Học và thi nghề phổ thông còn nhiều bất cập

 

Bên cạnh đó, việc thực hiện cơ chế cộng điểm khuyến khích đối với những học sinh có chứng chỉ nghề trong các kỳ thi quan trọng như: tuyển sinh vào lớp 10, tốt nghiệp THPT, đã dẫn đến tình trạng học sinh tham gia chương trình học nghề chỉ để lấy điểm cộng thêm. Với những gì đã diễn ra, nhiều người cả trong và ngoài ngành giáo dục đã có đề xuất: nếu chất lượng dạy và học cũng như việc tổ chức thi nghề không được cải tiến về cơ bản, thì cần xem xét lại sự tồn tại của kỳ thi nghề phổ thông và cả chính sách cộng điểm khuyến khích?

 

Bài viết tranh luận của bạn về vấn đề này xin gửi đến Diễn đàn Dân trí qua địa chỉ e-mail: thaolam@dantri.com.vn

Trong khung phân phối chương trình chung của Bộ GD&ĐT, học sinh bậc THCS bắt đầu được học nghề từ cuối năm lớp 8. Ngoài ra, học sinh còn được học hai môn Công nghiệp và Hướng nghiệp. Tuy nhiên, nội dung của các môn học này còn có những điểm tương đồng, thậm chí còn chồng chéo lên nhau. Điều đáng nói là có rất ít học sinh THCS sử dụng những kiến thức thu nhận được từ việc học nghề trong nhà trường để có thể lập nghiệp trong tương lai.

 

Đa số học sinh đều mong muốn học lên THPT và sau đó sẽ cố gắng thi vào một trường đại học, cao đẳng nào đó. Những học sinh có học lực yếu cũng bằng mọi cách để theo học lên THPT hệ ngoài công lập. Việc học nghề vì thế dường như chỉ để biết, mang nặng tính hình thức, đối phó.

 

Đối với bậc THPT, tình hình cũng không sáng sủa hơn. Chương trình dạy nghề nhìn chung còn mang nặng tính lý thuyết, điều kiện cơ sở vật chất để học sinh thực hành chưa đảm bảo. Do đó, tình trạng dạy “chay”, học “chay” là khá phổ biến, điều này đã tạo cho học sinh tâm lý bị động, không có hứng thú đối với các tiết học nghề. Bên cạnh đó, hiện nay, việc bố trí giáo viên chuyên trách dạy nghề trong các trường phổ thông cũng gặp rất nhiều khó khăn. Các giáo viên bộ môn Vật lý, Kỹ thuật, Sinh học, Công nghệ thường được phân công “kiêm” luôn việc dạy nghề.

 

Tương tự, ở bậc học THPT, các bậc phụ huynh sẵn sàng “đầu tư” cho con một khoản kinh phí để con tham gia học nghề phổ thông cũng không vì lý do nào khác ngoài việc kiếm trước một vài điểm làm “vốn” cho “chắc ăn” khi mà kỳ thi tốt nghiệp đang đến gần. Các trường THCS, THPT tìm mọi cách động viên học sinh tham gia học nghề cũng không ngoài mục đích chính là sẽ có thêm nhiều học sinh được chuyển cấp, đậu tốt nghiệp nhờ vào việc cộng điểm khuyến khích do có chứng chỉ nghề phổ thông.

 

Do tham gia học nghề theo kiểu lấy lệ, đối phó, không ít học sinh được cấp giấy chứng chỉ nghề loại khá, giỏi hẳn hoi nhưng không bao lâu sau, những kiến thức thu được từ lớp học nghề đã “rơi rụng” hết. Do đó, mới có chuyện “cười ra nước mắt” là một học sinh học lớp 11 ở thành phố, tham gia học nghề trồng lúa, có giấy chứng chỉ nghề loại giỏi nhưng không thể phân biệt được đâu là cỏ, đâu là lúa và chưa một lần bước chân xuống ruộng?! Một điểm bất hợp lý khác là, học sinh không thể học nghề mình thích mà thường phải theo “số đông”. Có trường, trong suốt nhiều năm chỉ cho học sinh đăng ký học hai nghề là nghề điện và nghề trồng lúa.

 

Ngoài những tồn tại trong công tác dạy và học nghề, việc tổ chức thi nghề phổ thông hiện nay cũng đang “có vấn đề”. Để tổ chức được một kỳ thi nghề, những người có trách nhiệm phải triển khai một khối lượng công việc lớn với chi phí không phải là nhỏ cho việc ra đề thi, thành lập hội đồng coi thi, thanh tra thi, hội đồng giám khảo chấm thi lý thuyết, thực hành…

 

Trong khi đó, hiệu suất công việc của các bộ phận được phân công là chưa cao, nhất là bộ phận giám thị coi thi và thanh tra thi. Không ít người còn mang nặng tâm lý cả nể, dễ dãi, muốn “tạo điều kiện” cho học sinh có thêm một vài điểm khuyến khích nên việc thực hiện quy chế thi chưa thật nghiêm. Cũng bởi vậy nên tỷ lệ học sinh vượt qua kỳ thi nghề và có giấy chứng chỉ nghề của các trường thường đạt từ 99-100%, phần lớn đều xếp loại khá, giỏi. Học đối phó, thi hình thức và dễ dàng có được giấy chứng chỉ nghề cho mục tiêu cộng điểm khuyến khích, nhiều học sinh và các bậc phụ huynh đã có “cái nhìn thực dụng” về việc thi nghề phổ thông.

 

 

Bùi Minh Tuấn

(Nghệ An)

 

LTS Dân trí - Chủ trương cho học nghề phổ thông và thi lấy chứng chỉ, cũng như chính sách cho cộng điểm khuyến khích,  chỉ đạt được mục tiêu đúng ý nghĩa khi  nội dung học nghề thiết thực, phù hợp với đối tượng học sinh trên từng địa bàn cũng như việc tổ chức dạy nghề bảo đảm chất lượng và tổ chức thi nghiêm túc.

 

Nhưng tình hình thực tế còn nhiều bất cập như bài viết trên đây đã phản ảnh. Vì vậy, Bộ GD-ĐT cũng như các cấp quản lý giáo dục nên xem xét cụ thể những trường nào có điều kiện bảo đảm được chất lượng dạy nghề và tổ chức thi nghiêm túc để lấy chứng chỉ thì mới nên cho tồn tại, và coi đây như bước đầu thí điểm thực hiện chủ trương này. Còn nói chung chưa nên mở rộng việc dạy nghề ở trường phổ thông khi chưa chuẩn bị đầy đủ điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất để thực hành cũng như việc soạn thảo nội dung chương trình học sao cho phù hợp với đối tượng học sinh trên từng địa bàn.

 

Không nên duy trì việc học nghề phổ thông một cách hình thức, chỉ cốt có chứng chỉ để được cộng thêm điểm khuyến khích, làm mất hết ý nghĩa tốt đẹp của mục tiêu ban đầu được đề ra.