Tu viện cổ "treo lơ lửng" trên vách đá cao 1200 m

Tu viện Sumela là một tu viện chính thống giáo Hy Lạp nằm tại tỉnh Trabzon ở Thổ Nhĩ Kỳ. Tu viện này nằm cheo leo trên một vách đá dựng đứng ở độ cao khoảng 1.200 m, đối diện với thung lũng Altındere, đây là một địa điểm có ý nghĩa lịch sử và văn hóa to lớn, đồng thời là điểm thu hút đông đảo khách du lịch trong vườn quốc gia Altindere.

Trong lịch sử, tu viện không có thời điểm xây dựng cụ thể nhưng Bộ Văn hóa và Du lịch Thổ Nhĩ Kỳ đặt niên đại cho tu viện vào khoảng năm 386 sau Công nguyên, dưới thời trị vì của hoàng đế Theodosius I. Hai nhà sư tới từ Athen tên là Barnabas và Sophronios đã thành lập tu viện và nó trở nên nổi tiếng với biểu tượng của Đức Trinh Nữ Maria được cho là do Sứ đồ Luke vẽ. 

Trong suốt lịch sử lâu dài của mình, tu viện đã rơi vào tình trạng đổ nát nhiều lần và được nhiều vị hoàng đế khác nhau trùng tu. Trong thế kỷ thứ 6, nó đã được khôi phục và mở rộng bởi tướng Belisarius của Byzantine theo lệnh của hoàng đế Justinian. 

Tu viện có hình dạng hiện tại vào thế kỷ 13 sau khi trở nên nổi tiếng trong thời kỳ tồn tại của Đế chế Trebizond. Sau cuộc chinh phục của Ottoman Sultan Mehmed II vào năm 1461, tu viện đã được trao nhiều đặc quyền và là điểm đến nổi tiếng của các nhà sư và du khách trong suốt nhiều năm. Năm 1682 và trong những thập kỷ tiếp theo, tu viện là nơi đặt một cơ sở giáo dục nổi tiếng của vùng.  

Năm 1923, Đế chế Ottoman sụp đổ và sau chiến tranh giải phóng quốc gia, tu viện Sumela bị bỏ hoang. Năm 1930, những người di cư đã thành lập một tu viện mới trên sườn núi Vermio, Hi Lạp và họ đặt tên là tu viện Panagia Sumela. Một số cổ vật quý giá từ tu viện Sumela cũ đã được chuyển đến tu viện mới ở Hy Lạp.

Sau trận hỏa hoạn năm 1930, các bộ phận bằng gỗ của tu viện Sumela đã bị phá hủy. Trong những năm tiếp theo, những kẻ săn tìm kho báu đã làm hư hại nhiều phần khác của tu viện.

Ngày nay tu viện Sumela là một bảo tàng mở cửa cho du khách từ khắp nơi trên thế giới và công việc trùng tu được tài trợ bởi chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ. Tu viện nhìn ra phong cảnh rừng và suối rất đẹp. Tu viện rất nổi tiếng vì tính thẩm mỹ cũng như ý nghĩa văn hóa và tôn giáo của nó.

Vào ngày 22 tháng 9 năm 2015, tu viện đã đóng cửa để trùng tu. Trong quá trình trùng tu, một đường hầm bí mật đã được phát hiện dẫn đến một nơi được cho là đã từng là đền thờ hoặc nhà nguyện dành cho các tín đồ Thiên chúa giáo. Ngoài ra, người ta đã phát hiện ra những bức bích họa mô tả thiên đường và địa ngục cũng như sự sống và cái chết. Sau thời gian trùng tu, tu viện mở cửa đón du khách trở lại vào ngày 18 tháng 5 năm 2019.