Độc đáo đặc sản ếch òn của người Chăm

Nếu ở một số nơi khác, tiếng ve kêu râm ran là tín hiệu rõ ràng nhất để thông báo sự chạm ngõ của mùa hè, thì người Chăm ở Ninh Thuận còn có một âm thanh đặc trưng nhưng cũng không kém phần dân dã, quen thuộc. Ấy là tiếng kêu gọi nhau của ếch òn.

Ếch òn là loài động vật lưỡng cư, sống trong đồi cát hay dưới chân núi - nơi có những miếng đất cát tơi xốp. Thức ăn ưa thích của chúng là mối cánh và các loài côn trùng bay thấp.

Tên gọi “ếch òn” xuất phát từ chính tiếng kêu gọi bạn tình của nó. Loài ếch này không kêu “ộp ộp” như bình thường mà phát ra âm thanh “òn ếch”, kéo dài cả đêm lẫn ngày và vang vọng khắp không gian. Chúng không kêu riêng lẻ mà cất tiếng kêu đồng thanh. Đây cũng là tín hiệu để người săn ếch biết chắc nơi có ếch òn tồn tại.

Khi những cơn mưa đầu mùa đổ xuống, hàng trăm, hàng ngàn con ếch òn nằm dưới đất, trong các hang ẩm ven sông suối, bờ ruộng, dưới lá cây, ngoi lên tìm thức ăn, đẻ trứng và giao phối. Lúc này, người dân có thể bắt được nguyên cặp. Nếu chăm chỉ và may mắn, một đêm có thể bắt được từ 200 – 300 con. Theo kinh nghiệm của nhiều người, ban đêm ếch dạn hơn ban ngày.

Ếch òn “rộ” chừng nửa tháng thì ít dần. Năm nào mưa càng to, càng lâu thì ếch òn càng xuất hiện nhiều. Không ít người dân địa phương đã tranh thủ cơ hội hiếm hoi để kiếm thêm thu nhập bằng việc bắt và bán ếch. Còn đối với du khách phương xa, việc bắt ếch òn sau cơn mưa thực sự là trải nghiệm rất thú vị.

Người Chăm xem ếch òn là đặc sản hiếm có, bởi chỉ duy nhất thời điểm tháng 5, tháng 6 trong năm, người ta mới được thưởng thức hương vị đặc trưng này. Thịt ếch òn ngọt, thơm, xương mềm nên đặc biệt được ưa chuộng trong các bữa nhậu lai rai cùng bạn bè, gia đình. Đây cũng là món ăn giàu chất đạm và khá bổ dưỡng.

Dưới bàn tay khéo léo, điệu nghệ của người Chăm ở Ninh Thuận, ếch òn được chế biến thành nhiều món khác nhau như luộc, nướng, canh chua hay làm gỏi... Mỗi cách thức chế biến sẽ mang hương vị đặc trưng riêng, làm say đắm những thực khách có cơ hội thưởng thức. Trong đó, món ếch òn nướng dễ chế biến và phổ biến hơn cả.

Ếch òn sau khi bắt đem về được rửa rạch bằng nước ấm để làm sạch lớp nhầy trên cơ thể, sau đó phơi qua một ngày nắng để hương vị trở nên “chuẩn” nhất. Khi nướng ếch trên ngọn lửa hồng, cả đầu bếp và thực khách sẽ tha hồ hít hà mùi thơm của thịt lan tỏa trong không gian. Món ăn này sẽ được dùng kèm với mắm me, lá cà ri rừng và ớt.

Giữa bầu không khí mát mẻ của cơn mưa đầu mùa, vị dẻo dai và giòn rụm của thịt ếch hòa với vị cay cay của lá cà ri sẽ càng kích thích vị giác, làm vừa lòng tất cả những ai thưởng thức ếch òn nướng.

Nếu muốn nấu một món ăn chiêu đãi khách quý đến chơi nhà, chắc chắn các bà nội trợ sẽ không bỏ qua món canh chua ếch òn nấu lá me. Sau khi sơ chế sạch, ếch òn được cắt thành miếng nhỏ, ướp hành, ớt, đường, nước mắm rồi đem xào tái qua dầu.

Tiếp đến, thả một nắm gạo rang, cà chua, lá me non vào nước dùng, nêm nếm gia vị là có thể thưởng thức được ngay. Tuy cách chế biến hơi cầu kỳ, nhưng một chén canh thơm ngon, nóng hổi cũng đủ làm thực khách ngây ngất.

Ngoài ra, ếch òn còn được “để dành” bằng cách phơi khô. Người ta làm sạch ruột, phơi khoảng 2 nắng, có thể ướp muối hoặc không. Ếch òn khô thường dùng chiên xù hoặc nướng than.

Ếch òn khô không béo, xương và thịt giòn, chấm với nước mắm me (hoặc nước mắm chanh tươi) có mấy lát ớt cay thêm vào thì hương vị cực kỳ quyến rũ. Có người lột da phơi riêng, thịt phơi riêng. Nhiều thực khách cho rằng, da ếch òn khô ngâm vào nước sôi, vớt ra, chiên phồng lên thì cũng tuyệt vời chẳng kém bất cứ món ăn nào.

Hiếu Anh

Tổng hợp