biết đến. Còn mẹ anh cũng là một dược sĩ. "Có lẽ tôi được thừa hưởng "gien suy luận" của bố mẹ"- Vũ Hà Văn nói.

 

Chàng sinh viên "chuyển ngành" tại Hungary

 

Sau khi tốt nghiệp trường THPT - Amsterdam - Hà Nội năm học 1985-1986, Vũ Hà Văn đoạt giải nhì trong cuộc thi học sinh giỏi toán toàn quốc. Sau đó, anh đã thi đỗ với điểm rất cao vào khoa Điện tử- Tin học của Đại học Bách khoa Hà Nội, và được nhận học bổng theo học tại khoa điện Trường đại học Bách khoa Budapest của Hungary. Theo Vũ Hà Văn, lý do khiến anh chọn theo học khoa Điện tử - Tin học là vì vào những năm cuối thập niên 1980, đây là ngành học thời thượng ở Việt Nam.

 

Tuy nhiên, sau khi theo học tại khoa Điện tử tại Đại học Bách khoa Hungary, cái "máu" toán học của Vũ Hà Văn đã trỗi dậy, và anh thấy khả năng về toán của mình nổi trội qua việc tham gia cuộc thi Schweitzer Miklos. Đây là cuộc thi toán học dành cho sinh viên Hungary nhằm tìm kiếm những nhà toán học tương lai. Nhận thấy khả năng toán học của Vũ Hà Văn, giáo sư L. Lovasz - Viện sĩ hàn lâm, một nhà toán học đầu ngành của thế giới, đã gửi thư cho Sứ quán Việt Nam, trong đó viết: "Tôi nhận thấy sinh viên Vũ Hà Văn có khả năng đặc biệt về toán. Khả năng này có thể được phát triển tốt hơn tại khoa toán".

 

Vì thế đến năm thứ hai, Vũ Hà Văn đã quyết định chuyển sang theo học khoa Toán, Đại học Tổng hợp của Hungary. Và chàng sinh viên người Việt Vũ Hà Văn đã không phụ lòng mong mỏi của các giáo sư khi anh đã đoạt giải thưởng trong các cuộc thi Schweitzer Miklos liên tục trong ba năm 1991, 1992, 1993. Khi đang là sinh viên năm thứ ba, Vũ Hà Văn được cử đi dự Hội nghị toán học trẻ ở Mỹ. Sang năm thứ tư, anh được cấp thêm một học bổng của các nước trong khối Cộng đồng châu Âu để sang Bỉ theo học chuyên đề một năm tại Trường đại học Gent. Vào năm 1994, Vũ Hà Văn tốt nghiệp đại học với tấm bằng đỏ ngành toán học. Anh cũng vinh dự được nhận giải thưởng Renyi Kato của Hội toán học Hungary, và được sang Mỹ làm luận án tiến sĩ.

 

Giáo sư toán học tài năng trên đất Mỹ

 

Với những thành tích xuất sắc đạt được trong lĩnh vực toán học tại Hungary, Vũ Hà Văn sang Mỹ làm luận án tiến sĩ tại Đại học Yale nổi tiếng dưới sự hướng dẫn của Giáo sư Lovasz, người đã trở thành Chủ tịch Hiệp hội Toán học quốc tế. Năm 1998, Vũ Hà Văn bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ toán học tại Mỹ, rồi được mời về làm việc tại Viện Nghiên cứu toán học tại Princeton. Năm 2001, Vũ Hà Văn chuyển về giảng dạy tại Trường đại học California. Trong cùng năm, anh được tặng thưởng giải Sloan Fellowship, là giải thưởng có uy tín nhất dành cho các nhà khoa học trẻ tại Mỹ. Một năm sau, anh được quỹ khoa học Mỹ (NSF) tặng giải thưởng Career Award, kèm theo một khoản tiền 400.000 USD.

 

Tính đến nay, Giáo sư Vũ Hà Văn đã có nhiều công trình nghiên cứu có giá trị và hơn 70 bài viết đăng trên các tạp chí toán học chuyên ngành và xuất bản một cuốn sách về toán học mang tên Additive combinatorics dày 570 trang do nhà xuất bản Đại học Cambridge ấn hành.

 

Theo đánh giá của cơ quan xét giải thưởng Polya 2008 thì Giáo sư Vũ Hà Văn đã được trao giải vì những đóng góp trong việc "phát triển những các bất đẳng thức cơ bản cho các đa thức ngẫu nhiên. Các bất đẳng thức này là một trong những đóng góp quan trọng nhất trong lý thuyết tổ hợp xác suất trong một thập kỷ qua".

 

Hiện Vũ Hà Văn đang là Giáo sư khoa Toán tại Đại học Rutgers, bang New Jersey (Mỹ). Đây là nơi có nhiều giáo sư đầu ngành về toán tổ hợp. Tại Đại học này, anh có nhiều cơ hội chia sẻ thông tin, hợp tác trong nghiên cứu.

 

Nhà toán học tâm huyết với quê hương

 

Giáo sư Vũ Hà Văn xây dựng gia đình đã được hơn mười năm, và đã có hai con trai. Do công việc giảng dạy và nghiên cứu của anh chủ động được thời gian nên anh đảm nhiệm việc đưa đón con tới trường giúp vợ. Ngoài ra, do vợ phải làm công việc theo giờ hành chính, không thể về sớm được, anh đã chia sẻ phần lớn công việc nội trợ cùng vợ. Nấu cơm, đi chợ là công việc bình thường của vị Giáo sư toán học này. "Hầu hết đàn ông phương Tây đều như vậy mà", anh vui vẻ cho biết.

Không chỉ là một trong số những nhà toán học trẻ, đầy tài năng của Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài, Giáo sư Vũ Hà Văn còn là người có tấm lòng luôn hướng về quê hương, và anh cũng đã làm được nhiều việc cho đất nước. Hàng năm về Việt Nam, ngoài việc thăm gia đình, Giáo sư Vũ Hà Văn thường đến tham gia giảng dạy tại Viện Toán học cũng như làm semina, hướng dẫn cho sinh viên một số trường đại học tại Việt Nam. Anh cũng tìm cách hướng dẫn các sinh viên Việt Nam sang du học tại các trường Đại học ở Mỹ. Với quan điểm "sinh viên Việt Nam muốn ra nước ngoài nghiên cứu thì phải đi sớm, nếu bắt đầu mọi thứ quá muộn sẽ không theo kịp xu hướng của thế giới".

 

Tại Đại học Rutgers, Giáo sư Vũ Hà Văn vừa tham gia giảng dạy, vừa nghiên cứu và hỗ trợ các sinh viên nghiên cứu. Trong số sinh viên của anh theo học tại trường này, có một số là người Việt Nam, "Ở Mỹ rất có điều kiện để phát huy khả năng, với cơ chế học tập và làm việc bằng sự sáng tạo, tự nghiên cứu nên những sinh viên chăm chỉ, sẽ có cơ hội để khẳng định mình", Giáo sư Vũ Hà Văn nói.

 

Được biết, Vũ Hà Văn cùng một số nhà toán học Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có Giáo sư Ngô Bảo Châu ở Pháp, cũng đang xúc tiến một chương trình đào tạo cao học về toán tại Việt Nam. Năm ngoái, anh đã được mời về nước tham gia trong ban giám khảo cuộc thi Olympic Toán học quốc tế lần thứ 48 ở Việt Nam.

 

Vũ Anh Tuấn

Theo math.rutgers.edu và báo chí trong nước